رتبه ایران در محدودیت اینترنت ۹۹ بین ۱۰۰ کشور/ اینترنت ایران چرا ضعیف است؟
به گزارش نیض بازار، در این گزارش، وضعیت اینترنت کشور با سه واژه توصیف شده: کند، پراختلال و محدود؛ عباراتی که به خوبی نشاندهنده وضعیت ناپایدار و رو به افول دسترسی به اینترنت در ایران هستند.
ایران در رتبهبندی کلی کیفیت اینترنت، در جایگاه ۹۷ از میان ۱۰۰ کشور با تولید ناخالص داخلی بالا قرار گرفته است. این رتبه پایین، از ترکیب سه شاخص اصلی بهدست آمده است:
سرعت (رتبه ۸۴): میانگین سرعت دانلود و آپلود در ایران کمتر از استاندارد جهانی است. طبق دادههای Cloudflare، ایران در میان پایینترین رتبهها قرار دارد.
پایداری (رتبه ۹۲): اختلالات پیدرپی، قطع مکرر مسیرهای BGP، مسدودسازی پروتکلهای حیاتی و اعمال فیلترینگ در لایههای زیرساختی، پایداری شبکه را بهشدت کاهش داده است.
محدودیت (رتبه ۹۹): ایران بعد از چین، دارای بستهترین اینترنت جهان است. دسترسی کاربران به بسیاری از سایتهای عمومی، خدمات آموزشی، علمی و اجتماعی مسدود شده و دامنه استفاده از ابزارهای عبور از فیلترینگ بسیار گسترده است.
تحلیل دادهها؛ اینترنت ایران چرا اینقدر ضعیف است؟
این گزارش با اتکا به منابع دادهمحور نظیر Google CRUX، OONI و Cloudflare Radar تهیه شده است و نشان میدهد اختلالات ساختاری و سیاستهای محدودساز در حال تبدیلشدن به جزء ثابت اکوسیستم اینترنت ایران هستند.
درحالیکه برخی از محدودیتها مثل دسترسی به گوگلپلی یا واتساپ بهطور موقت برداشته شده، اما بهبود محسوسی در سرعت یا کیفیت خدمات مشاهده نشده است. بررسیها نشان میدهد فیلترینگ، بهجای ایجاد امنیت، مانع توسعه شبکه و یکی از اصلیترین دلایل افت کیفیت اینترنت شده است.
بررسی فنی گزارش پنجم نشان میدهد فیلترینگ در ایران از مرحله کاربردی عبور کرده و به مرحله ساختاری و سیستمی رسیده است. این یعنی فیلترینگ اکنون نهفقط با مسدودسازی ساده دامنهها، بلکه با اختلال در پروتکلهایی نظیر TLS، UDP و SSH همراه است؛ موضوعی که امنیت شبکه و کیفیت خدمات آنلاین را بهشدت تحت تأثیر قرار داده است.
در زمان حملات سایبری اخیر به کشور و همچنین در جریان درگیریهای منطقهای، میزان این اختلالات افزایش یافته و نرخ استفاده از فناوریهای مدرن مانند HTTP/۳ و IPv۶ کاهش یافته است.
۸۶ درصد کاربران اینترنت، فیلترشکن دارند
بر اساس دادههای OONI، ایران در رتبه دوم از نظر میزان فیلترینگ در جهان قرار دارد. محدودیتهای اعمالشده، حتی شامل سایتهای اطلاعرسانی، علمی، خدماتی و آموزشی شدهاند. طبق نظرسنجیها، بیش از ۸۶ درصد کاربران ایرانی برای دسترسی به اینترنت، از فیلترشکنهای ناامن استفاده میکنند؛ موضوعی که هم ریسک امنیتی را بالا برده و هم بار مالی مضاعفی بر دوش کاربران گذاشته است.
یکی از سیاستهای پرانتقاد اخیر، محدودسازی سایتهای داخلی برای کاربران خارج از کشور است؛ بهگونهای که طبق آمار، حدود ۸۰ درصد وبسایتهای رسمی و دولتی ایران از خارج کشور قابلدسترسی نیستند.
گزارش تأکید دارد که این رویکرد نهتنها دستاورد مشخصی نداشته، بلکه موجب گسست ارتباطی، بیاعتمادی و حتی آسیب به سرویسهای دولتی شده است. نمونه آن، حملههای سایبری اخیر به سامانههای مالی بود که ضعف امنیتی این شبکه بسته را نشان داد.
گزارش پنجم کیفیت اینترنت ایران بهصراحت تأکید میکند که وضعیت اینترنت در کشور در مرحله تثبیت بحران قرار دارد. نهتنها شاخصها بهبود نیافتهاند، بلکه روند رو به افول ادامه دارد و سیاستهای محدودساز نیز به یکی از دلایل اصلی عقبماندگی دیجیتال در ایران تبدیل شدهاند.
در شرایطی که کشورهای جهان، اقتصاد و حکمرانی خود را بر بستر اینترنت بنا میکنند، ایران همچنان گرفتار اختلال، محدودیت و عقبماندگی دیجیتال است. اگر رویکردها تغییر نکند، چشمانداز اینترنت در ایران چیزی جز انزوا، نارضایتی کاربران و ضعف امنیتی نخواهد بود.