تنوع ذخایر ژنتیکی کرم ابریشم ایران در خاورمیانه منحصر به فرد است
«رضا صورتی زنجانی» روز جمعه در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی نبض بازار با بیان اینکه بانک ژن کرم ابریشم ایران غنی است، افزود: اکنون بانک ژن کرم ابریشم ایران تنها بانکی است که نمونه مشابهی (بک آپی) ندارد و کشورهای اطراف ما این توانمندی و تنوع را در تعداد لاین ندارند.
وی اظهار داشت: همچنین با انجام دو پروژه در مرکز تحقیقات ابریشم کشور، به‌زودی حدود ۱۲ لاین جدید تولید و به ذخایر ۱۰۸ لاین قبلی اضافه می‌شود که تعداد این لاین‌ها به ۱۲۰ مورد خواهد رسید.
وی تصریح کرد: ضمن اینکه امسال در هسته‌های فناورانه و تخم نوغان موفق به تولید ۶ هیبرید جدید تجاری شده‌ایم که ظرف مدت سه سال می‌تواند وارد بازار شود که این مهم نیز حاصل پروژه‌های اصلاح نژادی از هیبریدهای وارداتی و تلاقی آنها با لاین‌های داخلی است که می‌تواند عملکرد تولید را به شکل معنی داری افزایش دهد.
افزایش ۵۰ درصدی کرم ابریشم در امسال پیش‌بینی شد
رئیس مرکز تحقیقات ابریشم کشور پیش‌بینی کرد: با توجه به اتفاقات خوبی که در این صنعت طی سه سال اخیر رخ داده است امسال تولید پیله و صنعت کرم ابریشم بیش از ۵۰ درصد افزایش یابد.
وی از مزایای صنعت نوغانداری در کشور، ایجاد اشتغال برای گروه‌های مختلف از جمله نوجوانان، بانوان و کهن‌سالان اشاره کرد و افزود: این صنعت از عرصه تولید تا فناوری می‌تواند به اشتغالزایی مولد در بخش‌های مختلف از جمله کشاورزی، خدمات و صنعت منجر شود.
وی با بیان اینکه محصول نهایی این صنعت که نخ ابریشمی است و در صنعت فرش مورد استفاده قرار می‌گیرد و مورد نیاز کشور است، گفت: سال گذشته نخ ابریشم داخلی کمتر از ۲۰۰ تن در سال بود، در حالی که نیاز صنعت فرش به این نخ ۱۰۰۰ تن است یعنی تا این فاصله تأمین شود نیاز است که از خارج کشور وارد کنیم.
صورتی زنجانی، منشأ نوغانداری پیله سفید را کشور چین و پیله زرد یا رنگی را ایران برشمرد و اضافه کرد: این محصول کاملاً ارگانیک و سازگار با محیط زیست است اگر چنانچه در توتستان‌ها کود شیمیایی نیز استفاده نشود می‌توانیم این محصول را به طور کامل ارگانیک تولید کنیم.
به گفته وی، اکنون تولیدکنندگان نهال‌های توت ما مجاز به استفاده از سموم شیمیایی در تولید نهال توت مورد استفاده در نوغانداری نیستند زیرا کرم از برگ توت تغذیه می‌کند و از همین رو این مهم می‌تواند در کرم ابریشم و نخ تأثیرگذار باشد.
وی ادامه داد: اکنون ۵۵ درصد تولیدات صنعت نوغانداری کشور به استان گیلان تعلق دارد به همین دلیل مرکز تحقیقات ابریشم کشور و هم مرکز توسعه نوغانداری ایران در استان گیلان قرار گرفته است.
وی علت رونق صنعت نوغانداری در کشور را طی سال‌های اخیر، استقبال بازار، قیمت‌ها توافقی مناسب دانست و اضافه کرد: با وجود حمایت‌های دولتی برای خرید تضمینی پیله کرم ابریشم، به دلیل استقبال بازار از این صنعت، نوغانداران محصول خود را به بازار و بخش خصوصی می‌فروشند و خرید تضمینی نمی‌شود همین امر نشان می‌دهد که ما در مسیر خوبی برای تولید و ارتقای صنعت ابریشم قرار گرفته‌ایم.
