اداهای محیط زیستی اروپایی ها/ سیاست کاهش نشر کربن متوقف شد
به گزارش نبض بازار- در سالهای اخیر، مقامات و رسانههای غربی همواره با ژستهای محیطزیستی و شعارهای پرزرقوبرق، سایر کشورها ازجمله ایران را بابت سهمشان در آلودگی هوا، مصرف انرژی و انتشار کربن سرزنش کردهاند. اما واقعیت این است که پشت این اداهای سبز، تناقضی بزرگ نهفته است؛ چراکه همان کشورهایی که از لزوم «صنعت پاک» سخن میگویند، اکنون خود در اجرای پروژههای کاهش کربن درماندهاند. توقف پروژههای کربنزدایی در صنعت فولاد اروپا نشان میدهد که ژستهای محیطزیستی غرب بیش از آنکه بر پایه عمل باشد، بازی سیاسی و تبلیغاتی است.
طرحهای بلندپروازانه اروپا
در سالهای اخیر، اروپا پیشتاز شعارهای محیطزیستی و توسعه «اقتصاد سبز» بود. سیاستمداران این قاره، با طرحهای بلندپروازانهای، چون «کربن صفر تا ۲۰۵۰»، دیگر کشورها ازجمله ایران را به افزایش انتشار گازهای گلخانهای و آلودگی متهم میکردند. اما امروز، خود این مدعیان در مرحله عمل، یکییکی عقبنشینی میکنند.
نمونه تازه آن، شرکت فولادسازی آلمانی سالزگیتتر است که در سپتامبر امسال اعلام کرد پروژه بزرگ کاهش کربن خود موسوم به سالکوس را تا سه سال به تعویق میاندازد. هدف این پروژه، استفاده از هیدروژن در تولید فولاد و جایگزینی کورههای سنتی بود؛ اما بازار کند هیدروژن و بیعملی دولت در اجرای وعدههای حمایتی، باعث توقف مرحله دوم این طرح شد.
این پروژه با هزینهای حدود ۲.۵ میلیارد یورو طراحی شده بود که دولت آلمان نزدیک به ۱ میلیارد یورو آن را تأمین میکرد. با وجود اجرای بخشهایی مانند احداث الکترولایزر ۱۰۰ مگاواتی و ساخت کوره قوس الکتریکی، ادامه مسیر به سالهای ۲۰۲۸ تا ۲۰۲۹ موکول شده است. بدین ترتیب، یکی از امیدهای بزرگ اروپا برای فولاد بدون کربن، فعلاً از حرکت بازمانده است.
بحران انرژی و تخریب محیط زیست
چندین شرکت دیگر در اتحادیه اروپا نیز پروژههای مشابه را متوقف یا کوچکسازی کردهاند. بحران انرژی، کاهش رشد اقتصادی و نبود زیرساخت کافی برای تولید و انتقال هیدروژن، عملاً روند «سبزسازی صنعت فولاد» را کند کرده است. در واقع، غربیها که سالها از دیگران خواستار رعایت استانداردهای زیستمحیطی بودند، حالا خودشان در همان مسیر دچار تردید و توقف شدهاند. در نهایت، چه در بروکسل و برلین و چه در اصفهان و یزد، واقعیت یکی است: محیطزیست قربانی شعارها و مصلحتهای کوتاهمدت شده است. اروپا درگیر بوروکراسی سبز است و ایران گرفتار توسعه خاکستری؛ و زمین، در سکوت، بهای این بیعملی را میپردازد.
بحران زایی ایران در محیط زیست
در این میان، وضعیت ایران نیز چندان قابل دفاع نیست. صنعت فولاد کشور به یکی از بزرگترین تهدیدها برای محیطزیست داخلی تبدیل شده است. گسترش بیرویه مجتمعهای فولادی در استانهای خشک و نیمهخشک، فشار سنگینی بر منابع آب و انرژی وارد کرده است. بسیاری از این واحدها بدون ارزیابی دقیق محیطزیستی تأسیس شدهاند و برخی حتی در مناطقی قرار دارند که با بحران شدید آب دستوپنجه نرم میکنند. شدت گرفتن فرونشست و بحران کمبود آب در مرکز ایران بخشی از نتایج فعالیت بی رویه صنایع فولادی در ایران است.
برخلاف کشورهای توسعهیافته که دستکم در مسیر اصلاح فناوریهای تولید حرکت میکنند، ایران هنوز عمدتاً با کورههای پرمصرف گاز طبیعی و ذوب سنتی فولاد تولید میکند. گردوغبار حاصل از فرآیندهای احیا و ذوب، در کنار انتشار دیاکسیدکربن و مصرف بالای برق، آسیب قابلتوجهی به کیفیت هوا و منابع طبیعی وارد میکند. از سویی دیگر، بسیاری از این واحدها فاقد استانداردهای زیستمحیطی جهانیاند. گردوغبار و ذرات معلق ناشی از فعالیت کارخانههای فولاد، در کنار آلایندگی نیروگاههای حرارتی، سهم قابلتوجهی در آلودگی هوا دارند. این در حالی است که ادعای «خودکفایی فولادی» در ایران اغلب بدون توجه به تبعات زیستمحیطی تکرار میشود.