عقب ماندگی ایران در انرژی‌های تجدید پذیر / دنیا در حال سبز شدن و ایران هنوز در خاموشی
به گزارش نبض بازار،ایران در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر همچنان در مراحل ابتدایی توسعه قرار دارد. طبق بررسی‌های اخیر، در انتهای سال ۲۰۲۳، حدود ۸۷ درصد از برق ایران به وسیله گاز طبیعی تامین شده و سهم منابع تجدیدپذیر از تولید برق کمتر از ۵ درصد است.
این در حالی است که میانگین جهانی مشارکت منابع تجدیدپذیر در تولید برق به بیش از ۱۳ درصد رسیده است. سهم انرژی‌های بادی و خورشیدی در این میزان حتی کمتر از ۱ درصد است.
مقایسه با ایالات متحده آمریکا و اروپا
در ایالات متحده، مشارکت منابع تجدیدپذیر در تولید برق به بیش از ۲۰ درصد رسیده است. در اروپا، علی‌رغم اینکه سهم تجدیدپذیرها از تامین انرژی کمتر از ۲۰ درصد است، سهم این منابع در تولید برق به بیش از ۴۰ درصد رسیده است.
این تفاوت‌ها به وضوح نشان‌دهنده پیشرفت کشورهای دیگر در زمینه انرژی‌های پاک و عقب‌ماندگی ایران در این حوزه است.
مقایسه با چین و ژاپن
در چین، برق مصرفی نسبت به سال ۲۰۲۲ بیش از ۶.۵ درصد افزایش یافته و حدود ۶۰ درصد از نیازمندی‌های برق این کشور از نیروگاه‌های مبتنی بر زغال‌سنگ و بیش از ۱۵ درصد از منابع خورشیدی و بادی تامین شده است.
در ژاپن، مجموع مشارکت منابع تجدیدپذیر در تولید برق حدود ۲۵ درصد است که همچنان ۵ درصد کمتر از میانگین جهانی است. این وضعیت در کره‌جنوبی نیز مشابه است و مشارکت منابع تجدیدپذیر حدود ۱۵ درصد برآورد شده است.
مهم‌ترین ابزارهای فعلی مورد استفاده در ایران به منظور جذب سرمایه در حوزه تجدیدپذیر عبارتند از ماده ۱۶ قانون جهش تولید دانش بنیان، ایجاد سازوکار تهاتر انرژی صنایع، خرید برق تضمینی توسط دولت مطابق ماده ۶۱ قانون اصلاح الگوی مصرف، ظرفیت ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر، امکان استفاده از بورس انرژی، ایجاد تعهد برای ادارات و نهادهای عمومی، ایجاد اولویت صادرات تجدیدپذیر و همچنین تسریع و تسهیل صدور مجوز‌های مرتبط برای سرمایه‌گذاران و صاحبان پروژه‌های تجدیدپذیر.
براساس بررسی معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران، آمار منتشرشده در انتهای سال ۲۰۲۳، نشان می‌دهد که ایران دارای ۱۱۵۰ مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر است که ۳۳درصد آن توربین بادی، ۵۶درصد پنل خورشیدی، ۹درصد برق‌آبی (کوچک مقیاس) و ٢درصد نیز سایر منابع تجدیدپذیر است.
ضمن اینکه حدود ۱۳ هزار واحد پنل خورشیدی کوچک‌مقیاس نصب‌شده بر بام ساختمان‌های مسکونی، اداری و صنعتی درکل کشور به ثبت رسیده است. به طور کلی روش سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران در هفت مدل طبقه بندی می‌شود.
در صنایع با دیماند بالای یک‌مگاوات (ماده یک قانون جهش تولید دانش‌بنیان): مطابق این ماده، واحدهای صنعتی با قدرت مصرفی بیش از یک مگاوات مکلف هستند از سال ۱۴۰۲ سالانه یک درصد و تا سال پنجم حداقل به میزان ۵ درصد از برق مصرفی خود را از طریق احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر تامین کنند.
