فعال شدن مکانیسم ماشه چه تاثیری بر معاملات مالی و بانکی ایران میگذارد؟
به گزارش نبض بازار، کارشناسان هشدار میدهند که با فعال شدن این مکانیسم، نهتنها روابط بانکی ایران با جهان قطع خواهد شد، بلکه هرگونه تعامل مالی کشورهای دیگر با ایران نیز مشمول تحریمهای ثانویه خواهد شد؛ موضوعی که حتی کانالهای غیررسمی و روشهای دور زدن تحریم را نیز در معرض خطر جدی قرار میدهد.محمدامین لنگری، کارشناس بانکی، در گفتگو با خبرنگار «نبض بازار» در این خصوص گفت: با توجه به تحولات جدید در سطح روابط بینالمللی و فعال شدن احتمالی «مکانیزم ماشه»، ضرورت دارد نسبت به تأثیرات مستقیم اجرای لوایحی چون CFT و پالرمو بر سیستم بانکی و سازوکار دور زدن تحریمها، دیدی شفافتر داشته باشیم.
لنگری اظهار داشت: «در حال حاضر، یکی از مهمترین راههای ادامه تجارت کشور در شرایط تحریم، ایجاد شرکتهای واسط، حسابهای غیرمستقیم، و صرافیهایی است که بهصورت مخفیانه با سیستم بانکی ایران در ارتباط هستند. این شرکتها اغلب با مدارک و اسناد خارجی ثبت شدهاند، اما در واقع متعلق به بانکها یا نهادهای اقتصادی ایرانی هستند.»
او افزود: «اگر ایران ملزم به اجرای کامل مفاد لوایح پالرمو و CFT شود، یعنی بهصورت داوطلبانه تمام تراکنشهای مالی و مشخصات ذینفعان را با کشورها و نهادهای بینالمللی به اشتراک بگذارد، عملاً زیرساختهای پنهانی ما برای تجارت دور زدن تحریمها افشا خواهد شد.»
سازوکار مخفی تجارت با جهان چه میشود؟
به گفته این کارشناس بانکی، در سالهای گذشته، ایران با طراحی شبکهای از شرکتها، حسابها و صرافیها توانسته است علیرغم تحریمها، تجارت خود را به شیوهای غیررسمی و پنهان ادامه دهد. اما با تصویب این لوایح، این شبکه به خطر میافتد.
«وقتی ما اطلاعات حسابها، تراکنشها و ذینفعان نهایی را افشا کنیم، عملاً این اطلاعات به دست نهادهایی میافتد که ما را تحریم کردهاند. نتیجه آن، نهتنها بسته شدن همان کانالها، بلکه تحریم ثانویه تمام کشورها و شرکتهایی خواهد بود که با آنها همکاری داشتهاند.»
تهدید برای بانکها و صرافیهای داخلی
لنگری در بخش دیگری از اظهارات خود هشدار داد: «بسیاری از شرکتهای واسط یا حتی صرافیهایی که تجارت خارجی را ممکن میکنند، مستقیماً توسط بانکهای ایرانی ایجاد شدهاند. این شرکتها، اگرچه در ظاهر مستقل هستند، اما در عمل زیرساخت مالی بانکهای ایرانی برای تعامل با خارج محسوب میشوند. افشای ماهیت آنها، سیستم بانکی ما را در سطح بینالمللی فلج میکند.»
مکانیزم ماشه و خطر تشدید تحریم
وی افزود: «اگر این اطلاعات در قالب اجرای داوطلبانه پالرمو و CFT در اختیار نهادهای بینالمللی قرار گیرد، ممکن است بهعنوان مستنداتی برای فعالسازی «مکانیزم ماشه» استفاده شوند. یعنی همان مکانیسمی که میتواند تمام تحریمهای قبلی شورای امنیت را علیه ایران بازگرداند و راه تعامل کشور را با هر شریک خارجی ببندد.»
لنگری تأکید کرد: «بانکداری داخلی ما فعلاً دچار اختلال نمیشود، اما سیستم بانکداری خارجی ما – که بر پایه مخفیکاری و حسابهای نیابتی بنا شده – در معرض تهدید جدی است. نباید با دست خودمان، زیرساختهای مقابله با تحریم را بسوزانیم.»
«سیادت دلار» باید شکسته شود؛ چرا همچنان در زمین دشمن بازی میکنیم؟
لنگری با انتقاد از اصرار بر استفاده از ارزهای دلاری و یورویی در تجارت خارجی کشور، گفت: «ما امروز در یک جنگ اقتصادی تمامعیار هستیم. دشمن ما، آمریکا، دلاری را خلق کرده که در خدمت منافعش است. حالا ما چرا باید برای انجام مبادلات تجاری به همین دلار وابسته بمانیم؟ چرا خودمان را محدود به ابزاری کردهایم که در اختیار دشمن است؟»
وی ادامه داد: «دلار، ارزی است که آمریکا آن را ساخته و کنترل میکند. این کشور به خودش حق میدهد که تصمیم بگیرد چه کسی از پولش استفاده کند و چه کسی نه. این یعنی دلار، سلاح تحریم است. پس اگر ما به دلار وابسته بمانیم، یعنی همچنان در زمین دشمن بازی میکنیم و عملاً خودتحریمی را بر خود تحمیل کردهایم.»
