جای خالی گاز مایع در سبد سوخت خودروها
به گزارش نبض بازار،بررسی روند مصرف و تولید بنزین در کشور نشان می‌دهد که هم‌‍اکنون ایران در وضعیت ناترازی بنزین قرار گرفته، به طوری که مصرف بنزین از تولید متعارف پالایشگاه‌ها پیشی گرفته است. هر چند دولت تاکنون هر گونه واردات بنزین را تکذیب کرده اما به نظر می‌رسد این اقدام از طریق تهاتر با نفت کوره در حال انجام است.
مرتضی زمانیان استاد دانشگاه صنعتی امیرکبیر در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس عنوان کرد: وقتی صحبت از واردات می‌کنیم باید توجه داشته باشیم خیلی وقت‌ها تامین بنزین به صورت تهاتر انجام می‌شود. یعنی شما عملاً سوخت‌های مایع دیگری که می‌توانستید صادر کنید را می‌دهید و بنزین می‌گیرید. بنابراین اگر هم برخی کارشناسان بگویند ارزی برای واردات بنزین تخصیص داده نشده، باید گفت بله، ممکن است که این نباشد، اما فرقی هم نمی‌کند. وقتی‌که تهاتر می‌کنی، عملاً کالایی که قبلاً می‌توانست برای تو ارزآوری داشته باشد، دیگر ندارد.
* احتمال ناترازی 15 میلیون لیتری بنزین در 1402
در هفته جاری جلیل سالاری مدیرعامل شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی از تراز شدن بنزین به صورت موقت خبر داد و گفت: با ورود به نیمه دوم سال، روند کاهشی مصرف بنزین در کشور آغاز شده و در حال حاضر موازنه تولید و مصرف روی 115 میلیون لیتر در روز برقرار است. ولی این تمام ماجرا نیست چرا که احتمالا با نزدیک شدن به روزهای پایانی سال و آغاز تعطیلات نوروزی، این تراز مجدد منفی شده و مصرف از عرضه پیشی خواهد گرفت.
از طرفی برآوردها درباره تراز بنزین در سال جاری طبق آمار شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی (تصویر 1) نشان می‌دهد که در سال 1402 احتمال ناترازی روزانه 15 میلیون لیتر بنزین به صورت میانگین و با توجه به روندیابی از سال‌های گذشته محتمل است. البته به نظر می‌رسد وزارت نفت با افزایش کمیت و کاهش کیفیت بنزین تولیدی مقداری از این ناترازی را برطرف کرده است.
تصویر 1
با ادامه روند افزایشی مصرف بنزین و عدم سرمایه‌گذاری در تولید، دولت ایران در سال 1412 ناچار خواهد بود روزانه حدود 110 میلیون لیتر بنزین وارد کند که با نرخ لیتری 0.6 دلار معادل ارزبری 24 میلیارد دلار خواهد بود. برای تقریب ذهن، اگر ایران روزانه یک میلیون بشکه نفت با قیمت 70 دلار بفروشد می‌تواند 25 میلیارد دلار درآمدزایی کند. یعنی در 10 سال آینده ایران مجبور خواهد بود، پولی معادل فروش روزانه یک میلیون بشکه نفت را صرف واردات بنزین کند.
*می‌توان روزانه 13.5 میلیون لیتر گازمایع را جایگزین بنزین کرد
یکی از راهکارهای اساسی برای حل ناترازی بنزین، توسعه سوخت‌های جایگزین از جمله گازمایع (LPG) در سبد سوخت است که اجرای آن طبق آمار انجمن جهانی LPG در کشورهای مختلف در دستور کار قرار گرفته است (تصویر 2).
تصویر 2
تاکنون به دلایل مختلف گازمایع به صورت رسمی وارد سبد سوخت کشور نشده است، این موضوع درحالی است که طبق آمار شرکت ملی گاز (تصویر 3)، سالانه بیش از 3 میلیون تن LPG به دلیل عدم امکان صادرات در خطوط لوله هدر می‌رود. این میزان LPG هدر رفته می‌تواند به میزان روزانه 13.5 میلیون لیتر در روز، جایگزین بنزین شود.
تصویر 3
* الزام قانونی افزودن رسمی گازمایع در سبد سوخت
البته با تلاش نمایندگان مجلس، زیرساخت‌های قانونی برای افزودن رسمی گازمایع (LPG) به سبد سوخت ایجاد شده و وزارت نفت و وزارت کشور به انجام این اقدام برای حل ناترازی بنزین موظف شده‌اند.
مجلس شورای اسلامی در بند (ح) تبصره یک قانون بودجه 1400 تصویب کرد که وزارتخانه‌های نفت و کشور موظفند امکان احداث جایگاه‌ها و زیرساخت استفاده قانونمند از سوخت گاز مایع (LPG) در ناوگان حمل و نقل با اولویت ناوگان عمومی و حمل بار را به کمک بخش‌های خصوصی و عمومی، تا سقف مجموع 2 میلیون تن در سال فراهم کنند.
همچنین طبق ردیف 10 بخش مصارف جدول تبصره 14 قانون بودجه 1401، مبلغ 2 هزار میلیارد تومان به شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی برای ایجاد جایگاه‌های عرضه گازمایع و استانداردسازی خودروها تخصیص داده شده است ولی تاکنون هیچ اقدامی برای توسعه ال‌پی‌جی صورت نگرفته است.
* یک بام و دو هوای وزارت نفت برای اجرا نکردن قانون اتوگاز
بی‌توجهی وزارت نفت دولت سیزدهم به اجرای قوانین بودجه 1400 و 1401 و همزمان تعمیق ناترازی بنزین و پیش‌بینی ارزبری سالانه 3 میلیارد دلار از کشور باعث شده که نمایندگان مجلس نسبت به تعلل وزیر نفت انتقاد کنند.
علی‌اصغر عنابستانی نماینده مجلس با اشاره به بی‌توجهی وزارت نفت به قانون گفت: زمانی که در دولت قبل به دنبال طرح استیضاح وزیر نفت بودیم از آقای اوجی به عنوان یکی از کارشناسان مطلع دعوت کردیم. یکی از انتقاداتی که ایشان به دوران وزارت آقای زنگنه وارد کردند، موضوع عدم توسعه گازمایع در بخش حمل‌ونقل بود ولی امروز خودش این کار را انجام نمی‌دهد.
مالک شریعتی عضو کمیسیون انرژی مجلس نیز عنوان کرد: به صراحت اعلام می‌کنم افرادی در وزارت نفت مانع نجات کشور از بلبشو قاچاق سنگین گاز مایع هستند و عامل باقی ماندن مردم در نابسامانی توزیع LPG هستند که 20 روز پیش منجر به انفجاری در کرج شد و بعضی از مردم دچار مشکل شدند.
حال باید از وزارت نفت و مجموعه دولت سیزدهم پرسید که چرا قانون افزودن LPG به سبد سوخت را اجرایی نمی‌کنند؟