مسئولین شناختی از واقعیات جامعه ندارند
به گزارش نبض بازار، جزئیات قانون ۷۴ ماده‌ای حجاب و عفاف منتشر شد. مصوبه‌ای که تعجب و انتقاد جامعه را برانگیخت و بار دیگر شهروندان را دچار التهاب کرد. در شرایطی که دولت بر وفاق و انسجام ملی می‌دمد این قانون چه پیامد‌های اجتماعی برای جامعه ما خواهد داشت در همین رابطه خبرنگار نبض بازار گفتگویی با عالیه شکر بیگی، جامعه شناس انجام داده است که در ادامه می‌خوانید.
*خانم دکتر شکربیگی در شرایط کنونی جامعه که در داخل و خارج با چالش‌های متعددی روبرو هست، تصویب قانون عفاف و حجاب چه ضرورتی داشت؟
به طور کلی کسانی که دست اندرکار تهیه چنین قانونی بودند دو دلیل در عملکرد آنها می‌توان جستجو کرد یکی اینکه اینها یا شناختی از واقعیت‌های جامعه و از مشکلات اقتصادی و اجتماعی و مسائل مردم ندارند و به اندازه همان جهان بینی کمی که دارند برای جامعه بزرگی مثل ایران چنین تصمیمی در قالب قانون میگیرند که منجر به پیامد‌های منفی زیادی در آینده خواهد شد، یا اینکه آنها خبر دارند و به عمد به تصویب چنین قوانینی می‌پردازند برای اینکه یک ایده و تفکری و یک اراده‌ای در مجلس باشد که خواهان نظم و آرامش در جامعه نباشد یا مثلاً فرض کنید در برابر دولت می‌خواهد کارشکنی بکند، والله تصویب چنین قانونی در این شرایط به نظر من هیچ ضرورتی نداشت. این چیزی که با نام قانون تصویب کردند، شبه قانونی است که در واقع در صدد بی نظمی و خشونت و افزایش تنش‌های اجتماعی می‌شود. چگونه ممکن است چنین قانونی در همچنین شرایطی تصویب می‌شود. وقتی محتوای آن مطالعه می‌کنیم می‌بینم یکی از موادی که خیلی مورد انتقاد جامعه قرار گرفت، ماده ۳۲ است که تذکرکنندگان ایرانی که باید تابعیت ایرانی داشته باشند و اتباع بیگانه هم در صورت دارا بودن مجوز اقامت رسمی از این شرط مستثنی نیستند یعنی کسانی که مهاجرند و مهمان اینجا زندگی می‌کنند بیایند به پوشش زنان و دختران ما تذکر دهند این یک جور تحقیر تاریخی ملت و زنان ایرانی هست به نظرم اراده‌ای پشت تصویب این قانون وجود دارد که از زنان و دختران ایران کینه به دل دارد، کینه‌ای که پیامدش تصویب چنین قانونی است که به نوعی در مواد مختلف آن جامعه را علیه جامعه وادار به مقابله می‌کند. فرض کنید به مغازه و اماکن و همه جا گفته شده است علیه زنان بی حجاب موظف به گزارش هستید این یعنی مردم را به جون هم انداختن و به نظرم ماهیت این قانون ماهیت طالبانیسم بوده، در جامعه‌ای که روح جامعه میل به تجدد و نوع گرایی دارد از صد سال پیش حتی از جنبش مشروطیت. در پی این قانون یک تضاد و دوگانگی و سبک زندگی بین مردم جامعه به وجود می‌آید و این خودش بسیار خطرناک است محتوای این قانون یک جور و فعال کردن گسست بین حاکمیت و مردم است یک جور تبعیضی جنسیتی زنان و این گسل و شکاف جامعه را برجسته کرده است و یک بار دیگر باعث جرقه‌ای دیگر می‌شود و یک جنبش اجتماعی دیگر را رقم می‌زند.
*قانون حجاب و عفاف چه پیامد‌هایی برای جامعه درپی خواهد داشت؟
این قانون پیامد فرهنگی و روانی در پی خواهد داشت و باعث اضطراب و استرس در جامعه می‌شود. این قانون مردم را از مشارکت در عرصه‌های فرهنگی و اجتماعی دور می‌کند و باعث تضعیف و انسجام ملی می‌شود. فرار نخبگان، افزایش خشونت در جامعه را در پی دارد. در جایی از این ماده آمده است اگر زنان و دختران حجاب را رعایت نکنند گذرنامه را توقیف می‌کنند. ممنوعیت خروج از کشور را به عنوان یک مجازات در نظر میگیرند چه اراده‌ای پشت این قانون هست که می‌خواهد سرزمین ایران را بدجلوه دهد! زندگی در این زیست طبیعی در کشوررا بد جلوه دهد! این قانون ممنوعیت خروج از کشور را به عنوان یک مجازات در نظر می‌گیرد. آیا به نظر شما یک هدفی در پشت این قضیه نیست که کشور را بد نشان بدهند؟ اگر حجاب نداشته باشید نمی‌ذاریم از کشور خارج شوید، به نوعی توهین به زیست اجتماعی و خانوادگی و زیست طبیعی مردم ایران است.
