تکلیف بیمه خبرنگاران در هاله‌ای از ابهام/پیامک‌های عجیب تامین اجتماعی نگرانی‌ها را افزایش داد
به گزارش نبض بازار، در پی انتشار پیامک‌هایی از سوی سازمان تامین اجتماعی برای برخی از خبرنگاران گمانه‌زنی‌هایی در مورد تغییر وضعیت بیمه این افراد و حذف مشاغل خبرنگاری از فهرست مشاغل سخت و زیان‌آور مطرح شده است. با این حال پیگیری‌ها نشان می‌دهد که هنوز هیچ بخشنامه یا دستورالعمل رسمی در این خصوص صادر نشده و تکلیف بیمه خبرنگاران در بلاتکلیفی به سر می‌برد.
هفته گذشته پس از پیگیری‌های ایلنا از فعالان کارگری عضو فعلی و سابق کمیته سخت و زیان‌آور و پیگیری از سازمان تامین اجتماعی، مشخص شد که هنوز بخشنامه‌ای مجزا درباره خبرنگاران و عناوین شغلی اصحاب رسانه صادر نشده است.
در هفته گذشته تعدادی از کارکنان رده میانی رسانه‌ها پیامکی از سوی سازمان تامین اجتماعی دریافت کردند که بر مبنای آن، گروه شغلی آنان از خبرنگاری باید به زیرگروه‌های مشاغل رسانه‌ای شامل دیگر عناوین (عکاس، دبیر، کارشناس و سردبیر) تغییر یافته بود.
در این میان برخی از فعالان عرصه رسانه هنوز نسبت به وضعیت بیمه‌ای خود نگرانی‌هایی دارند. از سوی دیگر، در کمیته سخت و زیان‌آور نیز افرادی بر این باور هستند که شغل خبرنگاری در ایران نباید جزء مشاغل سخت و زیان‌آور گنجانده شود و اگر عکاس، خبرنگار و یا دبیری بر این باور است که شغل وی سخت و زیان‌آور است، باید به صورت فردی و گروهی مستندات و ادله خود را طی درخواستی برای کمیته سخت و زیان‌آور یا دیوان عدالت اداری عرضه کند.
با این وجود صدور چنین پیامکی هم از سوی سازمان تامین اجتماعی با یک برنامه قبلی قابل ارسال است و هم از سوی واحد یا کارگاه رسانه‌ای ممکن است اقدامی در این راستا صورت گرفته باشد.
در این رابطه سال گذشته اسماعیل امیدزاده (عضو اصلی کمیته بدوی مشاغل سخت و زیان‌آور) خبر داده بود: اگر کارفرمایی عنوان شغلی کارگرِ خود را ساده رد کرده باشد، باید یک الی هفت برابر مابه‌التفاوت آن سال‌ها را جریمه پرداخت کند.
علاوه بر این، سال گذشته عمران نعیمی، مدیرکل امور حقوقی و قوانین سازمان تأمین‌اجتماعی نیز از ضرورت همکاری مراجع نظارتی و قضائی از جمله دیوان عدالت اداری گفته و تصریح کرده بود: در شعب مختلف دیوان عدالت اداری درخواست‌های متعددی برای اصلاح عناوین شغلی با هدف استفاده از تسهیلات بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان‌آور مطرح می‌شود که کنترل و کاهش تعداد این دعاوی با ریشه‌یابی علت پرشمار بودن آنها، از محور‌های اصلی هماهنگی و همکاری دو نهاد است.
مدیرعامل سازمان تامین اجتماعی (میرهاشم موسوی) نیز در سخنان سال گذشته خود بار‌ها بر معضل رد کردن نامتناسب عناوین شغلی به ویژه در مشاغل سخت و زیان‌آور تاکید کرده و بر ضرورت افزایش بازرسی‌ها تاکید کرده بود.
وی سال گذشته در سخنانی اظهار کرده است: در موضوع شکایات پرتکرار اصلاح عناوین شغلی در مشاغل سخت و زیان‌آور هم باید در سه سطح کار کارشناسی و تخصصی با مشارکت همه نهاد‌های مرتبط انجام دهیم. اما با این وجود، به دلیل ماهیت مشابه شغل خبرنگاری در جایگاه‌ها و درجات مختلف، معمولاً عرف این بوده است که کلیه نیرو‌ها به عنوان خبرنگار ارزیابی شوند.