ایران نهمین تولیدکننده نخ ابریشم در جهان است
رئیس مرکز تحقیقات ابریشم کشور صنعت نوغانداری را در اقتصاد مقاومتی به دلیل ارزش افزوده‌ای که به عنوان یک کالای ایرانی و ۱۰۰ درصد داخلی می‌تواند داشته باشد پراهمیت دانست و افزود: کشور چین بیش از ۸۵ د رصد تولید نخ ابریشم در جهان را به خود اختصاص داده و ایران بین هشتمین و نهمین تولیدکنندگان جهان به شمار می‌رود.
وی دو وظیفه حاکمیتی این مرکز را حفظ و نگهداری ذخایر ژنتیکی کرم ابریشم و درخت توت در بانک ژن و تولید تخم نوغان اجداد یا هسته‌های فناورانه نوغان عنوان کرد و گفت: این دو وظیفه حاکمیتی هر سال توسط این مرکز تحقیقاتی انجام می‌شود.
وی درباره تولید هسته‌های فناورانه یا تخم نوغان اجداد افزود: هر ساله برای تأمین نیاز کشور، این محصول رایگان در اختیار دستگاه اجرایی قرار می‌گیرد بنابراین با توجه به بانک ژنی که در مجموعه داریم در صورت استقبال و علاقه‌مندی نوغانداران این ظرفیت در داخل کشور وجود دارد که به صورت بومی ما بتوانیم صفر تا ۱۰۰ این فرایند را در داخل کشور از تولید هسته، تخم نوغان تجاری تولید کنیم.
صورتی زنجانی درباره دستاوردهای بخش تحقیقات و پژوهش گفت: در طول سنوات گذشته ۷۶ پروژه و طرح تحقیقاتی خاص اجرایی شد که نتیجه این فرایند اصلاح نژادی پس از ۲۰ سال با جمع‌آوری لاین‌های (واریته های کرم ابریشم) داخلی و لاین‌های خارجی با حمایت سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی دستیابی به ۸ واریته مقاوم و پر تولید کرم ابریشم شد.
وی یادآور شد: قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ما امکان تولید تخم نوغان در داخل کشور را نداشتیم و هیبرید و تخم نوغان مورد نیاز نوغانداران بین ۱۰۰ تا ۱۳۰ هزار جعبه هر سال از خارج کشور وارد می‌شد که عمده این واردات از کشور ژاپن بود.
وی اضافه کرد: در سال ۱۳۶۷ تا ۱۳۷۰ یک پروژه در مرکز تحقیقات با حمایت دولت و سازمان فائو کلید خورد که طی سه سال آخرین روش‌ها و تکنیک‌های تولید و پرورش کرم ابریشم در داخل کشور توسط فائو آموزش داده شد که تعدادی کارشناس به خارج کشور اعزام شدند و پروژه‌های اصلاح نژادی اجرایی شد که حاصل آن تولید ۸ هیبرید تجاری در داخل کشور بود و از دهه ۶۰ تا سال ۹۶ ایران در تولید تخم نوغان با پروژه فائو خودکفا و بی نیاز از واردات شد.
به گفته وی، در دهه ۷۰ که نوغانداری رونق زیادی داشت سالی حدود ۲۰۰ هزار جعبه تخم نوغان تولید می‌شد و اگر چنانچه امکان تولید در داخل وجود نداشت سالانه ۱.۵ تا ۲ میلیون دلار باید صرف واردات تخم نوغان از خارج کشور می‌شد در حالی که کشور ظرفیت تولید آن را داشت.
رئیس مرکز تحقیقات ابریشم کشور یکی از چالش‌های صنعت نوغانداری را صنعت فرش کشور دانست و اظهار داشت: ۹۵ درصد محصول نوغانداری کشور ما تبدیل به نخ ابریشمی برای صنعت فرش می‌شود بنابراین به محض اینکه صنعت فرش کشور و صادرات دستخوش تغییر و تحولی می‌شود، به طور مستقیم نوغانداران ما نیز علاقه شأن به تولید کاهش می‌یابد به طوری که در اواخر دهه ۷۰ تا سال ۸۴ که شاهد رکود در این صنعت متأثر از صنعت فرش بودیم کاهش صادرات، مد، رنگ و نوآوری در صنعت نوغانداری اثر گذاشت.
وی یکی دیگر از دستاوردهای این صنعت را در دهه ۷۰ شاخص عملکرد هیبریدهای تجاری دانست و افزود: در آن زمان وزن پیله حدود ۲۵ کیلوگرم در هر جعبه بوده اما این رقم حاصل هیبریدهای تجاری شده در سال ۹۵ میانگین تولید به ۳۲.۹ کیلوگرم رسید.