رکورد جدید در ثبت‌نام در قرعه کشی ایران خودرو/ لاتاری دولتی باز می‌گردد؟
چهل و سومین مرحله از ثبت‌نام قرعه کشی ایران خودرو هفته آغاز شد و ساعت 24 روز گذشته به پایان رسید. فرآیند ثبت‌نام در این دوره از طرح فروش فوق‌العاده مانند سایر طرح‌ها انجام شد و در مهلت خود پایان یافت. اما نکته عجیب در این فروش فوق‌العاده، تعداد ثبت‌نامی‌های آن بود که نشان‌دهنده ناکارآمدی سیاست‌های وزارت صمت برای کاهش تقاضای کاذب است.
طبق آمار منتشرشده توسط فارس، در این دوره از قرعه کشی ایران خودرو از ۱۷ تا 25 دی، بیش از 9 میلیون و 250 هزار نفر برای عرضه ۲۰ هزار دستگاه ثبت‌نام کردند که رکورد ثبت تقاضا در قرعه‌کشی خودرو را شکست. این درحالی است که رکورد قبلی تعداد شرکت‌کنندگان، با احتساب کل متقاضیان سه طرح عادی، جوانی جمعیت و خودروهای فرسوده، کمتر از ۷ میلیون نفر بود.
در این بین، این مساله مطرح می‌شود چرا که باوجود به‌کارگیری سیاست‌های جدید وزارت صمت، همچنان صف‌های طولانی برای این لاتاری دولتی تشکیل می‌شود؟
برای پاسخ به این سوال، ابتدا باید یادآور شد که هم‌زمان با برگزاری قرعه کشی ایران خودرو، اعلام شد که عرضه خودرو در بورس کالا نیز متوقف شد. گرچه این خبر در مدت کوتاهی تکذیب شد، اما به نظر می‌رسد برای متقاضیان خرید خودرو کافی بود که از بورس کالا به سمت قرعه‌کشی هجوم بیاورند.
از طرفی دیگر، به نظر می‌رسد متقاضیان امید خود را نسبت به واردات خودرو به کشور از دست داده‌اند. کسانی که همچنان به ورود این خودروها به کشور امید دارند نیز اکنون واقف هستند که قیمت خودروهای خارجی برای مشتریان پایین تمام نمی‌شود. در نتیجه، تقاضای انباشته‌شده بازار، در صف‌های قرعه کشی ایران خودرو نمایان شد.
رانت قیمت کارخانه و بازار؛ متهم اصلی
در میان هیاهوی عرضه خودرو در بورس کالا و حرکت قیمت خودرو هم‌سو با تورم و قیمت دلار در کشور، یکی از اصلی‌ترین دلایل پرطرفدار بودن این لاتاری دولتی، اختلاف قیمت بازار و کارخانه خودروهای عرضه‌شده در قرعه کشی ایران خودرو معرفی می‌شود.
رانت قیمت کارخانه و بازار برای چهار محصول ایران خودرو که از ۱۷ دی ماه در قرعه‌کشی جدید عرضه شدند، بین ۲۰۰ الی ۲۷۵ میلیون تومان بود. با توجه به اختلاف قیمت چشمگیر قیمت کارخانه و بازار آزاد، قرعه‌کشی خودرو طی سال‌های اخیر جولانگاه دلالان خودرو بوده است که به دنبال کسب سود از این رانت قیمتی هستند.
باید یادآور شد که همه افراد به‌دنبال خرید خودرو در قرعه‌کشی‌ها شرکت نمی‌کنند. در این میان، حتی افرادی که توانایی خرید خودرو ندارند و تنها شرایط ثبت‌نام را دارند، در قرعه‌کشی شرکت می‌کنند که پس از برنده شدن، اقدام به فروش حواله‌ها کنند تا سودی نصیب آن‌ها شود.
لاتاری باز می‌گردد؟
اخیراً زمزمه‌هایی مبنی بر ورود دوباره شورای رقابت در بحث قیمت‌گذاری خودرو به شنیده می‌شود. به نظر می‌رسد دولت و وزارت صمت همچنان اصرار بر قیمت‌گذاری دستوری هستند و با دستور میخواهند صنعت خودروسازی ایران و همچنین بازار آن را به سامان برسانند.
عده‌ای عقیده دارند که با ورود شواری رقابت به بحث قیمت‌گذاری، سیاست عرضه خودرو در بورس کالا و قیمت‌گذاری در فضایی شفاف عملا بی‌نتیجه خواهد شد و فروش خودرو در بازار سرمایه دیگر ثمربخش نخواهد بود. در نتیجه صف‌های خرید خودرو مجددا در درب کارخانه‌های خودروسازی تشکیل می‌شوند. در نتیجه رکوردشکنی تازه در تعداد ثبت‌نامی‌های قرعه کشی ایران خودرو دور از انتظار نبود.