از آنجا که شغل خبرنگاری از نظر «ماهیتی» سخت و زیان‌آور است و با تغییر ساختار و مناسبات و اصلاح چند مورد از شرایط کار، فعالیت خبرنگاران در خبرگزاری‌ها غیر سخت و غیر زیان‌آور نمی‌شود، لذا کلیه شاغلین عرصه خبری از عکاس، سردبیر، دبیر و خبرنگار با یک عنوان مشابه از نظر شغلی دسته‌بندی می‌شدند.
ضمن اینکه به اذعان اعضای کمیته سخت و زیان آور، گاه شغل عکاسی خبری می‌تواند خطرات بیشتری از خبرنگار عادی برای نیروی فعال یک رسانه به همراه داشته باشد. با این وجود باید دید منشاء استدلال سازمان تامین اجتماعی در تفکیک رده‌های شغلی در عرصه رسانه چیست؟
مدیران رسانه‌ها چه می‌گویند؟
در این میان بسیاری از فعالان و مدیران عرصه رسانه از ارسال این پیامک‌ها بی‌اطلاع هستند.
ایمان شمسایی (معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی) پس از اطلاع از صدور چنین پیامک‌هایی از سوی سازمان تامین اجتماعی برای تغییر عنوان شغلی برخی از فعالان و شاغلین عرصه رسانه، نسبت به وقوع این امر اظهار بی‌اطلاعی کرد.
همچنین محمدمهدی رحمتی (مدیرعامل خبرگزاری مهر) با اشاره به اینکه در مجموعه این خبرگزاری، چنین رویدادی رخ نداده است، اظهار کرد: واقعیت این است که اگر چنین تصمیمی از سوی سازمان تامین اجتماعی برای خبرگزاری انجام گرفته باشد، ابتدا ما که خود لیست بیمه کارکنان را رد می‌کنیم، باید از این امر اطلاع می‌یافتیم، اما هنوز تغییری در ساختار ارسال لیست‌های بیمه‌ای و عناوین شغلی به ما ابلاغ نشده و اگر پیامکی بوده، از آن بی‌اطلاع هستیم.
وی افزود: باوجود آنکه معمولاً در اغلب محیط‌های رسانه‌ای عنوان شغلی خبرنگاری به‌عنوان عنوان اصلی شغلی شاغلین در حوزه رسانه قید می‌شود، ولی به دلیل وجود خلاء‌های حقوقی و قانونی در این حوزه و عدم پرداخت درصد‌های مربوطه، معمولاً خبرنگاران مایل به بازنشستگی در پایان ۲۵ سال خدمت، به ادارات کار و دیوان شکایت کرده و پس از مشخص کردن عنوان شغلی خود به عنوان سخت و زیان آور، پس از آن از مزایای بازنشستگی زودتر از موعد آن استفاده می‌کنند.
مجید قلی زاده (مدیرعامل خبرگزاری تسنیم) نیز در پاسخ به سوال ایلنا درباره این پیامک اظهار کرد: از صدور تصمیم جدید درباره بیمه کارکنان و پیامک یاد شده بی‌اطلاع هستیم.
با این وجود، مسعود حیدری (مدیرعامل خبرگزاری ایلنا) با اعلام اطلاع از موضوع ارسال پیامک‌ها از سوی سازمان تامین اجتماعی به تعدادی از نیرو‌های این مجموعه در رده‌های دیگری به جز خبرنگاری عادی، اظهار کرد: در ماه‌های اخیر سازمان تامین اجتماعی به طور کلی تاکید ویژه‌ای بر موضوع انطباق عنوان شغلی حقیقی افراد و فعالیت آنان در محیط کار داشته و بازرسی‌ها و تاکیدات نظارتی ویژه‌ای داشته است.
به همین علت هرگونه مغایرت میان عنوان شغلی و وظایف فرد در محیط کار فوراً رصد شده و مشمول جریمه سازمان تامین اجتماعی می‌شود.
وی افزود: از آنجا که هزینه‌های جریمه‌های مغایرت عنوان شغلی و حوزه فعالیت افراد در سازمان تامین اجتماعی بالاست، لذا طبیعتاً کارگاه‌ها و از جمله رسانه‌ها ملزم به رعایت موضوع انطباق عنوان شغلی نیروی کار بیمه شده با رده شغلی و شرح وضعیت شغل فرد هستند.