توانیر موظف است در هر دوره میزان برق تولیدی تجدیدپذیر را قرائت کرده و از برق مصرفی مشمول کسر کند و در صورت کسری تولید، مابه التفاوت را با تعرفه تجدیدپذیر محاسبه و از مشترک مطالبه کند. به بیان دیگر، در صورت عدم‌رعایت حداقل میزان تولید تجدیدپذیر، واحد صنعتی باید برای خرید برق معادل کسری تولید خود هزینه بسیار بیشتری بپردازد. این موضوع باعث افزایش رغبت صنایع به استفاده از انرژی‌های پاک در ایران خواهد شد.
ابزارهای جذب سرمایه در حوزه تجدیدپذیر
برای جلب سرمایه‌گذاری در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر، ایران اقدام به اجرای ابزارهای متنوعی کرده است:
-ماده ۱۶ قانون جهش تولید دانش‌بنیان: واحدهای صنعتی با مصرف بالای یک مگاوات موظف هستند به‌تدریج از انرژی‌های تجدیدپذیر استفاده کنند.
-سازوکار تهاتر انرژی صنایع: این روش به صنایع امکان می‌دهد تا برق تولیدی از نیروگاه‌های تجدیدپذیر را با برق مصرفی خود تهاتر کنند.
-خرید تضمینی برق: بر اساس ماده ۶۱ قانون اصلاح الگوی مصرف انرژی، سرمایه‌گذاران می‌توانند برق تولیدی خود را به مدت ۲۰ سال با نرخ مشخص به دولت بفروشند.
-استفاده از بورس انرژی: برق تولیدی نیروگاه‌های تجدیدپذیر می‌تواند در بورس سبز به فروش برسد.
-تعهد ادارات دولتی: ساختمان‌های دولتی و نهادهای عمومی موظف به تأمین ۲۰ درصد برق خود از انرژی‌های تجدیدپذیر در طول چهار سال هستند.
تغییرات جهانی در سرمایه‌گذاری بر انرژی‌های تجدیدپذیر
در پایان سال ۲۰۲۴، سرمایه‌گذاری جهانی بر انرژی‌های تجدیدپذیر برای نخستین بار از ۲ هزار میلیارد دلار فراتر خواهد رفت. چین، ایالات‌متحده و اتحادیه اروپا بیش از ۸۰ درصد سرمایه‌گذاری جهانی در این حوزه را انجام داده‌اند.
همچنین، بیش از ۵۰۰ میلیارد دلار برای توسعه و نصب سامانه‌های پنل خورشیدی هزینه خواهد شد. در حال حاضر، میزان سرمایه‌گذاری جهانی در انرژی‌های پاک تقریبا دو برابر انرژی‌های فسیلی است و این روند به وضوح نشان‌دهنده تمرکز جهانی بر توسعه منابع تجدیدپذیر است.
پیش‌بینی‌های آینده
طبق پیش‌بینی‌ها، برای رسیدن به اهداف توسعه پایدار جهانی تا سال ۲۰۳۰، سرمایه‌گذاری در بخش تولید انرژی باید دو برابر شده و سهم انرژی‌های تجدیدپذیر به حدود ۶۰ درصد برسد.
همچنین، قیمت فناوری‌های تولید انرژی تجدیدپذیر به طور پیوسته در حال کاهش است و این امر می‌تواند به افزایش تقاضا و سرمایه‌گذاری در این بخش کمک کند.
ایران به شدت نیازمند تغییرات اساسی در سیاست‌های انرژی خود است تا بتواند با استانداردهای جهانی همگام شود و سهم بیشتری از تولید برق خود را از منابع تجدیدپذیر تأمین کند. استفاده از ابزارهای جذب سرمایه و پیروی از تجربیات موفق جهانی می‌تواند به بهبود وضعیت انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران کمک کند.
نظرات و تحلیل‌های خود را در مورد وضعیت انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران و جهانی با ما به اشتراک بگذارید. نظر شما می‌تواند به درک بهتر و بهبود وضعیت انرژی‌های پاک کمک کند.
منبع:دنیای اقتصاد