زیان انباشته ۲۵۰ همت ایران خودرو و سایپا را چه کسی پرداخت میکند؟
به گزارش نبض بازار، دبیر انجمن صنایع همگن نیرو محرکه، با اشاره به حجم بالای زیان انباشته در صنعت خودرو سازی گفته زیان انباشته کل در صنعت خودروسازی بیش از ۲۵۰ همت شده است و خودروسازان در چند سال اخیر به دلیل زیانده بودن فعالیتهایشان با زیان انباشته زیادی مواجه شدهاند که اثرات اقتصادی و مدیریتی قابل توجهی دارد.در همین رابطه نبض بازار در گفتگو با لطفعلی بخشی اقتصاددان به بررسی تبعات اقتصادی این موضوع پرداخته است.
لطفعلی بخشی در مصاحبه با «نبض بازار» با اشاره به وضعیت زیان انباشته در صنعت خودرو ایران گفت: «تقریباً تمام زیان انباشته ایران خودرو و سایپا به دلیل دولتی بودن این شرکتها شکل گرفته است. هزینههای بالای نیروی انسانی، استخدامهای غیرضروری به دستور نهادهای ذینفوذ و دخالتهای مکرر دولت در قیمتگذاری خودرو باعث شد که این کارخانهها در طول سالها همواره در ضرر باشند.»
به گفته وی، این زیان انباشته ایران خودرو و سایپا در جریان سالها به وجود آمده چراکه مدیران دولتی هیچ دلسوزی نسبت به شرکت نداشتند. زیان انباشته برای آنها اهمیتی نداشت، چون حقوق و پاداششان از دولت تأمین میشد و تنها وظیفهشان اجرای دستورات بود. مثلاً هر جا نماینده مجلس یا دولت میگفت تعدادی نیرو استخدام کنید، انجام میدادند. هر جا دستور میآمد هزینهای بابت سفر خارجی پرداخت شود، پرداخت میکردند. نتیجه این اقدامات، افزایش سالانه زیان انباشته بود.
وی توضیح داد: «ایران خودرو از زمان واگذاری بخش عمده سهامش به بخش خصوصی، راندمان بهتری پیدا کرده و حجم ضرر آن رو به کاهش است، در حالی که سایپا همچنان با روشهای قدیمی و دخالتهای دولتی به فعالیت ادامه میدهد. زیان انباشته این شرکتها ناشی از هزینههای بالای نیروی انسانی و شرکتهای وابسته متعدد است، به طوری که تعداد نیروهای انسانی چندین برابر نیاز واقعی کارخانههاست.»
این اقتصاددان افزود: «هیئت مدیرههای این شرکتها هزینههای بسیار بالایی دارند و علاوه بر آن، دولت قیمت خودرو را تعیین میکند. به دلیل حجم بالای تقاضا، تفاوت قابل توجهی بین قیمت دولتی و قیمت بازار ایجاد میشود که عمدتاً به جیب رانتخواران میرود و بخش عمده آن به شرکتها نمیرسد. این موضوع باعث شده که فروش هر خودرو با زیان همراه باشد و شرکتها همچنان متضرر شوند.»
لطفعلی بخشی ادامه داد: «اگر دولت هزینههای مختلف از جمله سفرهای خارجی، استخدامهای سیاسی و فشار برای جذب نیرو برای نمایندگان مجلس را از دوش این شرکتها بردارد و اجازه دهد مدیریت خصوصی مستقل تصمیم بگیرد، شاهد کاهش زیان و بهبود عملکرد خواهیم بود. نمونه این اتفاق در ایران خودرو رخ داده است؛ برخی شرکتهای وابسته این گروه که بیش از هزار نفر نیرو داشتند، کاهش یافتهاند و هزینههای غیرضروری کاهش پیدا کرده است.»
چه آیندهای در انتظار بازار خودروست؟
وی در پاسخ به این سئوال که این زیان 250 همتی خودروسازان چه تبعات اقتصادی دارد، گفت: «خطر ورشکستگی، بیکاری گسترده، کاهش تولید خودرو و افزایش شدید قیمتها در بازار آزاد. همچنین فشار بر منابع شرکت و ناامنی برای سرمایهگذاران بخش خصوصی افزایش مییابد و رقابت با خودروسازان خارجی دشوار میشود. البته به مرور، این تغییرات باعث کاهش زیان انباشته و خروج شرکتها از وضعیت ضرردهی و ورشکستگی آنها خواهد شد، به شرطی که دولت دست از دخالتهای غیرضروری بردارد. بخش خصوصی قادر است تصمیمات منطقی اقتصادی اتخاذ کند و هزینهها و نیروی انسانی را بهینه کند، همانطور که در دیگر کشورها دیده میشود. برای مثال، شرکتهای تویوتا، بنز و بیامو بدون دخالت دولت و با مدیریت مستقل عمل میکنند و موفق میشوند.»
این اقتصصاددان در پاسخ به سئوال دیگری مبنی بر اینکه آیا دولت این زیان 250 همتی را پرداخت می کند یا نه افزود: «زیان انباشته در حساب این شرکتها ثبت میشود و به سال بعد منتقل میشود. دولت مسئول پرداخت این زیان نیست و تاکنون نیز این کار را نکرده است. ادامه سیاستهای دولتی باعث میشود شرکتها در نهایت با ورشکستگی مواجه شوند که تبعات اقتصادی سنگینی خواهد داشت: بیکاری گسترده، کاهش تولید و افزایش شدید قیمت خودرو در بازار آزاد.»
لطفعلی بخشی درباره نقش خصوصیسازی در ایران خودرو و سایپا گفت: «واگذاری سهام ایران خودرو به بخش خصوصی اقدام بسیار مثبت و ضروری بود و اگر این روال در سایپا نیز اجرایی شود، شاهد کاهش زیان انباشته و حرکت به سمت سودآوری خواهیم بود. در ایران خودرو، با کاهش نیروهای غیرضروری و انحلال برخی شرکتهای وابسته، شاهد کاهش هزینهها و اصلاح ساختار مالی هستیم که نتیجه مستقیم مدیریت بخش خصوصی است.»
وی در پایان افزود: «تجربه کشورهای دیگر نشان میدهد که خودروسازان موفق، حتی در صورت شکست موقت، تحت مدیریت مستقل و خصوصی فعالیت میکنند و دولت دخالتی مستقیم در تصمیمات تولید و قیمتگذاری ندارد. دخالت دولت در ایران در همه امور نه تنها مفید نیست، بلکه به ضرر بخش خصوصی و اقتصاد کشور تمام میشود. تنها راه نجات صنعت خودرو، ادامه واگذاری و اجازه دادن به بخش خصوصی برای مدیریت مستقل است.»
لطفعلی بخشی تأکید کرد که با ادامه این روند، ایران خودرو و سایپا میتوانند به مرور زیان انباشته خود را کاهش دهند و به سودآوری برسند، بدون اینکه دولت هزینهای برای جبران این زیان پرداخت کند.