این شربت ارزان قیمت یبوست را برطرف و از سکته قلبی جلوگیری میکند
به گزارش نبض بازار، شربت در کتب طب سنتی ایران اینگونه تعریف شده، آب میوه‌ها و یا داروها و گلهای تر و خشک که در آب خیسانیده و جوشانیده با شکر و یا عسل قوام بیاورند را شربت گویند.
سکنجبین چیست؟
ﺳﻜﻨﺠﺒﻴﻦﻫﺎ از اﺷﻜﺎل ﻣﻬﻢ دارویی در ﻃﺐ سنتی اﻳﺮان ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ از ﺳﺮﻛﻪ و ﻋﺴﻞ ﻳﺎ ﺷﻜﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺟﺰای ﭘﺎﻳﻪ و اﻧﻮاع اﺟﺰای اﻓﺰودنی دﻳﮕﺮ در ﺗﻬﻴﻪ آن اﺳﺘﻔﺎده می‌شده است. اﻳﻦ ﻓﺮآورده از ﻣﻨﻈﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺐ سنتی دارای ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎی ﻓﺮاوانی در ﺣﻔﻆ ﺻـﺤﺖ اﻧﺴﺎن و درﻣﺎن ﺑﻴﻤﺎری‌ها اﺳﺖ.
سکنجبین عربی شده واژه پارسی سکنگبین است، این واژه از دو کلمه «سِک» به معنای سرکه و «انگبین» بـه معنای شهد یا عسل ترکیب شده که نشان دهنده نوع ترکیب‌های پایه مورد استفاده در ساخت انواع سکنجبین است. یعنی در اصل سکنجبین با عسل و یا شهد درست می‌شده و گاهی با اضافه کردن اجزای دیگر مانند عناب، آلبالو، پیاز عنصل، افتیمون و … آن را تهیه می‌کردند.
در کتب حکما تا هزار و دویست و شصت نوع سکنجبین ذکر شده است.
همچنین در منابع مستند طب ایرانی از ﺳﻜﻨﺠﺒﻴﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﺮاب سرکه یا شربت سرکه یاد شده است. به این معنی که سکنجبین یک نوع شکل دارویی مایع تهیه شده از سرکه است که در فرآیند تهیه انواع شربت به عنوان جزء پایه مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
در یونان ﻗﺪﻳﻢ ﺑﻪ ﺳﻜﻨﺠﺒﻴﻦ “اودرﻣﺎلی” گفته میﺷﺪه و نوعی از آن که اختصاصا از ﺳﺮﻛﻪ و ﻋﺴﻞ ﺳﺎﺧﺘﻪ می‌شده به “اﻛﺴﻮﻣﺎلی” ﻣﻌﺮوف ﺑﻮده و به نظر می‌رسد که واژه “Oxymel” که اﻣﺮوزه در زﺑﺎن انگلیسی ﺑﺮای نامیدن سکنجبین به کار می‌رود از این واژه گرفته شده باشد.
در برخی از منابع فیثاغورث به عنوان اولین سازنده و پایه‌گذار شربت سکنجبین معرفی شده است.
فواید سکنجبین
از دﻳﺪﮔﺎه ﺣﻜﻤﺎی ﻃﺐ سنتی، ﺳﻜﻨﺠﺒﻴﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺣﺎﻓﻆ ﺻﺤﺖ و سلامت ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و از دﻳﺪﮔﺎه ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺬﻛﻮر ﻧﻮع ﺳﺎده سکنجبین ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻫﻤﻪ ﺑﺪن‌ها اﺳﺖ و ﻋﻨﻮان ﻣﻮاﻓﻖ ﺟﻤﻴﻊ اﻣﺰﺟﻪ یا موافق و متناسب با تمام مزاج‌ها به آن داده ﺷﺪه اﺳﺖ. این اکسیر گیاهی دافع صفراست و صفرای اضافی بدن را خارج میکند، سکنجبین از عسل و سرکه ساخته می‌شود که نفوذ غذا را به سلول‌های بدن افزایش می‌دهد.
شیخ الرییس ابوعلی سینا سکنجبین را دستاورد حکمای پارسی می‌داند که از این طریق به یونانی‌ها رسیده است.
عمده خاصیت سکنجبین ساده، درمان بیماری‌های با غلبه گرمی و خصوصاً غلبه گرمی و خشکی است. همچنین در مورد اثرات عمومی سکنجبین اشاره شده که تشنگی را برطرف میکند، باعث سکون صفرا می‌شود، کام و دهان را مرطوب نگه می‌دارد و گرفتگی‌ها داخلی را باز کرده، اخلاط رقیق را توسط ادرار از رگها بیرون میکند و چه بسا می‌تواند طبع را نرم و باعث اسهال شود.
اگر سکنجبین با تخم کاسنی و کمی گلاب مخلوط شود، نوشیدنی پرفایده‌تری خواهد شد، خصوصا برای افرادی که طبع گرم دارند یا کسانی که مبتلا به نفخ هستند منافع زیادی دارد، اما برای مبتلایان به زخم معده توصیه نمی‌شود.