باوجود همه اختلاف نظر‌ها در زمینه امر تخصصی بیمه اجباری، در این شرایط به نظر می‌رسد ورود کمیته‌های سخت و زیان‌آور و خود سازمان تامین اجتماعی به عنوان یکی از اعضای این کمیته‌ها بطور تخصصی در مشاغلی مثل خبرنگاری و فعالیت رسانه‌ای در چنین مواردی ضروری باشد.
با وجود ابهامات و نگرانی‌های موجود، به نظر می‌رسد ورود تخصصی کمیته‌های سخت و زیان‌آور و خود سازمان تامین اجتماعی به عنوان یکی از اعضای این کمیته‌ها، برای بررسی دقیق‌تر وضعیت شغلی خبرنگاران و سایر فعالان رسانه‌ای ضروری باشد.
این امر می‌تواند به رفع ابهامات موجود و تعیین تکلیف نهایی در مورد مشمولیت یا عدم مشمولیت این افراد در قانون مشاغل سخت و زیان‌آور کمک کند.
در ادامه این گزارش به بررسی جزئیات بیشتر این موضوع می‌پردازیم:
سابقه بحث مشاغل سخت و زیان‌آور برای خبرنگاران: سال‌هاست که بحث مشمول شدن خبرنگاران در قانون مشاغل سخت و زیان‌آور مطرح است. در سال گذشته نیز اسماعیل امیدزاده، عضو اصلی کمیته بدوی مشاغل سخت و زیان‌آور، اعلام کرده بود که اگر کارفرمایی عنوان شغلی کارگر خود را ساده رد کرده باشد، باید یک الی هفت برابر مابه‌التفاوت آن سال‌ها را جریمه پرداخت کند.
اقدامات اخیر سازمان تامین اجتماعی: در هفته گذشته، سازمان تامین اجتماعی پیامک‌هایی را به برخی از خبرنگاران و فعالان رسانه‌ای ارسال کرد که در آن عنوان شغلی آنها از خبرنگاری به زیرگروه‌های دیگر مشاغل رسانه‌ای مانند عکاس، دبیر، کارشناس و سردبیر تغییر یافته بود.
واکنش‌ها به این اقدام: این اقدام سازمان تامین اجتماعی با واکنش‌های مختلفی از سوی فعالان رسانه‌ای و مسئولان ذیربط روبرو شده است. برخی از فعالان رسانه‌ای از این موضوع ابراز نگرانی کرده‌اند و معتقدند که این اقدام حقوق آنها را تضییع می‌کند. در مقابل، برخی دیگر بر این باورند که باید شرایط هر فرد به صورت جداگانه بررسی شود و در صورت اثبات سخت و زیان‌آور بودن شغل، از مزایای مربوطه بهره‌مند شود.
ضرورت ورود تخصصی کمیته‌های سخت و زیان‌آور: با توجه به ابهامات موجود در این زمینه، به نظر می‌رسد ورود تخصصی کمیته‌های سخت و زیان‌آور و سازمان تامین اجتماعی به عنوان یکی از اعضای این کمیته‌ها، در مورد مشاغلی مثل خبرنگاری و فعالیت رسانه‌ای ضروری باشد. این کمیته‌ها می‌توانند با بررسی دقیق شرایط شغلی خبرنگاران و فعالان رسانه‌ای، نظر نهایی خود را در مورد مشمول شدن آنها در قانون مشاغل سخت و زیان‌آور اعلام کنند.
در نهایت، باید منتظر ماند و دید که تصمیم نهایی مسئولان در این زمینه چه خواهد بود. امیدواریم که این تصمیم با در نظر گرفتن حقوق و شرایط خبرنگاران و فعالان رسانه‌ای اتخاذ شود.
در این میان برخی از فعالان رسانه‌ای معتقدند که ماهیت شغل خبرنگاری به طور ذاتی سخت و زیان‌آور است و تغییر عنوان شغلی آنها نمی‌تواند این واقعیت را کتمان کند. آنها همچنین به خطرات و سختی‌های کار خبرنگاری، مانند کار در ساعات نامتعارف، مواجهه با خطرات و تهدیدات، و فشارهای روحی و روانی اشاره می‌کنند.
هنوز مشخص نیست که سازمان تامین اجتماعی چه تصمیمی نهایی در مورد وضعیت بیمه‌ای خبرنگاران خواهد گرفت. با این حال، این موضوع نگرانی‌های زیادی را در بین این قشر زحمتکش ایجاد کرده است و انتظار می‌رود مسئولان ذیربط در اسرع وقت برای رفع این ابهامات و تعیین تکلیف نهایی اقدام کنند.