کاهش ۱۰۰ هزار تومانی قیمت برنج واقعیت دارد؟/ چرا کشاورزان فروش برنج را متوقف کردند؟
به گزارش نبض بازار ، بازار برنج در ماههای اخیر فراز و نشیبهای زیادی را پشت سر گذاشته است. افزایش تقاضا در کنار کمبود عرضه در ابتدای فصل باعث شد قیمتها به سطوح بیسابقهای نزدیک شوند. در حالی که انتظار میرفت ورود برنج تازه برداشتشده آرامشی به بازار بدهد، آمارها و شواهد نشان میدهد این اثر چندان پایدار نبوده و دوباره فشار قیمتی در حال شکلگیری است.
بررسیها نشان میدهد آنچه در گزارشهای رسمی بهعنوان کاهش چشمگیر قیمت عنوان شد، بیشتر بازتابی از یک مقطع کوتاه بوده است. در واقع، هزینههای بالای تولید، فرآوری و بستهبندی از یکسو و نبود فضای رقابتی ناشی از محدودیت واردات از سوی دیگر، موجب شده قیمت برای مصرفکننده در سطح بالایی باقی بماند.
بازار در انتظار ثبات
محمد مختاریانی، رئیس انجمن تأمینکنندگان و واردکنندگان برنج، در گفتوگو با نبض بازار میگوید: «برنج فصل جدید که وارد بازار شد، باعث کاهش موقت قیمتها شد، اما کشاورزان به سرعت فروش خود را متوقف کردند تا در آینده بتوانند با قیمت بالاتر بفروشند. در نتیجه، بازار دوباره به سمت قیمتهای قبل بازگشته است.»
او معتقد است افزایشهای اخیر بیشتر به دلیل کمبود محصول در ماههای قبل بوده و ارتباطی با احتکار ندارد: «قیمت برنج تا مقطعی افزایش یافت، چرا که برنج فصل جدید هنوز وارد بازار نشده بود و کمبود محصول باعث رشد قیمتها شد. موضوع احتکار مطرح نیست، زیرا واقعاً برنج کافی در بازار وجود نداشت.»
فاصله میان هزینه تولید و قیمت مصرفکننده
به گفته مختاریانی، حتی در شرایطی که نرخ خرید از کشاورز پایینتر اعلام میشود، هزینههای جانبی تا حد زیادی این اختلاف را از بین میبرد. او مثال میزند: «برنج هاشمی درجه یک که دملوله حدود ۱۶۵ هزار تومان بود، با قیمت مصرفکننده حدود ۲۲۰ هزار تومان معامله میشد، اما کشاورزان فروش خود را متوقف کردند تا بتوانند در آینده با قیمتهای بالاتر بفروشند.»
این موضوع نشان میدهد بخش عمده اختلاف میان قیمت مزرعه و بازار، نه صرفاً به نوسان عرضه بلکه به هزینههای فرآوری و شبکه توزیع مربوط است.
ابهام در آمارهای رسمی
رئیس انجمن تأمینکنندگان و واردکنندگان برنج تأکید میکند که آمارهای منتشرشده درباره افت ۱۰۰ هزار تومانی قیمت بیشتر جنبه مقطعی داشته است: «کشاورزان امتناع از فروش دارند و ترجیح میدهند در آینده با قیمت بالاتر محصول خود را عرضه کنند. بنابراین، کاهش قیمت اثر پایدار بر بازار نداشته است.»
او میگوید در حال حاضر برنج دملوله درجه یک با نرخ حدود ۲۲۰ هزار تومان عرضه میشود و با احتساب هزینههای بستهبندی و کارخانه، قیمت مصرفکننده به حدود ۳۰۰ هزار تومان میرسد. به این ترتیب، فاصله میان آنچه گزارش میشود با آنچه مصرفکننده میپردازد، همچنان چشمگیر است.
سایه سنگین محدودیت واردات
به باور فعالان بازار، یکی از دلایل اصلی نبود تعادل در قیمتها، محدود شدن واردات برنجهای با کیفیت خارجی است. مختاریانی در این باره توضیح میدهد: «واردات برنجهای مرغوب خارجی میتوانست رقابت ایجاد کند و قیمت برنج ایرانی را تعدیل کند، اما دولت تنها اجازه واردات برنجهای ارزان و ضعیف را داده است. برنجهای با کیفیت مانند ۱۱۲۱ یا سوپر پاکستان که میتوانستند بازار را تحت تأثیر قرار دهند، ثبت سفارش و وارداتشان محدود شده است.»
او این سیاست را عاملی میداند که نهتنها به کاهش قیمت منجر نشده بلکه فضا را برای تثبیت نرخهای بالا فراهم کرده است.
تداوم اشتباهات، ادامه گرانی
کارشناسان بر این باورند که مسیر آینده قیمت برنج بیش از هر چیز به تصمیمات سیاستگذاران وابسته است. مختاریانی نیز تأکید دارد: «روند قیمت برنج در ماههای آینده کاملاً به سیاستهای دولت بستگی دارد. اگر همان اشتباهات مکرر تکرار شود، ثبات قیمت امکانپذیر نخواهد بود. مدیریت بازار کار سادهای است، به شرط اینکه اشتباهات و محدودیتهای وارداتی هر روز تکرار نشود و نهادهای مسئول با بخش خصوصی همکاری کنند.»
او هشدار میدهد که ادامه روند کنونی میتواند بدهیهای فعالان بازار را بیشتر کند و توان واردات را کاهش دهد. در چنین شرایطی، انتظار کاهش پایدار قیمتها دشوار خواهد بود.