چرا سفر در ایران به کالایی طبقاتی تبدیل شده است ؟
به گزارش نبض بازار ، در سالهای اخیر سفر، که زمانی یکی از نیازهای پایه و لذتهای معمول زندگی روزمره مردم بود، حالا به کالایی تقریبا لوکس تبدیل شده است. افزایش چشمگیر قیمتها، تورم گسترده و رشد هزینههای مرتبط با حملونقل، اقامت و مایحتاج سفر باعث شده است که برنامهریزی برای سفر، بهویژه برای اقشار متوسط و پایین جامعه، به یک چالش جدی بدل شود. این روند نه تنها تجربه سفر را محدود کرده، بلکه بر تعادل اقتصادی و رفاه خانوارها نیز اثرگذار بوده است.
با وجود ظرفیتهای طبیعی و تاریخی گسترده کشور، فقدان برنامهریزی بلندمدت و بستههای حمایتی مؤثر سبب شده است که بسیاری از خانوادهها از امکان سفر محروم شوند و تنها قشر محدودی از جامعه بتوانند از این فرصت بهرهمند شوند. این وضعیت، ضرورت توجه به سیاستگذاری اقتصادی دقیق، ارائه بستههای حمایتی و ایجاد شرایط مناسب برای سفر داخلی و خارجی را بیش از پیش آشکار میکند.
سفر؛ از نیاز عمومی تا کالای طبقاتی
مرتضی خاکساری، کارشناس اقتصاد گردشگری، با اشاره به تحولات اقتصادی و افزایش تورم گفت: «قدرت مالی افراد برای مانور در هزینههای سفر کاهش یافته و این دایره هر روز کوچکتر میشود. افزایش قیمت بلیطهای هواپیما، قطار و اتوبوس، گرانی اسکان و مواد غذایی و نبود بستههای حمایتی برای فعالان صنعت گردشگری، سفر را برای بخش اعظم جامعه به یک گزینه غیرقابل دسترس تبدیل کرده است.»
او افزود: «وقتی هزینههای اساسی سفر بالا باشد، خانوادهها توانایی برنامهریزی برای سفر را از دست میدهند و حتی اگر بخواهند، سفرشان محدود به چند روز و مناطق کمهزینه میشود. این وضعیت بر تعادل زندگی خانوارها اثر میگذارد و توان اقتصادی آنها را کاهش میدهد.»
خاکساری توضیح داد: «در سالهای اخیر، حتی افزایش اندک هزینههای مایحتاج سفر باعث شده است که افراد متوسط و پایین جامعه مجبور شوند سفر خود را محدود کنند یا به طور کامل کنار بگذارند. به همین دلیل، سفر در ایران به یک کالای تقریبا لوکس و طبقاتی تبدیل شده است.»
ضرورت بستههای حمایتی و برنامهریزی بلندمدت
کارشناس اقتصاد گردشگری تأکید کرد که ارائه طرحها و بستههای حمایتی برای سفر، ضرورت امروز کشور است: «برای اینکه سفر در زندگی مردم جایگاه واقعی خود را پیدا کند، باید برنامهریزی و طرحهای مشخصی ارائه شود. کشورهای اروپایی برای حفظ بهرهوری نیروی کار، سفرهای آخر هفته را تشویق میکنند؛ زیرا نیروی کار خسته نمیتواند خدمات مطلوب ارائه دهد. این اصل باید در ایران هم رعایت شود.»
او ادامه داد: «اگر دولت بستههای حمایتی سفر برای کارمندان و اقشار عادی جامعه فراهم کند و نرخ خدمات هتلها، آب، برق و گاز را پایین نگه دارد، میتوان کارایی اقتصادی بالاتری ایجاد کرد و مردم انگیزه بیشتری برای سفر پیدا کنند. در کنار این اقدامات، استفاده از بستههای تشویقی و تسهیلات مالی برای هتلها و فعالان گردشگری میتواند زمینه سفر را برای اقشار مختلف فراهم کند.»
فرصتهای گردشگری خارجی و داخلی
خاکساری درباره پتانسیل جذب گردشگر خارجی گفت: «ارزانی ریال و گرانی دلار باعث شده است که گردشگران خارجی با اشتیاق بیشتری به ایران سفر کنند و پول خود را به داخل کشور بیاورند. این امر به درآمد ارزی کشور کمک میکند و میتواند در توسعه گردشگری داخلی اثرگذار باشد.»
او افزود: «در بخش گردشگری داخلی، نرخ روادید و بستههای سفر باید متعادل شود تا اقشار متوسط و پایین جامعه نیز توانایی سفر داشته باشند. عدم تعادل در این حوزه، باعث کاهش انگیزه خانوارها برای سفر و افت مصرف اقتصادی میشود. اگر دولت و وزارت گردشگری به این حوزه توجه کنند، میتوان سفر را به تجربهای قابل دسترس برای همه تبدیل کرد.»
گردشگری؛ موتور اقتصادی و توسعه میانرشتهای
کارشناس اقتصاد گردشگری با تأکید بر جایگاه گردشگری بهعنوان سومین صنعت سودآور پس از نفت و خودرو، گفت: «صنعت گردشگری نه تنها درآمد مستقیم ایجاد میکند، بلکه بر صنایع مرتبط از جمله حملونقل، خدمات شهری، صنایع غذایی و فرهنگی اثرگذار است. با برنامهریزی و سرمایهگذاری هدفمند، ایران میتواند سهم خود را از بازار گردشگری جهانی افزایش دهد.»
او افزود: «با معافیتهای مالیاتی، کاهش هزینههای انرژی برای هتلها و ارائه بستههای تشویقی، انگیزه سفر در داخل و خارج کشور افزایش مییابد. تجربه کشورهای موفق نشان میدهد که سرمایهگذاری درست در گردشگری، درآمد اقتصادی، رفاه اجتماعی، اشتغال و کاهش تورم را همزمان به همراه دارد.»
خاکساری ادامه داد: «نگاهی به کشورهای اسکاندیناوی و سنگاپور نشان میدهد که برنامهریزی دقیق در گردشگری، باعث شکوفایی اقتصادی، نرخ بیکاری صفر و ارتقای رفاه اجتماعی میشود. ایران نیز با استفاده از این تجارب و برنامهریزی مناسب، میتواند جایگاه خود را در بازار جهانی گردشگری پیدا کند.»
هماهنگی سیاستگذاران؛ کلید شکوفایی گردشگری
کارشناس اقتصاد گردشگری در پایان تأکید کرد: «برای شکوفایی گردشگری، نیاز به هماهنگی بین نمایندگان دولت، مجلس و فعالان بخش خصوصی داریم. فراکسیونها و کمیسیونهای تخصصی گردشگری باید با وزارت گردشگری و برنامهریزان اقتصادی همکاری کنند تا برنامهریزی بلندمدت و مستمر برای توسعه این صنعت انجام شود.»
او افزود: «با اجرای درست این برنامهها در افق زمانی ۵ تا ۱۰ سال، میتوان سهم ایران از بازار گردشگری جهانی را افزایش داد و همزمان اشتغال، درآمد ارزی و رشد اقتصادی را بهبود بخشید. هماهنگی جمعی بین نمایندگان دولت و مردم در مجلس برای تحقق این هدف حیاتی است.»