پشتپرده خاموشیها؛ بیتکوین یا زیرساخت فرسوده؟
به گزارش نبض بازار با آغاز فصل گرما، قطعیهای مکرر برق در ایران دوباره آغاز شدهاند و بار دیگر گمانهزنیهایی درباره نقش ماینینگ بیتکوین در کمبود برق کشور مطرح شده است. اما آیا واقعاً استخراج رمزارزها عامل اصلی این بحران است؟ بررسی دقیق آمارها و مقایسه با سایر دلایل میتواند به درک صحیحتری از موضوع کمک کند.
سهم واقعی بیتکوین در مصرف برق ایران چقدر است؟
ماینینگ بیتکوین، فرآیندی است که طی آن ماینرها با استفاده از دستگاههای قدرتمند، معادلات رمزنگاریشدهای را برای دریافت پاداش حل میکنند. این فرآیند بر پایه الگوریتم «اثبات کار» انجام میشود و نیازمند مصرف برق قابلتوجهی است. اما دادههای جهانی از جمله گزارش دانشگاه کمبریج نشان میدهد که مصرف روزانه برق شبکه بیتکوین در سال ۲۰۲۵ حدود ۴۸۷ گیگاواتساعت است.
با در نظر گرفتن سهم ۳.۱ درصدی ایران از هشریت جهانی، مصرف روزانه برق ماینرهای ایرانی حدود ۱۵ گیگاواتساعت برآورد میشود؛ یعنی کمتر از ۲ درصد از کل مصرف برق روزانه کشور. در حالی که مصرف برق ایران حدود ۹۱۸ گیگاواتساعت در روز است، این عدد نشان میدهد که سهم ماینینگ بسیار ناچیزتر از تصورات رایج است.
بحران برق از کجا میآید؟
بررسی کارشناسانه نشان میدهد که عوامل اصلی کمبود برق در ایران، به ضعف زیرساختی و فرسودگی سیستمهای تولید و انتقال انرژی بازمیگردد. بازدهی نیروگاههای حرارتی در کشور پایین و در برخی واحدها حتی کمتر از ۳۵ درصد است. همچنین، فرسودگی شبکه انتقال و تلفات ۱۳ تا ۱۵ درصدی انرژی بهویژه در فصل تابستان، فشار مضاعفی به سیستم برقرسانی وارد میکند.
افزایش مصرف خانگی در تابستان به دلیل استفاده گسترده از کولرهای گازی و همچنین رشد صنایع انرژیبر مانند فولاد و پتروشیمی، بدون توسعه همزمان تولید برق، فشار را دوچندان کرده است. از سوی دیگر، محدودیت در تأمین سوخت نیروگاهها بهویژه گاز طبیعی و گازوئیل نیز موجب افت ظرفیت تولید در روزهای اوج مصرف شده است.
راهکارها: به جای سرزنش، باید اصلاح کنیم
برای عبور از بحران برق، تمرکز بر اصلاحات اساسی و مدیریت مصرف ضروری است. بهبود بهرهوری نیروگاهها از طریق نوسازی تجهیزات، استفاده از سیستمهای ترکیبی گاز و بخار، و افزایش سهم انرژیهای تجدیدپذیر مانند خورشیدی و بادی میتواند نقشی کلیدی ایفا کند.
از سوی دیگر، مدیریت مصرف از طریق تعرفهگذاری شناور، تشویق به صرفهجویی خانگی و استفاده هوشمند از برق در صنایع ضروری است. همچنین، نظارت دقیقتر بر فعالیتهای ماینینگ، صدور مجوز بر اساس ظرفیت منطقهای و تعیین سقف مصرف نیز میتواند به حفظ تعادل کمک کند.
نتیجهگیری
ماینینگ بیتکوین گرچه مصرف برق دارد، اما سهم آن در بحران برق کشور کمتر از آن است که بتوان آن را مقصر اصلی دانست. واقعیت این است که بخش عمده بحران برق به ناکارآمدی در تولید، فرسودگی شبکه و مدیریت مصرف بازمیگردد. به جای تمرکز صرف بر محدودسازی استخراج رمزارز، باید بر بهبود زیرساختها و سیاستگذاری هوشمندانه تمرکز کرد.
منبع نبض ارز