پشت پرده تغییر وزارت دفاع به وزارت جنگ در آمریکا چیست؟/ جنگ جدید در راه است؟
به گزارش نبض بازار - در ۵ سپتامبر ۲۰۲۵، دونالد ترامپ با امضای یک فرمان اجرایی، استفاده از عنوان «وزارت جنگ» را به عنوان نام ثانویه وزارت دفاع ایالات متحده مجاز کرد. هرچند تغییر رسمی و دائمی این نام، نیازمند مصوبه کنگره است، این اقدام بهسرعت در مکاتبات رسمی، وبسایت پنتاگون و حتی عنوان وزیر دفاع (که اکنون «وزیر جنگ» خوانده میشود) اعمال شد. این تغییر، که به گفته کاخ سفید با هدف «بازگرداندن میراث تاریخی و تقویت پیام بازدارندگی» انجام شده، در واقع احیای نامی است که از ۱۷۸۹ تا ۱۹۴۷ بر ساختار نظامی آمریکا اطلاق میشد. با این حال، در فضای اقتصاد سیاسی بینالملل، چنین تغییری صرفا حرکتی نمادین نیست؛ بلکه میتواند بر برداشت بازیگران جهانی از نیت و راهبرد ایالات متحده تأثیر بگذارد.
بازگشت به واژگان جنگ؛ نشانهای از تغییر دکترین امنیتی
تغییر نام وزارت دفاع به وزارت جنگ، در سطح نمادین، بازگشت به ادبیات پیشا-جنگ سرد است؛ زمانی که ایالات متحده آشکارا قدرت نظامی خود را در قالب «جنگ» تعریف میکرد. از منظر اقتصاد سیاسی، این تغییر را میتوان بخشی از راهبرد «قدرتنمایی تهاجمی» دانست که هدف آن بازدارندگی از طریق نمایش آمادگی برای اقدام پیشدستانه است. ترامپ در سخنان خود تصریح کرد «وقتی وزارت جنگ داشتیم، همه جنگها را بردیم»؛ جملهای که نهتنها بازتاب نگاه نوستالژیک به گذشته، که بیانگر تمایل به بازتعریف نقش ارتش به عنوان ابزار اصلی سیاست خارجی است.
این تغییر در بستر سیاست داخلی آمریکا نیز معنا پیدا میکند. دولت ترامپ در ماههای اخیر مجموعهای از اقدامات نمادین مشابه انجام داده است، از جمله بازگرداندن نامهای قدیمی پایگاههای نظامی و تغییر نام خلیج مکزیک به «خلیج آمریکا». این اقدامات، به گفته تحلیلگران فوربز، بخشی از یک «بسته هویتی» برای بازسازی تصویر آمریکا به عنوان قدرت بیپروای نظامی است که در آستانه ۲۵۰ سالگی کشور، به میراث جنگی خود افتخار میکند.
از منظر نظریههای روابط بینالملل، این تغییر میتواند به عنوان سیگنالی به رقبا تفسیر شود که ایالات متحده آماده عبور از چارچوبهای دفاعی و ورود به فاز تهاجمی است. چنین برداشتی، بهویژه در شرایطی که تنش با چین و روسیه در حال افزایش است، میتواند به تشدید رقابت تسلیحاتی و کاهش فضای دیپلماسی منجر شود.
پیامدهای بینالمللی؛ از بازدارندگی تا برچسب «جنگطلبی»
واکنشهای بینالمللی به این تغییر، دوگانه بوده است. برخی متحدان آمریکا آن را نشانهای از «شفافیت استراتژیک» دانستهاند، اما بسیاری از تحلیلگران اروپایی و آسیایی هشدار دادهاند که این اقدام میتواند به تضعیف مشروعیت اخلاقی آمریکا منجر شود. یک مقام پیشین وزارت دفاع آمریکا در گفتوگو با MSN News تصریح کرده این تغییر «هیچ تأثیری بر محاسبات چین یا روسیه ندارد، اما به دشمنان این امکان را میدهد که آمریکا را به عنوان تهدیدی برای ثبات جهانی معرفی کنند».
از منظر اقتصاد سیاسی، تغییر نام میتواند بر جریان سرمایهگذاری خارجی، گردشگری و حتی تجارت بینالمللی اثر بگذارد. فوربز گزارش داده در سالهای اخیر، کاهش ورود گردشگران و دانشجویان خارجی به آمریکا همزمان با افزایش تعرفههای تجاری، تصویر جهانی این کشور را تضعیف کرده است. افزودن برچسب «وزارت جنگ» به ساختار رسمی دولت، میتواند این روند را تشدید کند.
در حوزه امنیت بینالملل، این تغییر ممکن است بهانهای برای افزایش بودجههای نظامی در کشورهای رقیب شود. تجربه جنگ سرد نشان داده تغییرات نمادین در گفتمان امنیتی قدرتهای بزرگ، میتواند به چرخههای معیوب رقابت تسلیحاتی منجر شود. در دهه ۱۹۸۰، افزایش لفاظیهای جنگی در دولت ریگان با رشد ۴۰ درصدی بودجه دفاعی شوروی همراه شد. اکنون نیز، با توجه به اینکه بودجه دفاعی آمریکا در ۲۰۲۴ به بیش از ۸۸۶ میلیارد دلار رسیده، هرگونه تشدید رقابت میتواند پیامدهای اقتصادی و ژئوپولیتیک گستردهای داشته باشد.
پیام به ایران؛ از بازدارندگی تا فشار روانی
برای ایران، تغییر نام وزارت دفاع به وزارت جنگ حامل چند پیام همزمان است. نخست، این تغییر میتواند به عنوان بخشی از راهبرد فشار حداکثری تعبیر شود که نهتنها در حوزه تحریمهای اقتصادی، که در سطح روانی و نمادی نیز دنبال میشود. استفاده از واژه «جنگ» در ادبیات رسمی آمریکا، بهویژه در شرایطی که تنش در خلیج فارس و پرونده هستهای ایران ادامه دارد، میتواند به عنوان هشدار غیرمستقیم تلقی شود.
دوم، این تغییر میتواند بر محاسبات امنیتی ایران اثر بگذارد. در چارچوب اقتصاد سیاسی امنیت، تغییر گفتمان یک قدرت بزرگ میتواند بر انتظارات بازار انرژی، نرخ بیمه حملونقل دریایی و حتی تصمیمات سرمایهگذاری در بخش انرژی ایران تأثیر بگذارد. تجربه ۲۰۱۹، زمانی که تنشهای خلیج فارس باعث افزایش ۲۰ درصدی نرخ بیمه نفتکشها شد، نشان میدهد حتی تغییرات نمادین در سیاست خارجی آمریکا میتواند پیامدهای اقتصادی ملموس برای ایران داشته باشد.
سوم، این اقدام میتواند در عرصه دیپلماسی عمومی نیز اثرگذار باشد. در حالی که ایران همواره تلاش کرده سیاستهای آمریکا را به عنوان «جنگطلبانه» معرفی کند، تغییر رسمی نام وزارت دفاع به وزارت جنگ، این روایت را تقویت میکند که میتواند در مجامع بینالمللی، از جمله سازمان ملل، به ایران ابزار بیشتری برای نقد سیاستهای واشنگتن بدهد. با این حال، باید توجه داشت چنین تغییری همزمان بهانهای برای افزایش فشارهای سیاسی و امنیتی بر ایران نیز فراهم میکند، چرا که آمریکا میتواند این تغییر را به عنوان بخشی از «بازدارندگی فعال» توجیه کند.