پتروشیمی پرنوسان تندگویان/ بار عملیاتی سنگین انرژی در پتروشیمی تندگویان

به گزارش نبض بازار- پتروشیمی شهید تندگویان (نماد شگویا) یکی از تولیدکنندگان قدیمی محصولات پلی‌استر و پلیمر در ایران است که فعالیت خود را از دهه ۱۳۶۰ آغاز کرد. پتروشیمی تندگویان تجمیع شرکت‌های توسعه نفت و گاز صبا کارون، پتروشیمی بندرامام، فجر انرژی خلیج فارس، مدیریت توسعه صنایع پتروشیمی، شرکت سهامی بیمه ایران (۱.۲۳ %) وصنایع پتروشیمی خلیج فارس (۵۲.۸۶ % مالکیت) است.  این مجتمع صنعتی در زمینه تولید گرید الیاف، گرید بطری و اسید ترفتالیک خالص تخصص دارد و بخش عمده‌ای از خوراک خود را از پارازایلین و سایر مشتقات نفتی تأمین می‌کند.

پتروشیمی تندگویان؛ سوددهی بالا، مدیریت عملیاتی زیر سؤال

پتروشیمی تندگویان با تولید محصولات اصلی مانند گرید الیاف، گرید بطری و اسید ترفتالیک خالص، می‌توانست یکی از مهم‌ترین پتروشیمی‌های خاورمیانه باشد، اما بررسی آمار‌های تولید، مصرف انرژی و عملکرد مالی نشان می‌دهد که روند‌های عملیاتی و مدیریتی شرکت با چالش‌های جدی مواجه است.

در مهر ۱۴۰۴، تولید گرید الیاف ۲۳،۹۹۰،۰۰۰ کیلو و گرید بطری ۲۱،۸۲۳،۰۰۰ کیلو بوده است. این در حالی است که تیر ۱۴۰۴، تولید گرید الیاف ۱۹،۲۶۳،۰۰۰ کیلو و گرید بطری ۱۸،۵۷۵،۰۰۰ کیلو گزارش شده بود. مقایسه با مهر ۱۴۰۳، زمانی که تولید گرید الیاف ۲۸،۰۶۳،۵۰۰ و گرید بطری ۲۰،۴۶۳،۷۰۰ کیلو بود، نشان می‌دهد که نوسانات ماهانه و سالانه قابل توجهی وجود دارد.

اسید ترفتالیک خالص نیز در مهر ۱۴۰۴، ۴۳،۲۷۴،۰۰۰ کیلو تولید شده که نسبت به تیر ۱۴۰۴ (۳۷،۱۲۷،۰۰۰ کیلو) رشد دارد، اما نسبت به مهر ۱۴۰۳ (۴۵،۵۹۶،۸۰۰ کیلو) کاهش نشان می‌دهد. این نوسانات نشان می‌دهد که مدیریت تولید و برنامه‌ریزی ظرفیت هنوز به ثبات کامل نرسیده و وابستگی به بازار و مواد اولیه به شدت بر تولید ماهانه اثرگذار است.

مصرف انرژی و منابع؛ فشار بی‌محابا

مصرف انرژی و منابع حیاتی در پتروشیمی تندگویان با تولید همسو نیست و بار عملیاتی سنگینی به خطوط تحمیل می‌کند:

مصرف منابع حیاتی پتروشیمی تندگویان در ماه‌های مختلف نشان‌دهنده بی‌ثباتی شدید در مدیریت انرژی و مواد اولیه است. برای مثال، گاز طبیعی در مهر ۱۴۰۴ به ۶،۵۱۶،۰۰۰ مترمکعب کاهش یافت، در حالی که در مرداد ۱۴۰۴ بیش از ۳۰،۸۱۰،۱۹۱ مترمکعب مصرف شده بود و مهر ۱۴۰۳ تنها ۵،۰۷۳،۷۹۰ مترمکعب گزارش شده است. این اختلاف عظیم، تقریباً پنج برابر نوسان ماهانه، نشان می‌دهد که برنامه‌ریزی تولید و کنترل مصرف گاز به هیچ وجه منسجم و پایدار نیست.

برق مصرفی نیز بین ۲۹،۰۴۵ تا ۳۱،۳۹۷ مگاوات‌ساعت نوسان داشته و آب مصرفی در محدوده ۵۶۵،۵۲۰ تا ۶۱۰،۶۲۳ مترمکعب بوده است. نیتروژن نیز با نوسان ۸،۳۴۰،۹۷۰ تا ۹،۲۲۹،۵۲۰ مترمکعب، نشان می‌دهد که حتی مصرف گاز‌های کمکی و یوتیلیتی نیز تحت کنترل دقیق نیست.

