فعالسازی مکانیسم ماشه منجر به افزایش تخفیف بر کالاهای صادراتی پتروشیمیها میشود
به گزارش نبض بازار، مکانیسم ماشه سازوکاری است که در چارچوب برجام تعریف شده و به کشورهای عضو اجازه میدهد در صورت نقض تعهدات، تحریمهای بینالمللی شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران را بازگردانند. به بیان سادهتر، اگر یکی از طرفهای توافق تشخیص دهد که ایران به تعهدات خود پایبند نیست، میتواند این روند را آغاز کند و پس از طی مراحل اداری و حقوقی، تحریمهای سازمان ملل دوباره برقرار خواهند شد.
پس از ثبت درخواست، حدود یک ماه فرصت برای حلوفصل موضوع وجود دارد و اگر نتیجهای حاصل نشود، روند بازگشت تحریمها فعال میشود. در حال حاضر، سه کشور اروپایی درخواست فعالشدن این مکانیسم را مطرح کردهاند و همین موضوع باعث نگرانی در خصوص آینده روابط اقتصادی و صادراتی ایران و به خصوص صادرات پتروشیمیها به عنوان رکن اساسی صادرات غیرنفتی کشور شده است.
در این زمینه دو دیدگاه متفاوت وجود دارد. گروهی معتقد هستند که ایران سالهاست تحت تحریمهای آمریکا قرار دارد و شبکههای تجاری و مالی خود را برای دور زدن محدودیتها ایجاد کرده است؛ بنابراین بازگشت تحریمهای سازمان ملل تفاوت چندانی ایجاد نمیکند. به اعتقاد این دسته، تجربه ایران در شرایط تحریمی موجب شده که اقتصاد کشور به نوعی با این محدودیتها سازگار شود.
اما در مقابل، گروه دیگری بر این باور هستند که تحریمهای سازمان ملل را نباید مشابه تحریمهای آمریکا دانست و این تحریمها ریسک تجارت پتروشیمیای ایران را بهشدت افزایش میدهد، هزینه نقلوانتقال پول و کالا را بالا میبرد و شرایط را برای فروش محصولات با قیمت مناسب دشوار میکند.
بازگشت تحریمهای سازمان ملل حداقل ۵ ماه زمان میبرد
فرشید شکرخدایی، رئیس کمیسیون تامین مالی و سرمایهگذاری اتاق بازرگانی ایران، در گفتوگو با نبض بازار در مورد تبعات فعالسازی مکانیسم ماشه بر صادرات پتروشیمیها عنوان کرد: واقعیت آن است که هنوز مکانیسم ماشه فعال نشده است و بازگشت خود تحریمها حداقل پنج ماه زمان میبرد. اما در صورتی که این مکانیسم اجرایی شود، پس از فرصت یک ماهه و طی شدن فرایند اداری، اتفاق مهمی رخ خواهد داد. امکان بازرسی کالاها و کشتیهای مشکوک به حمل بار ایران برای همه کشورها فراهم میشود. به عبارت دیگر، همه کشورهای دنیا مجاز خواهند بود در راستای قطعنامه سازمان ملل، محمولههای مرتبط با ایران را بازرسی کنند. این موضوع ریسک فعالیت را بسیار بالا میبرد و بهدنبال آن مشکلات جدی ایجاد خواهد شد.
با فعالشدن مکانیسم ماشه هزینه تبادل برای کشور افزایش مییابد
وی در مورد تاثیر مکانیسم ماشه بر افزایش هزینهها توضیح داد: در چنین شرایطی، هم کالاهای ایران با قیمت پایینتری خریداری خواهد شد و هم امکان دریافت وجه حاصل از صادرات با دشواری بیشتری همراه میشود. به بیان دیگر، هزینههای مبادله بهشدت افزایش پیدا خواهد کرد. اگر در وضعیت فعلی متوسط هزینه تبادل برای کشور حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد است، در سناریوی مکانیسم ماشه این عدد جهش کرده و احتمالا بین ۳۰ تا ۴۰ درصد خواهد بود.
او خاطرنشان کرد: معنای این افزایش آن است که عملا همه سود ناشی از صادرات از بین خواهد رفت و صادرات پتروشیمیها برای کشور با خسارت بزرگی همراه خواهد بود. به همین دلیل، سیاستگذار باید بهطور جدی مدیریت کند که چنین اتفاقی رخ ندهد. فعالشدن مکانیسم ماشه خوشایند نخواهد بود و به احتمال زیاد تنگناهای فراوانی برای صادرات محصولات پتروشیمی ایجاد خواهد کرد.
افزایش تخفیف محصولات پتروشیمی؛ نتیجه محتمل فعالشدن مکانیسم ماشه
شکرخدایی در پاسخ به این ادعا که تحریمهای سازمان ملل تفاوتی با تحریمهای آمریکا ندارند، گفت: این بحث، موضوعیتی ندارد. این نوع از تحریمها به دلیل افزایش ریسک، هزینهها را بهطور مستقیم بالا میبرد. حتی اگر در عمل اتفاقی رخ ندهد، در این صورت نیز، چون ریسک بالاتر میرود، خریداران محصولات ایران یا حاضر به پرداخت قیمت پایینتری خواهند بود یا انتقال وجه با هزینه بیشتری برای ایران همراه خواهد شد.
به گفته او، هرچقدر ریسک بالاتر برود، ایران باید پروموشنها و امتیازات بیشتری به کاسبان تحریم و کسانی که در شبکه دور زدن تحریمها فعال هستند، ارائه کند. باید گفت، صادرات قطع نمیشود، اما افزایش تخفیفها رخ میدهد و بهشت کاسبان تحریم شروع میشود.
وی در مورد اثر این مکانیسم بر صادرات پتروشیمیها به عنوان مهمترین رکن صادرات غیرنفتی کشور گفت: در صورت اجراییشدن مکانیسم ماشه، هزینههای تبادل، نقل و انتقال و هزینههای فروش بیش از پیش افزایش خواهد یافت. پیامد مستقیم آن، مصرف بیشتر کالاهای پتروشیمی در داخل کشور خواهد بود و از آنجا که امکان صادرات کالاهای ساختهشده از محصولات پتروشیمی نیز به دلیل همین محدودیتها کاهش مییابد، فشار مضاعفی بر اقتصاد وارد خواهد شد. همچنین به دلیل افزایش قیمت ارز و محدودیتهای بیانشده، احتمالا کشور با تنشهای تورمی مواجه شود. روشن است که چنین شرایطی بسیار سخت خواهد بود و بهتر است به این فکر باشیم که این موضوع حلوفصل شود.