آخرین وضعیت مذاکرات ایران و آمریکا به کجا رسید؟
به گزارش نبض بازار، موانع اساسی در مسیر احیای مذاکرات، بهویژه پس از حمله مشترک نظامی اسرائیل و آمریکا به تأسیسات هستهای ایران، عمق بیشتری یافته است. این حمله که به گفته عباس عراقچی، خسارات زیادی به تاسیسات غنیسازی وارد کرده، فضای مذاکرات را به شدت متشنج کرده است. در همین چارچوب، موضوع غنیسازی بهعنوان نقطهکانونی اختلافات، به اصلیترین عامل بنبست تبدیل شده است.
در چنین فضایی، ایده احیای «کنسرسیوم منطقهای غنیسازی» مجدداً مطرح شده است. این پیشنهاد که برای اولینبار پیش از حمله نظامی مورد بررسی قرار گرفت، اکنون دوباره به عنوان راهحلی احتمالی وارد دستور کار دیپلماتیک شده است. وزیر امور خارجه ایران در مصاحبه با فایننشال تایمز اعلام کرده که تهران آماده گفتوگو درباره این ایده است، به شرط آنکه این کنسرسیوم در خاک ایران مستقر باشد. عراقچی نیز تأکید کرد که کنسرسیوم میتواند مکملی برای غنیسازی بومی باشد، اما جایگزین آن نخواهد شد.
پیشنهاد آمریکا که از طریق عمان به تهران منتقل شده، شامل تشکیل یک کنسرسیوم چندملیتی با حضور کشورهای منطقه و نظارت آژانس و ایالات متحده است. اما نکته اختلافی اصلی آن است که واشنگتن خواستار استقرار این تاسیسات در خارج از ایران است، در حالیکه تهران این شرط را خط قرمز خود میداند.
از دید برخی کارشناسان، مانند طارق رئوف، رئیس سابق بخش شفافسازی آژانس، ایده کنسرسیوم چندملیتی اگر به درستی طراحی شود، میتواند زمینهساز خروج از بنبست باشد. طرحی که او پیشنهاد میدهد شامل ادامه غنیسازی زیر ۴ درصد در ایران با مدیریت تجاری مشترک و حضور دائم ناظران بینالمللی است؛ مدلی که هم شفافیت فنی را تضمین میکند و هم حقوق ملی ایران را به رسمیت میشناسد.
در عین حال، محمدجواد ظریف نیز در طرحی تازه با عنوان «مناره»، ایده تاسیسات غنیسازی مشترک منطقهای را برای تحقق خاورمیانهای عاری از سلاح هستهای پیشنهاد داده است. این طرح نیز در چارچوب دیپلماسی منطقهای قابل بررسی است، اگرچه مخالفت برخی بازیگران مانند اسرائیل که خود مجهز به سلاح هستهای است، مانعی جدی در مسیر آن خواهد بود.
در مجموع، اگرچه مذاکره مستقیم ایران و آمریکا همچنان منتفی اعلام شده و بنبست بر سر موضوع غنیسازی ادامه دارد، اما ایده کنسرسیوم منطقهای میتواند روزنهای تازه باشد. با این حال، موفقیت این ابتکار نیازمند انعطاف دیپلماتیک، تضمینهای فنی و سیاسی و البته اراده سیاسی از سوی تمامی طرفهاست.