دعوت ایالات متحده از جمهوری اسلامی برای حضور در نشست صلح غزه؛ تحولی تازه در رابطه ایران و آمریکا؟
به گزارش نبض بازار، در تازهترین اخبار و تحولات در مورد رابطه ایران و آمریکا، برخی منابع مدعی دعوت ایالات متحده از جمهوری اسلامی برای حضور در نشست نهاییسازی توافق صلح غزه شدهاند.
ریاستجمهوری مصر شب گذشته اعلام کرد که روز دوشنبه ۲۱ مهر (۱۳ اکتبر) نشستی بینالمللی در شهر شرمالشیخ این کشور برای نهاییسازی توافقی بهمنظور پایان دادن به جنگ در نوار غزه برگزار میشود.
برگزارکنندگان این اجلاس، چنین رویدادی را نقطهای برای جمعآوری حمایتهای بینالمللی از یک آتشبس پایدار و برنامه بازسازی غزه اعلام کردهاند و گفتهاند ریاست اجلاس به صورت مشترک برعهده عبدالفتاح سیسی، رئیسجمهور مصر و دونالد ترامپ گذاشته شده است.
خبرگزاریهای بینالمللی گزارش دادهاند که بیش از ۲۰ رهبر جهانی برای شرکت در این نشست دعوت شدهاند و محور مباحث، نهاییسازی توافق آتشبس، آزادی اسیران و مقدمات بازسازی غزه خواهد بود.
دعوت آمریکا از ایران برای حضور در نشست شرمالشیخ؟
در این میان، در تازهترین اخبار درباره رابطه ایران و آمریکا، نشریه آمریکایی «اکسیوس» مدعی شده که وزارت خارجه ایالات متحده دعوتنامههایی را برای تعدادی از کشورها ارسال کرده است تا نمایندگانی را به اجلاس شرمالشیخ بفرستند؛ نام جمهوری اسلامی نیز در فهرست دعوتشدگان دیده میشود.
این گزاره در رسانههای داخلی ایران و برخی خبرگزاریهای منطقهای نیز بازنشر شده است؛ آنها صرفا بهنقل از اکسیوس خبر دعوت تهران را منعکس کردهاند. با این حال تا لحظه نگارش این گزارش، هیچ متن رسمی از سوی وزارت خارجه ایالات متحده که بهطور مستقیم این دعوت را تایید کرده باشد، منتشر نشده است.
منابع مستقل بینالمللی نیز تنها به بازتاب ادعای اکسیوس پرداختهاند. در نتیجه، باید میان گزارش منابع خبری درباره وجود یک دعوت و وجود تایید رسمی و دیپلماتیک تفاوت قائل شد.
انتشار خبر دعوت به معنای پیامی دیپلماتیک
بازنشر ادعای وجود چنین نامهای میان ایران و آمریکا توسط خبرگزاریهای رسمی کشور از جمله ایرنا، نشان میدهد که موضوع حساس و قابل توجه است.
در عین حال ماهیت ادعا –به این معنا که دعوتنامه رسما صادر شده و ایران آن را پذیرفته یا رد کرده باشد- همچنان در حیطه احتمالات قرار دارد؛ چنین موضوعی نیازمند صدور بیانیههای رسمی از جانب آمریکا یا وزارت خارجه ایران است. پس از آن میتوان درباره تحقق یا عدم تحقق آن اظهار نظر کرد.
با وجود این، حتی انتشار چنین گزارشهایی بهخودیخود معنا و پیامدی دیپلماتیک دارد، چرا که ایران و آمریکا را وادار به واکنش یا تبیین مواضع روشنتر میکند.
واکنشها و مواضع رسمی ایران و آمریکا/ نشانههای غیررسمی چه میگویند؟
هیچ اعلامیه رسمی و مستقلی، تا کنون از سوی ایران و آمریکا در مورد این نامه منتشر نشده است. سخنگویان وزارت خارجه آمریکا به شکل رسمی این گزاره را تصدیق نکردهاند و گزارشهای رسانهای بر پایه نقل قول از منابع آگاه و ناشناس منتشر شدهاند.
در عین حال، اگر واشنگتن واقعا چنین نامهای را ارسال کرده باشد، حاوی پیامی دیپلماتیک است. دعوت از جمهوری اسلامی، میتواند بخشی از تلاش برای جلب مشارکت گسترده منطقهای و نشان دادن توانایی دیپلماتیک به حساب آید.
ایران نیز تا این لحظه واکنش رسمی درباره پذیرش یا رد دعوت نشان نداده است. در عین حال، برخی تحلیلگران میگویند که احتمال حضور تهران در نشست شرمالشیخ پایین به نظر میرسد، زیرا شرکت در چنین مجمعی ممکن است بهعنوان نوعی مشروعیتبخشی به اسرائیل تلقی شود.
با وجود این، اگر تهران تصمیم بگیرد نمایندهای به نشست بفرستد، این اقدام دستکم دو پیام همزمان خواهد داشت؛ نخست، نشان دادن آمادگی برای قرار گرفتن در میز گفتوگوها و مشارکت در تلاشهای منطقهای برای جلوگیری از تشدید بحران، دوم، ایجاد انتظارات و پرسشهایی درباره شروط و خطوط قرمز ایران در مذاکرات درباره غزه، بازسازی و ضمانتهای امنیتی که برای گروههای فلسطینی مهم تلقی میشود.
چنین حضوری در صورت همراهی با سخنرانی و ارائه پیششرطها میتواند معادلات مذاکراتی را پیچیدهتر کند، اما بهطور بالقوه فضا را برای گنجاندن دیدگاههای تهران در متون توافق تقویت میکند.
در نقطه مقابل، اگر ایران در نشست حاضر نشود، این غیاب میتواند از دو زاویه خوانده شود؛ نخست، تداوم اختلاف بنیادین تهران با برخی عناصر سازوکار صلح که آن را ناقص یا نامقبول میدانند، دوم اینکه ممکن است دیگر شرکتکنندگان را به این نتیجه برساند که توافق بدون حضور یکی از بازیگران منطقهای کلیدی نیمهکاره و آسیبپذیر خواهد بود.
انتظارات پیشرو
در کوتاهمدت، باید انتظار داشت که بازیگران اصلی شامل دولتهای ایران و آمریکا و همچنین نهادهای رسمی مصر، اطلاعیهها و احتمالا توضیحاتی را درباره فهرست نهایی شرکتکنندگان منتشر کنند.
همچنین تهران ممکن است پس از ارزیابی منافع و هزینههای سیاسی-دیپلماتیک خود، موضع روشنتری اعلام کند.
آنچه آشکار است این است که حتی خودِ بحث درباره دعوت از جمهوری اسلامی، میتواند در رابطه میان ایران و آمریکا تاثیرگذاری دیپلماتیک داشته باشد و دیگر بازیگران منطقهای را نیز وادار به بازتنظیم محاسبات خود کند.