تفاوت قطعه‌ساز‌های موفق جهان با نمونه‌های ایرانی چیست؟

به گزارش نبض بازار- برای دست یافتن به کیفیت وضعیت فعلی‌مان در حوزه قطعه‌سازی، باید شرایط موجود را در قیاس با یک نمونه موفق بسنجیم. مشخصاً نمونه‌های آلمانی که پیشرو در حوزه قطعه‌سازی خودرو هستند. در ایران قطعه سازان همواره مشتری محصولات چینی و ارائه‌کننده قطعاتی نیمه حرفه‌ای هستند که باعث عدم رضایت مخاطبین خودرو نیز شده است. از سوی دیگر پس از حضور قطعه سازان درحوزه خودروسازی، انتقادات به این بخش از زنجیره تولید خودرو، بیشتر شد.

Robert Bosch GmbH (کمپانی بوش)

این کمپانی آلمانی نخستین بار به شکل یک کارگاه ۱۵ نفره در سال ۱۸۸۶ در اشتوتگارت آلمان تأسیس شد؛ زمانیکه ایران درگیر حکومت ناصرالدین شاه  بود و کارخانه در آن معنای خاصی نداشت. رابرت بوش تا سال ۱۹۰۰ برای شکل‌گیری کارخانه تلاش کرد و موفق شد مجموعه‌ای با ۲۰۰ کارگر را تأسیس کند. بوش مدتی نیز به آمریکا رفت و در کنار ادیسون شروع به آموختن علم قطعات برقی کرد که بعد‌ها با ایده‌های جدید در کارخانه خود آن را به کار گرفت. این مجموعه اکنون در ۴ حوزه حرکتی، سلامت، صنعتی و کالا‌های مصرفی فعالیت دارد. در حوزه خودرو تمرکز این مجموعه بر روی قطعات مربوط به خودرو‌های الکترونیکی و خودرو‌های خودران است. در سال ۲۰۲۳، آلمان با رسیدن به نزدیک به ۶۶. ۵ میلیارد دلار از طریق صادرات قطعات و لوازم جانبی خودرو در جهان پیشتاز بود. اگرچه داده‌های مشخصی در مورد حجم صادرات بوش به تنهایی در دسترس نیست، اما واضح است که آلمان، از جمله بوش، بازیگر اصلی در بازار جهانی قطعات خودرو است. کل درآمد فروش بوش در سال ۲۰۲۳، ۹۰. ۳ میلیارد یورو و سود عملیاتی آن ۳. ۱ میلیارد یورو بوده است که نشان‌دهنده عملکرد مالی قوی این شرکت است. 
 

دنسو

این کارخانه ژاپنی در سال ۱۹۴۹ توسط نیپون دنسو تأسیس شد. دفتر آن در کاریا ایچی قرار دارد و در سال ۱۹۹۶، طرح توسعه وسیعی را آغاز کرد که این شرکت را به قطب تولید قطعات خودرو، کامیون و ماشین آلات سنگین تبدیل کرد. این شرکت زیرمجموعه تویوتا است و کیفیت محصولات آن جز بهترین‌های جهان است. ۶۸ شرکت در ژاپن، ۳۴ شرکت در آمریکا، ۳۴ شرکت در اروپا و ۴۸ شرکت در آسیا -اقیانوسیه بخشی از گستردگی جهانی این شرکت است. دنسو در حال حاضر دومین تامین‌کننده قطعات خودرو در جهان است. در سال مالی منتهی به ۳۱ مارس ۲۰۲۴، درآمد تلفیقی شرکت دنسو ۷، ۱۴۴.۷ میلیارد ین (تقریباً ۴۷.۲ میلیارد دلار آمریکا) بود. این رقم نشان‌دهنده افزایش ۱۱.۶ درصدی در مقایسه با درآمد سال قبل، ۶، ۴۰۱.۳۲ میلیارد ین است. 

