مشکلات امروز صادرات نفت ایران به دلیل خوشبینی آقایان به برجام است

به گزارش نبض بازار به نقل از خبرگزاری فارس اوایل هفته جاری یکی از خبرگزاری ها ی داخلی مصاحبه ای را که با بیژن زنگنه وزیر نفت انجام داده بود، روی خروجی خود منتشر کرد.

در این مصاحبه وزیر نفت از مسائل مختلفی سخن گفته بودند از وضعیت توسعه صنعت نفت و تحریم تا شرایط کارکنان این صنعت. در بخشی هم به بورس نفت پرداخته و شرایط فروش نفت را در دوره قبل تحریم و تفاوتش با دوره جدید تحریم بیان کرده بود.

بعداز بررسی های صورت گرفته از سخنان جناب زنگنه به چند ابهام و سوال برخورد کردیم که از جمله آنها ادعاهای زنگنه درباره عدم تحریم میعانات گازی، محل صدور مجوزهای معافیت خرید نفت از ایران و تعداد کشورهای دارای این معافیت بوده است.

در همین رابطه با صادق مردانی یکی از کارشناسان انرژی که اطلاعاتی نیز در خصوص نحوه فروش نفت دارد گفت‌وگو کردیم که در ادامه متن این گفت‌وگو را ملاحظه می کنید.

برای سوال نخست خوب است به این موضوع بپردازیم که جناب زنگنه گفته اند در دوره قبل تحریم ها میعانات گازی از تحریم های نفتی معاف بود، آیا این اظهارات وزیر نفت صحیح است؟

مردانی: خیر معاف نبود. حتی تعداد زیادی تانکر و سوپر تانکر  به دلیل آنکه میعانات گازی را نمی شد فروخت وظیفه ذخیره سازی میعانات را در اختیار داشتند به همین جهت تعداد قابل توجهی از سوپر تانکر روی اب فقط میعانات را نگه داری می کردند.

حتی جدای از این، خط لوله پالایشگاه ستاره نیز با اینکه هنوز راه اندازی نشده بود وظیفه نگهداری میعانات گازی را برعهده داشت.

حتما جناب آقای زنگنه به خاطردارند که در دوره تحریم های گذشته کره ای ها که مشتری میعانات گازی ایران هستند  نیز حاضر به خرید میعانات گازی از ما نبودند و ما حجم قابل توجهی میعانات را در روی آب ذخیره می کردیم. و حتما جناب آقای زنگنه به یاد دارند که بعد از برجام توانستیم در مدت 6 ماه میعاناتی را که روی آب ذخیره شده بود در دوره مدیریت آقای قمصری در امور بین الملل به فروش رسانیم.

معافیت خرید نفت برای برخی از کشورها در دوره قبلی از سوی کجا اعمال شد این معافیت را آمریکایی ها دادند یا سازمان ملل؟

مردانی: معافیت خرید را آمریکا اعمال کرد اول 6کشور را معاف کرد و بعد تبدیل به 12 کشور کرد زیرا در آن موقع کشورهای خریدار نفت ایران رسما اعلام کرده بودند که نمی توانند واردات نفت از ایران را به صفر برسانند و آن موقع اوباما تصمیم گرفت که به این کشورها یک دوره زمانی برای صفر کردن خرید نفت از ایران بدهد.

در همین بین این تصمیم را نیز گرفت که به ایران پولی پرداخت نشود و پول حتما در کشورهای خریدار نفت ایران بلوکه شود و اگر قرار باشد خریدی هم صورت گیرد خریدش از همان کشورها و حتی نوع خرید نیز اعمال شده بود.

چه تعداد کشورهایی در دوره قبلی تحریم ها معافیت خرید نفت از ایران کشور داشتند؟ کدام کشورها؟

مردانی: آن موقع تعدادی از کشورهای آسیای شرقی مانند چین و هند، ژاپن جزء این فهرست بودند  و حتی تعدادی از کشورهای اروپایی مانند یونانی ها وایتالیایی ها نیز از ایران نفت خریداری می کردند.

البته علت خرید نفت برخی از شرکت های اروپایی طلبی بود که از ایران داشتند حتی یک شرکت اروپایی ماهانه یک سوپر تانکر از ایران به دلیل طلبی که داشت از ایران نفت می خرید.

