تبعات قطعی اینترنت و فیلترینگ بر اقتصاد کشور
به گزارش نبض بازار، به دلیل ناآرامی‌های اخیر و سوءاستفاده اغتشاشگران از شبکه‌های اجتماعی، محدودیت‌هایی در اینترنت و دسترسی کاربران به این شبکه‌ها ایجاد شده که ضرر و زیان بسیاری برای کسبوکارهای آنلاین به همراه داشته است.
در چند روز اخیر به دلیل به وجود آمدن اوضاع آشفته و ایجاد برخی اغتشاشات در نقاط مختلف کشور شاهد اختلال در دسترسی به اینترنت و در ادامه فیلتر شبکه‌های مجازی خارجی به‌ویژه اینستاگرام بوده‌ایم. به گفته فعالان کسب‌وکار مجازی اغتشاشات اخیر باعث افت شدید بازار کسبوکارهای اینترنتی شده است.
بر اساس گزارش سال گذشته مرکز آمار ایران، معادل ۱۱ میلیون نفر از طریق شبکه‌های مجازی کسب درآمد می‌کنند؛ به طوری که حدود ۹ میلیون نفر یعنی ۸۳ درصد از طریق اینستاگرام در حال کسب درآمد هستند.
بیش از یک ماه است که به دنبال حوادث اخیر در کشور، دسترسی به اینترنت محدود و گاهی با قطعی‌هایی مکرر روبرو می‌شود. علاوه بر آن، پلتفرم‌هایی مثل واتس‌آپ و اینستاگرام فیلتر شده‌اند و بدون فیلترشکن کارآمد، امکان استفاده از آن‌ها هم وجود ندارد.
فضای مجازی و مخصوصاً پلتفرم‌های واتساپ و اینستاگرام در سال‌های اخیر محلی برای درآمدزایی افرادی شده بود که تعداد آن‌ها کم نیست، اما با فیلتر کردن یک‌باره این پلتفرم‌های پراستفاده در کشور، این افراد دچار ضرر و زیان‌های بسیار زیادی شده‌اند تا جایی که احتمال می‌رود برخی از آن‌ها، کسب و کار خود را از دست بدهند.
در همین راستا، عده‌ای از این صاحبان کسب و کار‌های الکترونیکی که جایی به غیر از این پلتفرم‌ها برای فروش محصولات خود نداشتند، کنار خیابان‌ها یا مترو می‌روند تا بلکه بتوانند محصولات‌شان را بفروشند و معیشت خانواده خود را تامین کنند.
انجمن تجارت الکترونیک تهران گفته قطع دسترسی به اینستاگرام، بیشتر از ۴۰۰ هزار کسب و کار را با خطر نابودی مواجه ساخته و امرار معاش بیشتر از یک میلیون نفر را با مشکلاتی جدی همراه کرده است.
در طول یک ماهی که از ایجاد اختلال در اینترنت و فیلتر شدن پلتفرم‌های بین‌المللی گذشته، آمار‌های مختلفی درباره خسارت‌های مالی این محدودیت‌ها منتشر شده است. اغلب گزارش‌ها با تکیه بر فیلترینگ اینستاگرام، به ضرر و زیان مالی کسبوکارهای کوچک فعال در این پلتفرم پرداخته‌اند. با این وجود، آسیب به کسبوکارهای کوچک و فروشگاه‌های آنلاینی که عموما در بستر اینستاگرام حاضر هستند فقط بخشی از آسیب‌هایی است که قطعی اینترنت و مسدودسازی ایجاد کرده است. از دسترس خارج شدن پلتفرم‌های خارجی برای کاربران داخل کشور یا انواع اختلالات و قطعی‌هایی که استفاده از اینترنت را سخت و با موانع بسیار روبه‌رو کرده است، آسیب‌های متعددی به اقتصاد کشور وارد می‌کند.
آسیب‌های فیلترینگ و قطعی اینترنت مختص کسبوکارهای کوچک نیست
حسین سلاح‌ورزی نایب‌رییس اتاق بازرگانی ایران، منحصر دانستن آسیب‌های فیلترینگ و قطعی اینترنت به کسبوکارهای کوچک را ساده‌انگارانه دانسته و اظهار کرد: «اینکه فکر کنیم قطع شدن اینترنت و فیلتر طیف وسیعی از سایت‌ها، برنامه‌ها و پلتفرم‌ها فقط به محدود شدن کسبوکارهای کوچک منجر می‌شود، ساده‌انگارانه است و نه‌تن‌ها کسبوکارهای کوچک، آنلاین‌شاپ‌ها و کسبوکارهای مبتنی بر اینستاگرام دچار مشکل شده‌اند و افرادی که جمعیت آن‌ها هم کم نیست، کار خود را از دست داده‌اند، بلکه خطوط تولید از خط تولید لبنیات و دارو گرفته تا تولید فولاد و نساجی در این شرایط دچار مشکل شده‌اند.»
وی ادامه داد: با توجه به اینکه خطوط تولید هم مبتنی بر اینترنت، هوش مصنوعی، تکنولوژی‌های IT و ITC هستند، اختلال در اینترنت به فرآیند تولید آسیب خواهد زد. علاوه بر این، موضوعاتی مانند لجستیک، ثبت سفارش، بازاریابی و برنامه‌های مالی و ارزی در خارج از کارخانه نیز بر پایه اینترنت هستند.
سلاح‌دوزی به نتیجه نهایی اعمال این محدودیت‌ها نیز اشاره کرده و گفت: «با این شرایط شاهد کاهش فروش، کاهش سود و به دنبال آن اثرگذاری این روند روی اشتغال خواهیم بود.»
