صنایع ذوب آهن در حصار فرسودگی
به گزارش نبض بازار- این افت تولید در بخشی از زنجیره یعنی فولاد میانی، نشان میدهد که محدودیت در تأمین انرژی (برق، گاز) و همچنین فرسودگی تجهیزات تولیدی تأثیر مستقیم دارند. مصرف زیاد انرژی در کارخانجات قدیمیتر که فناوری بهروز ندارند، بسیار بیشتر از استانداردهای جهانی است. فرسودگی تجهیزات موجب توقفات بیشتر خط تولید، اتلاف انرژی، و کاهش کارایی میشود.
فرسودگی ذوب آهن و هدررفت انرژی
با وجود اینکه ذوب آهن در ایران سابقهای طولانی دارد، اما نتوانسته خود را با جریان تکنولوژیک جهانی پیوند دهند. تداوم فرسودگی تجهیزات صنایع ذوب آهن باعث شده بحران انرژی در این صنعت نیز گسترش یابد. موضوعی که نهتنها هزینه تولید را افزایش داده، بلکه رقابتپذیری محصولات ایرانی را در بازارهای جهانی کاهش داده است. طبق آمار منتشرشده از سوی وزارت صمت، مصرف انرژی در واحدهای ذوبآهن کشور، بهویژه در کارخانجات قدیمیتر، ۲ تا ۳ برابر میانگین جهانی است. فناوریهای قدیمی کورهبلند، سیستمهای ناکارآمد بازیافت حرارتی و بهرهوری پایین نیروی محرکه، از عوامل اصلی این وضعیت به شمار میروند.
آمارها سخن میگویند
آمارهای صنعت فولاد و ذوب آهن نشان میدهد که ضعف تکنولوژیک تا چه حد به رشد مصرف انرژی و کاهش تولید منجر شده است. بخش صنعت در سال ۱۴۰۳، ۳۶٪ از کل مصرف برق کشور را به خود اختصاص داده است.صنعت فولاد کشور تنها حدود ۶ تا ۷٪ از کل مصرف برق کشور را به خود اختصاص میدهد.
در بخش ذوب و فولادسازی، مصرف برق به حدود ۳٬۷۱۷ مگاوات در ساعت گزارش شده است. به عنوان نمونه، در ذوب آهن اصفهان نیروگاههای داخلی توانستهاند در سال ۱۴۰۲ حدود ۱٫۱۰۱٫۲۸۱٫۵۶۰ کیلوواتساعت برق تولید کنند. همچنین همان شرکت در سهماهه اول ۱۴۰۳ موفق شده است تا ۹۱ ٪ از مصرف برق خود را از طریق نیروگاههای داخلی تأمین کند؛ که نشاندهنده تلاش برای کاهش وابستگی به شبکه سراسری است. تولید فولاد کشور در ۱۱ ماه سال ۱۴۰۳ با افت ۶٫۷٪ نسبت به مدت مشابه سال قبل همراه بوده است.
پیشبینی شده است این کاهش در تولید حدود ۲ میلیون تن فولاد میانی را شامل میشود که ارزش آن نزدیک به یک میلیارد دلار برآورد شده است.در شش ماه نخست سال ۱۴۰۲، تولید محصولات فولادی کشور ۱۱٫۱۱۲ هزار تن بوده که رشد حدود ۳٪ نسبت به مدت مشابه سال قبل را نشان میدهد.
نوسان قیمتی انرژی در صنایع فرسوده
نوسانات قیمت انرژی و محدودیتهای گازرسانی در فصول سرد، تولید این صنایع را دچار اختلال میکند. برخی واحدها در استانهای مرکزی و جنوبی کشور گزارش دادهاند که در زمستان گذشته مجبور به کاهش ظرفیت تا ۵۰ درصد شدهاند تا از جریمه مصرف مازاد جلوگیری کنند. راهکار پیشنهادی کارشناسان شامل جذب سرمایهگذاری بخش خصوصی و خارجی، استفاده از فناوریهای جدید احیای مستقیم، هوشمندسازی خطوط تولید و بازیافت گرما در فرآیند ذوب است. اجرای این برنامهها میتواند مصرف انرژی را تا ۳۰ درصد کاهش دهد و هزینه تولید را به شکل چشمگیری پایین بیاورد.
کارشناسان چه میگویند؟
محمد ایزدی، کارشناس فولاد، درباره فرسودگی ذوب آهن در ایران میگوید: «بسیاری از تجهیزات کارخانههای ذوبآهن ایران به دهه ۵۰ برمیگردد و طی این سالها تنها با تعمیرات جزئی سرپا ماندهاند. در نتیجه، میزان توقف خط تولید، اتلاف مواد اولیه و مصرف برق و گاز در این واحدها به شکل قابلتوجهی بالاست. تکنولوژی شوروی نیز چندان قابل تعمیر نیست و باید با نگاهی به تجهیزات ایتالیایی و آلمانی در حوزه ذوب آهن، صنایع ذوب آهنی ایران را به روز کرد. مشکل اصلی، نبود سرمایهگذاری در نوسازی است. تجهیزات ذوبآهن باید هر ۲۰ تا ۲۵ سال یکبار بهروزرسانی شوند، اما در ایران بعضی خطوط تولید بیش از ۴۰ سال قدمت دارند. این یعنی بهرهوری پایین، مصرف زیاد و آلودگی بالا.»