دولت پزشکیان هیچ سیاست اقتصادی مؤثری ارائه نکرده است/امیدوارم پزشکیان به مسیر دولت شک کند
به گزارش نبض بازار، با گذشت یک سال از آغاز ریاستجمهوری مسعود پزشکیان، ارزیابیها از عملکرد اقتصادی دولت او با تردید و انتقاد همراه شده است. در حالی که افکار عمومی و کارشناسان اقتصادی در انتظار اصلاحات ساختاری، کاهش تورم و بهبود شاخصهای سرمایهگذاری بودند، بسیاری معتقدند سیاستهای اقتصادی دولت جدید نهتنها تغییری در مسیر نادرست گذشته ایجاد نکرده، بلکه با تداوم همان رویکردها، وضعیت را پیچیدهتر کرده است.
علی سعدونی، اقتصاددان و تحلیلگر سیاستگذاری عمومی، در گفتوگو با خبرنگار نبض بازار، ارزیابی انتقادی و تندی نسبت به عملکرد یکساله دولت مسعود پزشکیان در حوزه اقتصاد ارائه داد. به باور وی، نهتنها سیاستی برای مهار بحرانهای مزمن اقتصادی تدوین نشده، بلکه بسیاری از مشکلات گذشته نیز با همان شدت در حال تداوم هستند؛ بدون هیچ اثر مثبت قابل لمس.
به گفته سعدونی، «در شرایط فعلی اقتصادی، واقعاً نمیتوان هیچ نقطه قوت مشخصی در عملکرد دولت یافت. هر آنچه بهعنوان نقطه ضعف مطرح میشود، در دولت گذشته هم وجود داشته، اما این دولت هیچ اقدامی برای اصلاح آن انجام نداده است. صرفاً ادامه همان وضعیت پیشین است.
سیاستگذاری بدون برنامه و ناتوان از اصلاح ساختاری
سعدونی با تأکید بر اینکه «وضعیت اقتصادی به وضوح از قبل بدتر شده»، ادامه داد:«ما هیچ اثر مثبتی نمیبینیم، حتی در موارد کوچک. به نظرم باید منتظر یک شوک سیاسی یا امنیتی مانند همان "جنگ ۱۲ روزه" باشیم تا بفهمیم چهطور اقتصاد فرومیریزد.»
او افزود: «در حوزه سیاستگذاری ارزی، همان سیاستهای اشتباه و فاجعهبار گذشته تداوم دارد. سیاست انرژی هم بدون تغییر باقی مانده، وضعیت بودجه کشور هر روز بدتر از دیروز است. متأسفانه کسانی بر مسند تصمیمگیری قرار گرفتهاند که نه تجربه کافی دارند، نه آگاهی کافی، و اغلب در بستر جناحبندیهای حداکثری منصوب شدهاند.»
سعدونی همچنین درباره مدیریت تورم گفت: «هیچ سیاست واقعی برای کنترل تورم از سوی دولت پزشکیان دیده نشده. تنها اقداماتی که صورت میگیرد، همان نمایشهای تکراری است؛ گرفتن چند نفر، بستن چند مغازه، تعزیرات نمایشی. اینها سیاست کنترل تورم نیست. این فقط تکرار اشتباهات پنجاه سال گذشته است که هیچ نتیجهای جز فریب دادن خودمان نداشته است.»
چهرههایی که مسیر را تعیین میکنند، همانهایی هستند که آن را خراب کردند
این اقتصاددان با انتقاد از ساختار چینش کابینه و نفوذ مشاوران پشت پرده افزود:«همینهایی که امروز در جایگاه تصمیمگیری هستند، دیروز هم بودند. برخی از آنها مشاوران جدی دولت هستند، برخی دیگر در تعیین وزرا نقش کلیدی دارند. بعد همان افراد میآیند امضا میکنند، وزیر تعیین میکنند و در رسانهها از لزوم تغییر میگویند. اما خودشان ساختار را اینگونه چیدهاند.»
به باور سعدونی، دولت در تأمین سرمایهگذاری و رشد اقتصادی شکست خورده است:«من اطلاعی ندارم که دولت رشد اقتصادی مثبتی داشته باشد. رشد صنعت خودرو منفی ۱۰ درصد بوده، و این روند به سایر صنایع هم گسترش یافته. در حوزه انرژی، هیچ برنامهای برای ناترازی برق و گاز وجود ندارد. اگر برنامهای بود، اعلام میشد. از وعده نصب چند هزار مگاوات انرژی خورشیدی خبری نیست، حالا که تابستان هم فرا رسیده، سکوت محض حاکم است.»