اتفاقی که به گفته نایب‌رییس اتاق بازرگانی ایران در همین یک ماه اخیر نیز رخ داده است: «محدود کردن اینترنت، فیلتر شدن برخی از پلتفرم‌ها در یک ماه گذشته، هم روی کاهش تولید و هم بر کاهش تقاضای موثر و هم تجارت اثرگذار بوده است.» در کنار کاهش تولید از سوی تولیدکنندگان و کم شدن میزان تقاضا از سمت مردم، از دسترس خارج شدن و اعمال محدودیت برای پلتفرم‌های بین‌المللی بر اعتبار تجارت ایران نیز تاثیر گذاشته است.
وی در این زمینه تصریح کرد: «یکی از تاثیرات اقتصادی محدود کردن اینترنت است که از لحاظ اعتباری روی تجارت ایران اثر گذاشته به طوری که با توجه به فیلتر و محدود شدن اینترنت تماس‌های تجاری که از طریق پلتفرم‌های پیام‌رسان بین تجار ایرانی و خارجی انجام می‌شد، قطع شده اند.»
هرچند سلاح‌ورزی اشاره می‌کند که در این مدت استفاده از وی‌پی‌ان تا ٣٠ برابر افزایش داشته که امنیت کاربران و اطلاعات کشور را به خطر می‌اندازد، اما به نظر می‌رسد محدودیت‌های ایجادشده برای اینترنت فقط به همین موارد امنیتی و آسیب به اقتصاد دیجیتال کشور محدود نبوده و طبق اظهارات نایب‌رییس اتاق بازرگانی ایران، به سطح گسترده‌تری از اقتصاد آسیب وارد می‌کند.
همچنین اتاق بازرگانی تهران ادعا کرده است قطعی و فیلترینگ اینترنت در یک ماه اخیر، مجموعا ۸۰ هزار میلیارد تومان به کسب‌و‌کار‌ها خسارت زده است. این عدد یعنی روزی ۲۶۰۰ میلیارد تومان، ساعتی ۱۱۰ میلیارد تومان و دقیقه‌ای ۲ میلیارد تومان خسارت به اقتصاد کشور وارد می‌کند.
خسارت‌ها بیشتر از این اعداد است
سینا تقی‌زاده نایب‌رییس کمیسیون امور بین‌الملل خانه صنعت و معدن در خصوص ضربه فیلترینگ به اقتصاد کشور گفت: اگر بخواهیم واقعیت را بررسی کنیم، طبق برآوردی کلی که داشتم این خسارت‌ها و زیان‌هایی که به اقتصاد کشور وارد شده بسیار بیشتر از این اعداد است. به این دلیل که یک بخشی را افراد نمی‌بینند و نمی‌توانند آن را محاسبه کنند. وی ادامه داد: یکی از نمونه‌ها این است آن شرکت‌هایی که در ایران سرمایه‌گذاری می‌کردند و دارای دفاتر در ایران و خارج از ایران هستند، مجبورند به «سی آر ام» خود وصل باشند که به دلیل این قطعی‌ها و فیلترینگ ارتباط آن‌ها کاملا با ایران قطع شده است. او افزود: همچنین انبار‌هایی در کشور‌های دیگر وجود دارد که به صورت آنلاین چک می‌شوند که ارتباطات آن‌ها هم قطع شده است.
کل صادرات ما در «واتساپ» است
تقی‌زاده خاطرنشان کرد: همچنین کل صادرات ما با کل دنیا در واتساپ است. آن زمان گذشته که هر چیزی را با ایمیل جابه‌جا می‌کردند. در حال حاضر تمام صحبت‌های اولیه‌ای که با تجار در کشور‌های دیگر اتفاق می‌افتد از طریق واتساپ صورت می‌گیرد و زمانی که قرارداد نهایی می‌شود در بستر ایمیل جابه‌جا می‌شود که در حال حاضر چینی‌ها آن را هم با ایمیل ارسال نمی‌کنند و از طریق واتساپ جابه‌جا می‌کنند. پس می‌توان به این نتیجه رسید که دنیا قبول کرده «واتساپ» هم همانند ایمیل یک بستر مطمئن است. او ادامه داد: باید تمام این نکات را در نظر بگیریم. همچنین با تمام ارتباطاتی که وجود دارد در تلاشیم تا بیزنس‌هایمان در دنیا را ارتقا دهیم، اما به دلیل قطعی و فیلترینگ تماما از کار افتاده است. عملا مارکتینگ ما قطع و تمام شده است. ما برای محصولات‌مان در دنیا هیچ مارکتینگی نمی‌توانیم انجام دهیم.
ادامه‌دار بودن این روال شرکت‌ها را ورشکسته می‌کند
وی در پایان یادآور شد: از طرفی هم دولت هیچ حمایتی از مارکتینگ نکرده است که بگوید هزینه‌ها را پرداخت می‌کنم تا در نمایشگاه‌ها حضور داشته باشیم. همچنین سازمان توسعه تجارت مدتی حمایت‌هایی می‌کرد، ولی در حال حاضر خودش هم بودجه‌ای ندارد چه برسد به اینکه ما را حمایت کند. عملا تمام صادرات و تولید از کار افتاده است. زمانی که صادرات نباشد تولیدی هم شکل نمی‌گیرد. اگر این روال ادامه پیدا کند، شرکت‌ها یکی پس از دیگری ورشکسته می‌شوند و ورود ارز به کشور هر روز کمتر و کمتر خواهد شد.