قانون حجاب و عفاف به لحاظ امنیت ملی در جامعه تهدیدات را داخلی در پی دارد، وقتی نارضایتی جامعه بالا رود، تنش‌های اجتماعی بالا می‌رود، در شرایطی که جامعه ایران با چالش‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی روبرو است قطعا با این قانون نارضایتی و ناآرامی دیگری در آینده روبرو خواهیم شد. کسانی که در خارج کشور از این نارضایتی اجتماعی که وجود دارد، پیام ایران را به دنیا می رسانند و باعث می‌شود جامعه ما به عنوان جامعه‌ای که قابل سکونت نیست شناخته شود.
*این قانون ممکن است باز هم جامعه را دچارآسیب‌های اجتماعی و فرهنگی بکند درست مثل همان اتفاقی که در سال ۱۴۰۰ افتاد؟
بعد از جریان ۱۴۰۰ شاهد بودیم زنان جامعه تلاش کردند مدیریتی در پوشش خود از نگاه خود داشته باشند، گشت ارشاد هم تلاش بر پوشش اجباری زنان داشت ولی ما دیدیم که زنان جامعه با نافرمانی مدنی که داشتند حتی کشته هم دادند؛ بنابراین من فکر نمی‌کنم که زنان جامعه چنین چیزی را بپذیرند و احتمالا ما شاهد تنش‌های زیادی در جامعه خواهیم بود به مشکلات دیگری دست پیدا کنیم. این باعث افزایش مقاومت و نافرمانی از سوی دختران جامعه می‌شود زن و دختر ایرانی نشان داده است تابع زور و سرکوب نیست بنابراین این مقاومت مدنی زیادتر خواهد شد. هیچ کس نمی‌تواند زنان ایرانی را به عنوان موجود تحت کنترل قرار بدهد لذا این هم می‌توان هویت فرهنگی جامعه را مورد خطر قرار دهد.
*اگر نهاد‌ها بخواهند قانون عفاف و حجاب را اجرا کنند، دولت را با چه چالشی مواجه می‌کند؟
کسانی که این قانون را تصویب کردند انسجام ملی را نشانه رفتند، این قانون گسترش فرهنگ دوگانه جامعه را وادار به یک جور رفتار دوگانه می‌کند در اماکن دولتی یک جور رفتار داشته باشند و در فضای عمومی یک جور دیگر این خودش به نوعی هم بیشتر کنترل فضای عمومی است، در فضای دولتی و رسمی این فضا کنترل شده است. به نظرم آقای پزشکیان به عنوان رییس جمهور ایران الان باید به قول و وعده‌ای که به مردم ایران داده است عمل کند. آقای پزشکیان قول دادند که آرامش را برای کشور به ارمغان بیاورند، قول دادند به مردم همه مسائل را اعلام کنند، لذا فکر می‌کنم آقای پزشکیان باید از این سیاست یکی به نعل و یکی به میخ دست بردارد و صادقانه با مردم ایران صحبت کند و بهترین راه حل گفتگو بر علم و روایت صادقانه و شفاف به ملت است و اعلام کنند چه اراده‌ای در چنین شرایطی که ما همه جور مشکلات داخلی و خارجی داریم، وجود دارد که با یک تصمیم شبه قانون علیه روح جمعی جامعه قدم برداشته است و با خواسته‌های جامعه در تناقض است. اگرچه صحبت کردن دیر است چراکه انتشار مواد این قانون به نوعی به خشمگین کردن جامعه پرداخته است و تنفر جامعه را به لحاظ اجتماعی برانگیخته است. این قانون نه تنها ضرورتی ندارد بلکه با کرامت انسانی و تکریم انسان‌ها در تعارض است یک جور نقض اصول و مواد قانون مدنی است. طبعا با این قانون نهاد‌های دولتی و امنیتی در مقابل جامعه قرار میگیرند، در این مسیر با نوعی سرکوب جامعه و تضعیف نهاد‌های مدنی مواجه خواهیم شد البته مقطعی است و نهاد‌های مدنی روز به روز آگاه می‌شوند ولی به طور مقطعی در مشارکت زنان و تاثیرمی گذارد. تاثیر در هنجار‌های اجتماعی هم می‌تواند هویت فرهنگی و فردی را مورد خطر قرار بدهد.