این ناپایداری مصرف منابع، علاوه بر افزایش مستقیم هزینه‌ها، فشار شدیدی به خطوط تولید وارد می‌کند. وقتی خطوط تولید برای تأمین محصولات اصلی بدون برنامه مشخص و هماهنگی با مصرف انرژی کار می‌کنند، احتمال کاهش کیفیت محصول، هدررفت منابع و کاهش بهره‌وری عملیاتی بسیار بالا می‌رود.

به بیان ساده، پتروشیمی تندگویان نه تنها از نظر تولید ظرفیت دارد، بلکه ضعف مدیریت منابع و نبود برنامه‌ریزی عملیاتی واضح، هزینه‌های واقعی و مخفی ایجاد می‌کند که در گزارش‌های مالی شرکت به‌طور کامل منعکس نمی‌شود. اگر این روند ادامه یابد، حتی سود‌های اعلام‌شده هم نمی‌توانند ریسک عملیاتی و فشار هزینه‌ای واقعی شرکت را پوشش دهند.

وابستگی به مواد اولیه؛ خطر توقف تولید

شرکت به شدت به پارازایلین، هیدروژن و اسید استیک وابسته است. مهر ۱۴۰۴، خرید پارازایلین ۳۲،۶۴۲ تن بود؛ تیر ۱۴۰۴، ۱۸،۸۹۸ تن و مهر ۱۴۰۳، ۱۸،۸۹۸ تن. هر گونه اختلال در تأمین این خوراک‌ها می‌تواند روند تولید را به طور جدی مختل کند.

این وابستگی بالا، در کنار نوسانات تولید و مصرف انرژی، نشان می‌دهد که پتروشیمی تندگویان نه فقط در برنامه‌ریزی ماهانه ضعیف است، بلکه ریسک عملیاتی قابل توجهی نیز دارد.

عملکرد مالی؛ سوددهی ظاهری، ریسک واقعی

سود خالص سال ۱۴۰۳ شرکت ۱۷،۶۲۶،۶۳۲ میلیون ریال گزارش شده است. سود انباشته ابتدای دوره ۵۳،۶۷۶،۳۱۳ میلیون ریال بوده و بخش تخصیص نیافته ۸،۸۵۳،۹۵۰ میلیون ریال باقی مانده است. سود نقدی هر سهم ۶۸۰ ریال است.

هرچند سود خالص بالاست، اما با توجه به نوسان شدید تولید و فشار منابع انرژی و مواد اولیه، این سود بیشتر ناشی از ظرفیت بالای خطوط است تا مدیریت بهینه. بخش زیادی از سود انباشته هنوز تخصیص نیافته، که نشان می‌دهد شرکت در سیاست‌های سرمایه‌گذاری و بازدهی نقدی به سهامداران شفافیت و برنامه‌ریزی ندارد.

در حالی که این شرکت سود خالص ۱۷،۶۲۶،۶۳۲ میلیون ریال را برای سال منتهی به ۳۰ اسفند ۱۴۰۳ اعلام کرده، واقعیت صنعت نشان می‌دهد شرکت در مقایسه با رقبای خود عملکرد ضعیفی داشته است. گزارش‌هایی که بررسی ۱۱ شرکت گروه «پلیمر و الفین» را در مرداد ۱۴۰۳ نشان داده‌اند، تأیید می‌کند که پتروشیمی تندگویان تنها شرکتی بوده که در آن ماه کاهش درآمد گزارش کرده و سایر شرکت‌ها روند افزایشی داشته‌اند. این یعنی شرکت نه تنها از روند رشد بازار عقب مانده، بلکه در عمل جایگاه رقابتی خود را از دست داده است.

پتروشیمی تندگویان در ظاهر یکی از تولیدکنندگان بزرگ محصولات پلی‌استر است، اما وقتی داده‌ها را کنار هم می‌گذاریم، مشخص می‌شود که شرکت با بحران عملیاتی و رقابتی روبه‌روست. عقب ماندگی از روند رشد گروه، افزایش شدید هزینه‌ها، نوسانات تولید و کاهش بازدهی واقعی همگی زنگ هشدار برای سال‌های آتی هستند. در چنین شرایطی، سهامداران، نهاد‌های نظارتی و مدیران شرکت باید تأمل جدی کنند: آیا این سوددهی می‌تواند پایدار باشد یا تنها نتیجه ظرفیت لحظه‌ای است؟ بدون اصلاح ساختاری، پتروشیمی تندگویان ممکن است از «فرصت رشد» تبدیل شود به «بار هزینه» برای صنعت پلیمر.