عبور از دلار، ورود به نظام ارزی چندقطبی
لنگری با اشاره به برخی تجربیات و پیشنهادهای جهانی گفت: «بسیاری از کشورها مانند روسیه یا چین، خواستار انجام مبادلات با ارزهای ملی خود هستند. چرا ما از فرصت استفاده نمیکنیم؟ چرا با روبل روسیه، یوان چین یا حتی با پولهایی که میتوانند در اتحادیههای پولی جدید تعریف شوند، تجارت نمیکنیم؟»
او تأکید کرد: «ما به جای طراحی یک ساختار جدید ارزی که دلار را به چالش بکشد، صرفاً در چارچوب دلاری بازی میکنیم. در حالی که باید ریال را جهانی کنیم، باید برای ریال قابلیت تجارت بینالملل ایجاد کنیم. اگر آمریکا توانست دلار را فراملی کند، چرا ما نتوانیم؟»
پذیرش پالرمو و CFT خیانت است نه منفعت
این کارشناس بانکی با لحنی تند افزود: «پذیرفتن لوایحی مانند پالرمو و CFT در شرایط فعلی، چیزی جز خیانت به منافع ملی نیست. این لوایح صرفاً در راستای اجرای خواست آمریکا طراحی شدهاند. آنها هیچ کمکی به رفع تحریمها نمیکنند؛ فقط اطلاعات ما را میگیرند تا کانالهای دور زدن تحریم را کور کنند.»
او گفت: «آمریکا زمانی که در میز مذاکره با ما بود، زد وسط میز. حالا چه دلیلی دارد که ما همچنان نقشههایش را اجرا کنیم؟ پالرمو و CFT فقط ما را در برابر دشمن لخت میکنند و شبکههای پنهان اقتصادی ما را که با زحمت ایجاد شده، از بین میبرند.»
دوران جدید اقتصاد؛ زمان تغییر بازی است
لنگری گفت: «عصر جدید اقتصاد جهانی نیاز به بازنگری اساسی در سازوکارهای ارزی دارد. همانطور که آمریکا با دلار خود را به ابرقدرت اقتصادی تبدیل کرد، ما هم باید جسارت داشته باشیم تا ریال را جهانی کنیم، یا با دیگر کشورها برای خلق پولهای منطقهای همکاری کنیم. این تنها راه مقابله واقعی با سلطه ارزی آمریکاست. وگرنه، همچنان در زمین دشمن بازی خواهیم کرد.»
ارزش ریال را به کالا گره بزنیم، نه به دلار
محمدامین لنگری، ادامه داد:ما تا زمانی که مبنای ارزش پول ملیمان دلار باشد، همچنان در زمین دشمن بازی میکنیم. امروز اگر کسی ریال دارد، فقط میتواند در بازار ارز آن را به دلار یا ارز خارجی دیگر تبدیل کند. این یعنی ارزش ریال ما وابسته به دلار است، نه به کالا یا خدماتی که کشور ما تولید میکند.
اوافزود: «اگر کسی ریال داشته باشد، باید بتواند به جای تکیه به بازار ارز، با همان ریال کالا از ایران بخرد. یعنی ارزش ریال باید مبتنی بر کالا و تولید داخلی باشد، نه بر نرخ بازار دلار.»
لنگری با اشاره به تجربه روسیه گفت: «روسیه وقتی با تحریم مواجه شد، نفت خود را فقط با روبل فروخت. یعنی عملاً به روبل پشتوانه داد، آنهم نه دلار، بلکه کالای استراتژیکش را مبنای ارزش پول ملیاش قرار داد. ما هم اگر بخواهیم از دلار عبور کنیم، باید چنین مدلی را پیاده کنیم. یعنی ریال را با کالا پشتیبانی کنیم، نه با بازار ارز.»
چگونه ریال را جهانی کنیم؟
این کارشناس بانکی گفت: «برای جهانی شدن ریال، ابتدا باید بستر الکترونیکی آن را فراهم کنیم. یعنی ریال الکترونیک ایجاد کنیم که توسط بانک مرکزی پشتیبانی شود. این ریال باید برای افراد در سراسر جهان در دسترس باشد؛ مانند کیفپولهای دیجیتال در صرافیها.»
او افزود: «بانک مرکزی باید امکان نصب کیفپول ریال برای افراد خارج از کشور فراهم کند. این افراد بتوانند ریال بخرند و با آن از ایران کالا سفارش دهند. مثلاً بانک مرکزی فهرستی از کالاهای داخلی را اعلام کند که هر فرد دارنده ریال الکترونیک بتواند آنها را با قیمت ثابت از ایران بخرد. این یعنی ریال در عرصه جهانی کاربرد پیدا میکند.»
لنگری اضافه کرد: «هدف نهایی این است که حتی دو فرد در کشورهای دیگر – مثلاً یک آلمانی و یک ژاپنی – بتوانند معاملهای انجام دهند که تسویه آن با ریال ایران انجام شود. اینکار نیازمند زیرساختهای دیجیتال، بانکداری بینالمللی، صرافیهای چندجانبه و تضمین بانک مرکزی است.»
وی تاکید کرد: «ما نباید منتظر بمانیم که آمریکا به ما اجازه دهد با دلار مبادله کنیم. باید با همکاری کشورهای غیردلاری، مثل روسیه، چین و حتی کشورهای عضو بریکس، یک اکوسیستم جدید پولی طراحی کنیم که قدرت پولهای ملی را تقویت کند.»