 
مگنا اینترنشنال

 این شرکت کانادایی در سال ۱۹۵۷ توسط فرانک استوناک تأسیس شد. این شرکت در حال حاضر تامین‌کننده جنرال موتورز، کرایسلر و فورد است. ۳۲۰ کارخانه و بیش از ۱۲۰ هزار نیرو کار، بخشی از گستردگی فعالیت این شرکت است. دفتر مرکزی این شرکت در شهر آئورورا، انتاریو، کانادا قرار دارد و بخشی از سهام آن در بازار بورس تورنتو و بازار بورس نیویورک معامله می‌شود. فروش شرکت مگنا اینترنشنال برای کل سال منتهی به ۳۱ دسامبر ۲۰۲۴، ۴۲. ۸ میلیارد دلار بود که با سال قبل مطابقت دارد. برای سه‌ماهه چهارم ۲۰۲۴، این شرکت ۱۰. ۶ میلیارد دلار فروش گزارش کرد که نسبت به مدت مشابه در سال ۲۰۲۳، ۲ درصد افزایش داشته است. در سه‌ماهه اول ۲۰۲۵، مگنا کاهش ۸ درصدی فروش را به ثبت رساند. 
 

کروز

در سال ۱۳۶۰، شرکت آرچیران در تهران تأسیس شد که در سال ۱۳۶۱ به کروز تغییر نام داد. راکر سوئیچ‌های لوازم خانگی و سرپیچ لامپ دو محصول اولیه کروز بود. این شرکت از سال ۱۳۷۴ به تولید قطعات پیکان مشغول شد. این شرکت در حال حاضر نزدیک ۲۰ مجموعه تولیدی دارد و جز مهم‌ترین تامین‌کنندگان قطعات خودرو در ایران است. ۱۴ هزار کارگر و ۵۰ میلیون قطعه در سال نیز بخشی از گستردگی کروز است. مشکل اصلی کروز کیفیت قطعات در خودرو‌های ایران خودرو است.

بخشی از انتقادات مردم نسبت به عملکرد ایران خودرو به واسطه خودرو‌های بی کیفیتی است که عمدتاً در بخش قطعات با انتقاد مردم مواجه‌اند. با این وجود کروز ضمن بدهکارسازی ایران خودرو، در یک روند غیرشفاف و پرتنش، اقدام به خرید ایران خودرو و خصوصی‌سازی آن کرد. کروز شرط کرده بود که ایران خودرو را متحول می‌کند وگرنه مدیر آن اعدام خواهد شد، اما تاکنون تنها کاری که از این قطعه ساز در ایران خودرو دیده شده، گرانی محصولات بوده است.

در لیست ۵۰ قطعه ساز برتر جهان نیز نامی از شرکت‌های ایرانی از جمله کروز دیده نمی‌شود.

امکو

تولید و مونتاژ لنت ترمز و دیسک و صفحه کلاچ بخشی از فعالیت‌های این شرکت ۲۰ ساله است. امکو که در ابتدا با نام پیشرو قدرت آریا به بازار معرفی شد. این شرکت بخشی از قطعات جانبی خودرو را برای دو خودروساز تأمین کند. حجم مالی آن کمتر از کروز است.

مقایسه چه چیزی به ما می‌گوید؟

مطالعه تجربه خودروسازان خارجی نشان می‌دهد که تمرکز این شرکت‌ها در حوزه کاری خودشان، استفاده از تجربه دیگر کشور‌ها و ساختار مدیریتی غیررانتی، عامل موفقیت و گسترش فعالیت بزرگترین قطعه سازان جهان شده است. این شرکت‌ها در همکاری و همراهی خودروسازان قرار دارند، اما خود را درگیر مالکیت و حواشی مالی آن نکرده‌اند. ساختار شفاف دولت در مواجه با زیان دهی و یا سوددهی خودروسازان نیز باعث شده یک مجموعه خصوصی نتواند با ادعا‌های غیرشفاف و بعضا کذب، وارد روند مالکیت خودروسازان و تکرار تجربه‌های گذشته شود.