آیا امسال مدارس غیر حضوری میشود؟
سارا اسلامی- به گزارش نبض بازار، در حالی که تنها حدود ۴۰ روز به آغاز سال جدید تحصیلی جدید باقی مانده است، این روزها گمانهزنیهایی در مورد احتمال غیرحضوری شدن مدارس در فضای مجازی مطرح میشود.
در این میان، ثبتنام دانشآموزان نیز در جریان است، اما هنوز مشخص نیست آنها با آغاز سال تحصیلی سر کلاس میروند یا آموزش باز هم آنلاین میشود.
مقامات وزراتخانه آموزش و پرورش، اولویت را با آموزش حضوری دانستهاند، اما احتمال غیرحضوری شدن مدارس را نیز رد نکردهاند. به گفته آنها، این وزارتخانه در حال بررسی سناریوهای مختلف برای بازگشایی مدرسههاست که شامل سه حالت میشود: «بازگشت تدریجی، آرام و مرحلهای دانشآموزان به مدارس در استانهای مختلف»، «حضور نوبتی آنها در مدرسه و ارائه ترکیبی از آموزش حضوری و آنلاین» و «غیرحضوری شدن مدارس و ارائه آموزش کاملا مجازی».
دلایل مختلفی نیز برای طرح این سناریوها مطرح شده است؛ از احتمالات مربوط به شرایط جنگی گرفته تا وضعیت آبی و هوایی و چالش کمبود آب و برق.
در عین حال، وضعیت تحصیلی دانشآموزان در مقاطع مختلف که همین امروز نیز در شرایط نگرانکنندهای قرار دارد، اما و اگرهایی را در مورد موثر بودن آموزش آنلاین، ایجاد کرده است. همچنین، موضوع کیفیت اینترنت و نابرابریهای موجود در بهرهمندی از ابزارهای الکترونیک را باید به نگرانیها از غیرحضوری شدن مدارس افزود.
افت تحصیلی و معدل پایین دانشآموزان
گزارشهای مختلفی دو واقعیت را تایید میکنند: افت تحصیلی دانشآموزان در مقاطع مختلف تحصیلی و موضوع فقر و نابرابری آموزشی.
در این میان، موضوع غیرحضوری شدن مدارس در ایران بحث جدیدی نیست و طی سال تحصیلی، آموزش دانشآموزان به دلایل مختلف تعطیل یا آنلاین میشود؛ از گرما و سرما گرفته، تا آلودگی هوا.
برخی از کارشناسان تاکید دارند که تعطیلیهای متعدد، کیفیت آموزش را در ایران کاهش داده است. به دلایل این موضوع میتوان فهرستی از عوامل اجتماعی و فرهنگی دیگری را نیز افزود. اما دلیل هر چه باشد، نتیجه آن یکی است؛ افت وضعیت تحصیلی در مقاطع مختلف.
آمارها نشان میدهند که نمرات دانشآموزان در امتحانات نهایی به حدود ۸ تا ۱۰ و میانگین معدل نهایی دانشآموزان پایه دوازدهم به ۹.۵ رسیده؛ ۴۰ درصد دانشآموزان مقطع ابتدایی نیز مهارت خواندن و نوشتن استاندارد را ندارند.
زیرساختها برای غیرحضوری شدن مدارس کافی نیست
از زمانی که شیوع ویروس کرونا معلمان و دانشآموزان را خانهنشین کرد، مشخص شد که نهاد آموزش در ایران، زیرساختهای لازم را برای غیرحضوری شدن مدارس ندارد. وضعیت سرعت و کیفیت اینترنت نیز به گونهای نیست که بتوان برای آموزش آنلاین به آن تکیه کرد.
در این میان، دانشآموزان مناطق و استانهای محروم که به اینترنت و گوشیهای هوشمند، دسترسی کمتری دارند، بیشترین آسیب را از غیرحضوری شدن مدارس میبینند؛ به گونهای که همزمان با شیوع ویروس کرونا، مسئولان وقت آموزش و پرورش اعلام کرده بودند که سه میلیون و ۵۰۰ هزار دانشآموز، نتوانستند به سامانه شاد متصل شوند.
چالش فقر آموزشی و نابرابری میان استانها
در شرایطی که تجربههای موجود نشان میدهد غیرحضوری شدن مدارس، میتواند ناعدالتی آموزشی را در کشور تشدید کند، همین امروز نیز نابرابری میان استانهای برخوردار و محروم آشکار است.
چندی پیش، مرکز پژوهشهای مجلس در گزارشی به ابعاد مختلف فقر آموزشی پرداخت. نویسندگان این گزارش بر چند نکته تاکید کرده بودند: کیفیت آموزش و خروجی یادگیری مدارس در ایران پایین است، بین فقر آموزشی و فقر درآمدی خانوارها ارتباط مستقیمی وجود دارد و خانوادههای فقیر، بودجه کمتری را به آموزش فرزندان خود اختصاص میدهند.
گزارش مرکز پژوهشها همچنین نشان میداد که وضعیت تحصیلی دانشآموزان در استانهای برخوردار، کیفیت بهتری نسبت به مناطق کمتر برخوردار دارد؛ برای مثال اصفهان و یزد از جمله استانهایی هستند که در شاخصهای مختلف شرایط خوبی دارند.
در مقابل، سیستان و بلوچستان در بیشتر شاخصها، یکی از استانهای قعرنشین محسوب میشود. این در حالی است که گزارشهای مختلفی این استان را محرومترین منطقه ایران میدانند.
در یکی از جدیدترین آمارهای ارائه شده از وضعیت تحصیلی استانهای مختلف نیز، بالاترین میانگین معدل نهایی دانشآموزان پایه دوازدهم متعلق به یزد (۱۲.۴۰) و پایینترین نمره مربوط به سیستان و بلوچستان (۷.۷۳) بوده است.
این آمارها و دادهها در حالی اعلام میشود که مسئولان آموزش و پرورش عدالت آموزشی و کیفیتبخشی به آن را از جمله اولویتهای خود اعلام کردهاند اما غیرحضوری شدن مدارس، میتواند وزارتخانه را از چنین اهدافی دور کند.