آیا در دوره قبلی تحریم ها، چین میزان واردات نفت از ایران را کاهش نداد؟

مردانی: برنامه آمریکا این بود که خرید نفت چین از ایران را کاهش دهد و معافیت هایی که داده بودند را باید در مدت 6 ماه و بعد یک سال کم می کردند.چینی ها در ظاهر این کار را انجام دادند اما چون ایرانی ها به صورت پنهانی نفت می فروختند به همین دلیل سطح خرید نفت چین از ایران در مقطعی تثبیت شده و بعد حتی افزایش یافت.

با این شرایط هدف آقای زنگنه از ارائه اطلاعات غلط درباره تحریم های نفتی دوره قبلی چیست؟

مردانی: آقایان بعد از دوره برجام شبکه ای که برای فروش نفت در دوره تحریم تشکیل شده بود  به دلایل مختلف تضعیف کردند و بعد نیز منحل کردند و به قول برخی از مسئولان دولتی اسامی عده ای که در این بین برای ایران کار می کردند نیز منتشر شد و اتفاقاتی که نباید می افتاد اکنون افتاده است.

خوشبینی آقایان در خصوص برجام به این سمت حرکت کرد که آنها هرگز به سمت حل مشکلاتشان در این زمینه نروند.اما از طرف دیگر آمریکایی ها خیلی هوشمندانه عمل کردند و اتفاقاتی که در ایران رخ می داد را کاملا رصد می کردند و انحلال شبکه های فروش نفت ایران موجب شد تا آمریکایی ها وقتی دوباره  ایران را تحریم کردند آقایانی که در وزارت نفت مشغول به کارند نتوانند مانند گذشته نفت بفروشند و عملا دستشان خالی باشد.

صحبت های آقای زنگنه نیز نشان می دهد که الان مسئولان فروش نفت ایران خیلی دست به عصا حرکت می کنند و برای هرکاری باید یک مجوز بگیرند و علتش این است که در دوره قبلی آقایانی که اقدام به فروش نفت می کردند را با بدترین شکل با آنها برخورد کردند.

این شرایط موجب شده است که آقای زنگنه فکر کند علت آنکه در دوره قبلی تحریم فروش نفت بهتر بود به خاطر سبک تر بودن شرایط تحریم بوده است در صورتی که اصلا این گونه نبود.

 در شرایط فعلی (کاهش شدید صادرات نفت)، آیا با دیدگاه زنگنه مبنی بر عدم کاهش قابل توجه قیمت نفت در بورس به خاطر اثرگذاری آن بر قیمت نفت در بازارهای صادراتی موافقید؟

مردانی: الان آقایان می گویند که نفت ایران را نمی خرند و اگر بیایند قیمت را کاهش دهند ممکن است بازار را به هم بریزد خب در پاسخ باید گفت الان که بازارها بهم ریخته است و این چه استدلالی است که شما دارید.

هرچند من با کاهش قیمت نفت در بورس برای فروش موافق نیستم یعنی موافق نیستم که قیمت را کاهش دهیم تا مشتری جذب شود و وقتی جذب شد قیمت را بالا ببریم. قیمت را در حد یک نرم می توان پایین آورد

نکته ای که در اینجا باید به آن پرداخت این است که در دوره قبلی که بورس نفت می خواست شکل بگیرد رسما گفته شد که بخش خصوصی نباید وارد بازار سنتی ایران شود یعنی در داخل ایران  بورس و شرکت ملی نفت باهم درباره فروش نفت رقابت نکنند اما الان چه اتفاقی افتاده است؟

الان یک گروه 7 نفره گذاشتند و در کنارش نفت را نیز در بورس عرضه می کنند الان این گروه 7 نفره قطعا تخفیف می دهد و از طرفی در بورس هم تخفیف می دهند.حالا سوال اینجا است که چرا الان عده ای حاضرند برای خرید نفت به اتاق تاریک بروند اما در بورس نیایند؟ اگر من خریدار باشم قطعا می روم جایی که ارزان تر بتوانم نفت بخرم .

باید به آقای زنگنه گفت که همین الان هم با تخفیفی که می دهید نفت را نمی خرند و شفاف بگویم که در قضیه تحریم های نفتی دستهای خود را بالا برده اید و انسجام استراتژیک در خصوص برخورد با تحریم ندارید.