خواص طبی سکنجبین
شربت سکنجبین یک داروی مُفَتح سدد است، یعنی گشاینده‌ی گرفتگی‌ها یا داروی بازکننده عروق بدن است. سکنجبین یک داروی مُقطع اخلاط لزجی است که به سطح و جدار مجاری بدن می‌چسبد و اسباب انواع گرفتگی‌ها و غیره را فراهم می‌کنند، یعنی سکنجبین دارای قدرت تکه تکه کردن (تقطیع) مواد لزجی است که به سطح و جدار مجاری می چسبند و سبب انسداد مجاری می شوند.
سکنجبین یک داروی مُلطف است، یعنی مواد غلیظ را لطیف میکند. شربت سکنجبین یک داروی تغلیظ کننده مواد رقیق است، همچنین سکنجبین یک داروی تسکین دهنده حدت خلط خون و خلط صفرا است و یک فرآورده بسیار موثر در رفع تشنگی به شمار می‌رود. در کسانی که رطوبت از ریه آنها به سختی و با سرفه شدید خارج می‌شود، مصرف سکنجبین یک تسهیل کننده خروج خلط است، البته در این مورد لازم است با پزشک خود مشورت نمایند.
بهتر است سکنجبین را با یخ یا وسیله دیگری مانند یخچال سرد نکرد.
حکیم جرجانی سکنجبین را مولد خون لطیف دانسته و ذکر میکند که سکنجبین خلط‌ها را لطیف و سینه را پاک کرده و گرفتگی کبد و طحال را باز میکند. عقیلی خراسانی در ذکر خواص شربت سکنجبین، آن را در ساکن کردن خلط صفرا به خصوص زمانی که خنک نوشیده شود موثر دانسته و ذکر کرده که اگر در معده و روده‌ها رطوبتی باشد آن را نضج داده و با اجابت طبع دفع میکند. همچنین از نظر وی، سکنجبین بسیار موافق کبد است و سده یا گرفتگی کبد را باز میکند.
سکنجبین داروی گشاینده‌ی گرفتگی‌ها یا داروی بازکننده عروق بدن است.
خواص سکنجبین در بهار
حکیم عقیلی خراسانی از برجسته‌ترین علمای طب ایرانی یکی از تدابیر حفظ تندرستی در بهار را خوردن سکنجبین می‌داند. محمد بن زکریای رازی هدف استفاده از سکنجبین را چنین ذکر کرده: یکی رفع تشنگی و ایجاد سردی و دیگر تلطیف مزاج و تقطیع اخلاط و فرونشاندن گرمی و جلای معده به عنوان اموری که در حفظ صحت انسان نقش مهمی دارند.
همچنین وی در رساله اختصاصی که در آن فواید شربت سکنجبین را بیان کرده، یکی از مهم‌ترین عوامل حفظ سلامتی را جلوگیری از بسته شدن رگها در بدن می‌داند و برای سکنجبین به جز افعال و خواص اشاره شده خاصیت باز کردن رگها بدون ایجاد گرمی را نیز شرح می‌دهد.
سکنجبین با کاهو
خوراکی‌های سنتی همچنان مورد علاقه بسیاری از ماست. یکی از این خوراکی‌ها سکنجبین است که در گذشته هم مورد توجه حکمای طب سنتی و هم مورد قبول مردم بوده است. اگر از مادربزرگ‌هایتان بپرسید حتما طرز تهیه آن را به خوبی می‌دانند، ما هم در ادامه مطلب طرز تهیه شربت سکنجبین را شرح دادیم.
ترکیب کاهو با سکنجبین نیکوترین اثر را در اعتدال و لینت مزاج دارد.
تجربه‌های گذشته نشان داده که مصرف سکنجبین با کاهو در فصل بهار خواص درمانی بی نظیری دارد و از بروز برخی از بیماری‌ها جلوگیری میکند. کاهو یک سبزی مغذی است و طبیعت سرد و تر آن از خشکی و گرمی مزاج می‌کاهد و ترکیب آن با سکنجبین نیکوترین اثر را در اعتدال و لینت مزاج دارد.
همچنین از منظر طب سنتی ایرانی کاهو جزء مواد غذایی است که علاوه بر خاصیت غذایی خاصیت دارویی نیز دارد. طبیعت یا طبع کاهو نیز سرد و تر است و مصرف زیاد و مداوم آن امکان ابتلا به سوء مزاج سرد و تر را افزایش می‌دهد. برای همین از دوران کهن طبق تجویز حکما برای از بین بردن اثرات سوء کاهو، آن را با سکنجبین ترکیب می‌کردند.
خواص کاهو سکنجبین
دفع رطوبت‌های زاید از معده و روده
اعتدال و لینت مزاج
رفع یبوست
رفع گرفتگی عروق
کاهش حرارت کبد
رفع تشنگی
رهایی از رخوت و سستی
سکنجبین مصلح چیست
شربت سکنجبین علاوه بر کاربرد مستقیم در حفظ سلامتی یا درمان بیماری‌ها، به عنوان مصلح برخی مفردات مانند رطب، رازیانه، اسطوخدوس و برخی داروهای دیگر نیز مورد استفاده قرار میگیرد.
بدین ترتیب که وقتی فرد بیماری به علت نوع بیماری خود نیازمند مصرف داروهای خاصی مانند اسطوخودوس است ممکن است به علت کیفیت گرم خود یـا سایر خصوصیات، برای او عوارضی را ایجاد کند، مصرف همزمان سکنجبین با داروی مذکور به عنوان مصلح آن دارو از بروز عوارض نامطلوب پیشگیری میکند.
منبع: نمناک