تشکیل سرمایه منفی، رشد سوری نفتی و چشمانداز ناامیدکننده
دکتر سعدونی با بیان اینکه نامگذاری امسال بهعنوان سال سرمایهگذاری، با واقعیتهای اقتصاد ایران همخوانی ندارد، تصریح کرد:«تشکیل سرمایه ثابت ناخالص به احتمال زیاد منفی است. رشد اقتصادی خاصی هم نداریم؛ هر آنچه بوده، ناشی از فروش بیشتر نفت بوده و آن هم یک رشد سوری و غیرواقعی است. در واقع هیچ نکته مثبتی از سوی دولت دیده نمیشود.»
او افزود: «مهمترین چالشی که دولت پزشکیان با آن روبروست و نتوانسته با آن مقابله کند، سیاست ارزی کشور است. این یکی از فاجعهبارترین سیاستهاست که اقتصاد ایران را به قهقرا کشانده. اگر تنها ده درصد منابع ارزی ما به توسعه ناوگان هوایی کشور اختصاص مییافت، ایران امروز یکی از بهترین ناوگانهای منطقه را داشت. اما متأسفانه همان مسیر غلط ادامه یافته و حتی مدیران پیشین هم حفظ شدهاند.»
بانکها و صندوقهای بازنشستگی؛ قربانیان سکوت و بیتفاوتی دولت
علی سعدونی در بخش دیگری از اظهاراتش، به وضعیت نگرانکننده نظام بانکی و صندوقهای بازنشستگی اشاره کرد و گفت:«مسئله بانکها و صندوقهای بازنشستگی یکی از مهمترین چالشهای کشور است که متأسفانه هیچگونه ارادهای برای اصلاح آن دیده نمیشود. وضعیت ناترازی بانکها به مرحلهای رسیده که دولت، بهجای اصلاح، خود را خادم بانکها میداند، نه خادم مردم. این مسئله واقعاً جای تأسف و شرمندگی دارد.»
او ادامه داد:«آقای پزشکیان با رأی مردم بر سر کار آمده، اما عملاً هیچ برخوردی با این نظام بانکی معیوب نمیکند. صندوقهای بازنشستگی هم وضعیت مناسبی ندارند و همچنان در مسیر سقوط قرار گرفتهاند. اگر اصلاحی صورت نگیرد، آینده معیشتی میلیونها نفر در خطر است.»
جنگ ۱۲ روزه؛ اقتصاد نترکید، اما لرزید
در پاسخ به این سوال که آیا جنگ ۱۲ روزه تأثیر محسوسی بر اقتصاد گذاشته یا خیر، سعدونی گفت:«از نظر مستقیم، تأثیر خاصی نگذاشت، اما نکته مهم این است که سطح ریسکپذیری اقتصادی را کاهش داد. کاهش ریسکپذیری به معنی افت سرمایهگذاری است و این یعنی رشد اقتصادی هم با مانع مواجه خواهد شد. همین مسئله ممکن است در بلندمدت آسیبزا باشد. اما اگر دولت بهجای بیتفاوتی، از چنین رویدادهایی برای اصلاح مسیر استفاده کند، شاید به تلنگری برای بازاندیشی تبدیل شود.»
با این حال، سعدونی تأکید کرد:«متأسفانه ما در سطح حاکمیت، با نوعی تقدسگرایی در تفکر اقتصادی روبهرو هستیم. بسیاری از مسئولان خود را فراتر از نقد میدانند. تصور نمیکنند که ممکن است اشتباه کرده باشند. همین مسئله باعث شده سیاستهای اشتباه چند دهه گذشته همچنان ادامه پیدا کند.»
امیدی به بازنگری نیست؛ اما شاید بیداری اتفاق بیفتد
دکتر سعدونی اظهار داشت:«امیدوارم روزی برسد که خود آقای پزشکیان هم به این مسیر شک کند. هرچند بعید میدانم، چون او نیز مانند بسیاری دیگر از مسئولان فعلی، در شکلگیری این وضعیت نقش داشته. اگر هم تغییری در نگاه ایشان اتفاق بیفتد، شاید خیلی دیر شده باشد. ما همچنان شاهد این هستیم که بهجای تکیه بر بانک مرکزی، اصلاح ساختار بانکی و مهار نقدینگی، دوباره به سراغ همان ابزارهای تعزیراتی و نمایشی میروند. گمان میکنند با داغ و درفش میشود تورم را کنترل کرد. این مسیر بارها تجربه شده و همیشه به شکست انجامیده.»
او در پایان تأکید کرد:«شاید روزی برخی مسئولان، نه فقط پزشکیان، بلکه کل ساختار، از این خواب بیدار شوند و متوجه شوند که با سیاستگذاریهای شعاری و جناحی نمیتوان اقتصاد را نجات داد. ما نیازمند یک بازنگری عمیق در مسیر اقتصاد کشور هستیم—پیش از آنکه خیلی دیر شود.»