الان هماهنگی لازم بین وزارت خانه ها هم وجود ندارد الان کاری کرده اید که در گوشه رینگ قرارگرفته ایم و بهانه های مختلف را مطرح می کنید یک باز موضوع بابک زنجانی مطرح می شود یک بار موضوع زندان رفتن مطرح می شود الان هم که موضوع بورس را مطرح می کنید.

 آیا وزارت نفت عملا با فروش نفت در بورس موافق است یا صرفا در مقام حرف این دیدگاه را دارد؟

مردانی: برای فروش نفت خام چند روش وجود دارد در کنار این روشها باید سه آیتم را  مورد بررسی قراردهیم تا مشخص شود که آیا وزارت نفت با بورس موافق هست یا خیر؟

اول روشهایی که وزارت نفت برای فروش نفت در نظر می گیرد دوم اهداف وزارت نفت از فروش نفت با این روشها است و سومین مورد این است که آیا فروش نفت را صرفا فقط برای درامد زایی می خواهد یا به عنوان یک تاجر قصد فروش نفت را دارد که این سه را باید باهم دید.

وزارت نفت برای فروش نفت دو روش دارد یکی متعارف و دیگری غیر متعارف است در طول مدتی که از تحریم می گذرد باید بررسی کرد که  وزارت نفت تاکنون چه کاری انجام داده است ؟

غیر از بورس نفت که بخش خصوصی در آن ورود پیدا کرده است ما بقی روش ها که به روال معمول و چه در اتاق تاریک رخ می دهد کاملا دولتی است و دغدغه هم کسب درآمدهای نفتی است که با این روش ها درآمدی کسب نخواهد شد.

چه پیشنهادهایی برای افزایش فروش نفت در بورس دارید؟

مردانی: ما می توانیم فروش 35 هزار بشکه ای را حفظ کنیم و در کنارش بیاییم لاتهای 1000 بشکه ای درست کنیم و در فضای کاغذ بازی بفروشیم وبازار کاغذی را نیز ایجاد کنیم و کسی که می خواهد واقعا نفت بخرد می آید و این لاتها را جمع آوری میکند و وقتی به حد اقل 35 هزار بشکه رسید تحویل بگیرد

بنابراین برای افزایش فروش نفت در بورس اول بازار کاغذی را راه بی اندازیم و مورد دوم اینکه تخفیف را در بورس کاهش دهیم اما در کنارش آپشن های فروش را افزایش دهیم مثلا حمل و نقل را رایگان کنیم نوع تحویل را از فوب عوض کنیم و نوع بیمه را تغییر دهیم و فقط روی قیمت کار نکنیم زیرا مشتری فکر می کند ما محتاج هستیم و این کار اشتباهی است و باید آپشن ها را متنوع کنیم و مشتری باید متوجه باشد که میتواند در بخش های دیگر سودآوری داشته باشد.

زنگنه گفته است فروش نفت به چین صفر شده است بر فرض صحت این ادعا که چینی ها دیگر نفت از ایران خریداری نمی کنند علتش چه چیزی می تواند باشد آیا نمی توان زنگنه را مقصر این موضوع دانست زیرا که در دوران پسا برجام به چینی ها بی محلی شد؟

مردانی: این زرنگی چینی ها است آنها با این رفتارشان یک بام و دو هوا دارند می خواهند هم نفت ارزان بخرند و هم با طرف آمریکایی کنار بیایند ما مدیریت عرضه نفت را در 20 سال اخیر نداشتیم این عدم مدیریت عرضه به ما ضربه زده است.چینی ها در این زمینه موفق بودند چون مدیریت عرضه نداشتیم الان ما دستمان زیر ساتور چینی ها است. مورد بعدی این است که رفتار ما با چینی ها چگونه بود ما به هرحال باید منافع چینی ها را با منافع خود گره می زدیم یعنی اگر ما ضرر می کردیم آنها هم ضرر می کنند که این کار صورت نگرفت حتی در دوره پسا برجام نیز این موضوع شکل نگرفت در صورتی که می توانستیم از چینیها حمایت کنیم و همان طور که گفتم منافع خود را با منافع چینی‌ها گره می زدیم که این کار را نکردیم.