طرح جدید دولت برای پرداخت یارانه نقدی / یارانه افزایش می‌یابد یا کاهش؟

به گزارش نبض بازار، چندی پیش بود که معاون وزیر رفاه با اشاره به تغییر دسته‌بندی درآمدی خانوارها از «دهک» به «صدک»، اعلام کرد که احتمال اضافه، حذف و تغییر میزان «یارانه» خانوارها وجود دارد و این درحالیست که روز گذشته سخنگوی دولت نیز از ارتقای شیوه دهک‌بندی‌ها به صدک‌بندی خبر داد و گفت که به جای اینکه فردی از نظر مالی در ۱۰ دهک باشد، هر دهک به ۱۰ قسمت تقسیم می‌شود.

تابستان امسال بود که وزارت رفاه از آمادگی این وزارتخانه برای به روزرسانی دهک‌بندی‌ها خبر داد؛ به دنبال این موضوع، علیرضا عسگریان- معاون رفاه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی درخصوص آخرین تغییرات و جابه‌جایی دهک‌ها اعلام کرده بود که «حذف افراد یارانه‌بگیر از لیست یارانه‌بگیران منوط به «آزمون وسع» خانوارها و داده‌های جدید آن است و در حال حاضر داده‌های جدید سال ۱۴۰۲ را در دست داریم و با اعمال آنها در دهک‌ها تغییراتی ایجاد می‌شود».

عسگریان با بیان اینکه داده‌های جدید وسع سنجی خانوارها با اتصال به سامانه‌های دیگر انجام و طبق قانون، داده‌ها هر ۶ ماه یکبار اعمال می‌شود، تاکید کرده بود: «اطلاعات امسال را داریم اما طرح جدید مصوب دولت، باعث شد یکی دو ماه دیگر اعمالشان کنیم، بنابراین بین دهک‌ها تغییراتی ایجاد می‌شود اما سقف پرداختی یارانه دولت که ۲۷ هزار میلیارد تومان است و همچنین مجموع تعداد یارانه‌بگیران تغییر نمی‌کند و کاهش نمی‌یابد بلکه فقط دهک‌های درآمدی برخی افراد جابه‌جا می‌شود».

او همچنین در بخشی از سخنان خود در نشست هم اندیشی اعضای شورای عالی استان‌ها نیز به این موضوع پرداخت و با اشاره به مهاجرت و جابجایی بین دهک‌ها، اعلام کرد: «برای منطقی کردن عدالت در توزیع یارانه باید داده‌ها به روز رسانی شود و باید اراده جمعی شکل گیرد تا داده‌ها هر ۶ ماه یکبار وارد شود تا بتوانیم در این خصوص تصمیم‌گیری کنیم‌».

عسگریان این را هم گفت: «داده‌ها که در زمینه حقوق و دستمزد فرد و خانواده، ملک، خودرو، حساب بانکی و تراکنش‌ها، حساب ساتنا و پایا، فعالیت در بورس، سفر خارجی و … است و جمع این‌ها داده‌ها با هوش مصنوعی بررسی‌ می‌شود و میزان نفوذ هر شاخص مشخص می‌شود و در نهایت نشان می‌دهد که هر فرد در چه دهکی قرار می‌گیرد و چه مقدار باید یارانه دریافت کند. براساس شیوه استحقاق سنجی همه داده‌ها اعمال‌ می‌شود و حتی اگر فردی بیمار خاص در خانواده داشته باشد نیز در شرایط کلی اعمال‌ می‌شود».

به دنبال همین موضوع عسگریان طی هفته جاری در تشریح بیشتر جزئیات دسته‌بندی درآمد خانوارها از«دهک» به «صدک»، اظهار کرد: بر اساس آخرین تغییراتی که صورت می‌گیرد ما دهک‌های درآمدی را از بعد خانواری خارج و به صورت «نفری» دهک‌بندی می‌کنیم تا فاصله دهک‌ها رُند و ساده شود. در گام دوم آنها را به صورت «صدک» در می‌آوریم تا تحلیل بین دهک‌ها کلی نباشد و خیلی ریزتر و دقیق‌تر آنها را بررسی کنیم؛ لذا هر دهک درآمدی تبدیل به ۱۰ قسمت و صدک می‌شود. فرض کنید زمانی می‌گفتند دهک دهم درآمدی باید از دریافت یارانه حذف شود اما از این پس اگر قرار است حذفی در آینده صورت بگیرد، به صورت صدکی است مثلا می‌گویند سه صدک آخر حذف شود و یارانه نگیرد. یا اگر قرار باشد کمک‌های ویژه‌ای ارائه شود هم از این روش استفاده می‌کنیم. قبلا دهک اول را داشتیم که پایین‌ترین دهک درآمدی از نظر معیشتی است و مثلا اگر تصمیم گرفته شود یارانه ویژه‌ای به این دهک داده شود می‌گویند به ۵ صدک اول یارانه ویژه را می‌دهیم که تعدادشان نصف مجموع دهک اول می‌شود؛ لذا قدرت تحلیل صدک بسیار راحت‌تر و فهم فاصله‌های آن بسیار بهتر است. این طرح از ماه آینده اجرایی می‌شود.

وی در خصوص شاخص‌های مدنظر در صدک‌بندی خانوارها برای دریافت یارانه گفت: این داده‌ها و شاخص‌ها خیلی مفصل هستند که مهمترین آن بعد خانوار و ساختار خانواده است؛ اینکه خانوار چند نفره است؟ چند نفر از اعضای خانوار درآمد دارند؟ آیا آن خانوار فرزند معلول و یا بیمار خاص دارد؟ و ... که در این طرح شاخص‌های مختلفی بررسی می‌شود.

معاون وزیر رفاه ادامه داد: همچنین شاخص دیگر بررسی تراکنش‌های بانکی افراد و حساب بانکی آنها در ابتدا و انتهای دوره، بررسی مانده حساب، سود بانکی، ساتنا، پایا و ... لذا تمام حوزه و امور بانکی است. او همچنین داشتن خودرو را شاخص دیگری عنوان کرد که در طرح صدک بندی خانوارهای یارانه‌بگیر مورد بررسی قرار می‌گیرد. داشتن خودرو از نظر تعداد و البته کیفیت و قیمت آن هم مهم است.

لازم به ذکر است که با اجرای صدک‌بندی، ۷۹ میلیون و ۶۰۰ هزار ایرانی یارانه بگیر (حدود ۸۰ میلیون ایرانی) در این چرخه صدک‌بندی می‌چرخند این در حالیست که عده‌ای از مردم که حدود ۶ میلیون نفر می‌شوند از ابتدا در طرح هدفمندی ثبت‌نام نکرده‌اند و از چرخه دریافت یارانه خارجند.

در همین راستا سیدصولت مرتضوی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز درخصوص آخرین جزئیات برای اصلاح دهک‌بندی‌ها به ایسنا، می‌گوید: حسب دستور رئیس‌جمهوری دهک ۶ و ۷ درآمدی نیز به دهک‌های مشمول افزایش یارانه در صورت خرید از اقلام پیش‌بینی شده در طرح کالابرگ اضافه شده است. پیشرفت‌های خوب و مطلوبی هم داشته‌اند که همکاران ما در حوزه معاونت رفاه و اقتصادی جزئیات آن را تبیین کردند.

وی ادامه داد: در رابطه با دهک‌بندی‌ها و صدک‌بندی‌ها، قانون‌گذار تکلیف کرده است که وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نسبت به بازنگری در دهک‌بندی‌ها اقدامات جدیدی را انجام دهد؛ به این معنی که با استمداد از پایگاه رفاه ایرانیان، در صورت نیاز به اصلاح، اقدام کنند.

وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی گفت: همکاران ما مشغول هستند و بحث صدک‌بندی نیز از گذشته بوده است؛ از صدک به دهک می‌رسیم. امکان دارد بخشی از کسانی که در دهک‌های بالا هستند، در دهک‌های پایین‌تر و افرادی که در دهک‌های پایین بودند در دهک‌های بالاتر قرار گیرند.

مرتضوی در همین راستا اعلام کرد که همکاران در حال انجام کار مطالعاتی جامعی هستند که به محض حاصل شدن نتایج، جزئیات آن اعلام خواهد شد.