بورس از دستاوردهای برجام متاثر خواهد بود؟/ربط دادن مشکلات به برجام، فرار از مسئولیت است
به گزارش نبض بازار، تاثیر برجام بر مسائل مختلف سیاسی و اقتصادی و اجتماعی دور از انتظار نیست، ولی اینکه بخواهیم همه چیز را به دم برجام گره بزنیم، یک تحلیل غیر حرفه‌ای و به دور از مسائل علمی است. تاثیر برجام بر صنعت و تکنولوژی کاملا آشکار است، ولی بروی مشکلات بورس، مسکن، تورم و گرانی در کشور یک مسئله کاملا داخلی است و به نحوه مدیریت بستگی دارد. گره زدن برجام به مشکلات کشور در واقع فرار کردن از زیر بار مسئولیت است.
به نظر می‌رسد با حصول توافق «برجام»، تمام بازار سرمایه متاثر شده است و هر شرکتی متناسب با نوع فعالیت و ارتباط با شرکای خارجی، می‌تواند از جنبه‌های مثبت و منفی آن بهره‌مند شود.
حصول توافق «برجام» امری است که طی سال‌های اخیر، اقتصاد ایران به آن گره خورده است. برخی معتقدند بدون برجام، اقتصاد ایران فلج خواهد ماند و با گشایش‌های حاصل از آن، مرز‌ها به روی سرمایه‌گذاران خارجی باز می‌شود، مراودات بین‌المللی بهبود می‌یابد و منابع بلوکه شده به کشور بازمی‌گردد که منجر به بهبود وضعیت اقتصادی کشور خواهد شد.
بورس تهران مدت‌ها در محدوده ثابتی نوسان می‌کرد و اخبار متفاوتی که به این بازار مخابره می‌شد، تأثیری در روند آن داشته است. در دهه سوم مرداد ماه بود که هیئت مذاکره کننده ایران دور جدید مذاکرات را آغاز کرد و نتایج مثبتی نیز حاصل شد.
پس از مذاکرات، رسانه‌های خارجی نوشتند که اتحادیه اروپا «متن نهایی» مذاکرات هسته‌ای با ایران را به طرف‌های مذاکرات ارائه داده است. همچنین پیشنهاد اروپا، آخرین و بهترین متن برای بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای با ایران است. اتحادیه اروپا متن نهایی توافق هسته‌ای با ایران را ارائه کرد.
پس از اخبار مثبتی که از وین مخابره شد، بورس در پایان هفته واکنش مثبت نشان داد و رشد اندکی را تجربه کرد. روز گذشته بود که «لارنس نورمن» در وال استریت ژورنال نوشت: «دیپلمات‌های اتحادیه اروپا در تلاش برای شکستن بن‌بست در مذاکرات بر سر احیای توافق هسته‌ای ایران، امتیاز جدیدی را به تهران پیشنهاد کرده‌اند که هدف آن پایان دادن سریع به تحقیقات سازمان ملل درباره فعالیت‌های هسته‌ای گذشته جمهوری اسلامی است. در پیشنویس این پیشنهاد از سوی اتحادیه اروپا، ایران با پرداختن به نگرانی‌های آژانس قبل از اجرایی شدن توافق موافقت می‌کند و می‌گوید انتظار می‌رود ایران به سوالات آژانس «با هدف شفاف‌سازی» پاسخ دهد.»
در این باره مهدی ساسانی، کارشناس بازار سرمایه چندی پیش گفته بود: «به نظر می‌رسد تا زمانی که تکلیف برجام مشخص نشود و قیمت‌های جهانی نیز در شرایط فعلی باشد و عملکرد خوبی نیز از حقوقی‌ها به ویژه صندوق توسعه و تثبیت در بازار نبینیم، باید شرایط موجود را تحمل کنیم.»
برخی از کارشناسان نیز معتقدند برجام در بهترین وضعیت، یک مُسکن خواهد بود که حال اقتصاد ایران را بهبود نمی‌بخشد و فقط آن را تسکین می‌دهد. درواقع، مشکلات اقتصاد ایران ریشه‌ای است و برای رفع آن باید اقدامات ساختاری انجام شود.
در این بین، افزایش ریسک سرمایه‌گذاری طی سال‌های اخیر منجر به خروج سرمایه‌های مردم از بازار‌های مولد و صنایع بورسی و ورود آن به بازار‌های غیرمولد از جمله طلا، دلار، مسکن و خودرو شده است که همین موضوع به روند افزایشی تورم نیز دامن می‌زند.
بازار سرمایه ایران ماه‌ها است با خروج سرمایه مواجه شده و رفتار سرمایه‌گذاران، ارتباط مستقیمی با اخبار و اتفاقات سیاسی از جمله برجام داشته است. اینکه برخی از صنایع بورسی، دلارمحور هستند و با کاهش قیمت دلار متضرر می‌شوند یا افزایش صادرات و آزادسازی منابع مالی بلوکه شده کشور، ازجمله دلایلی است که کارشناسان برای تاثیرپذیری بورس از برجام مطرح می‌کنند.
فردین آقابزرگی، کارشناس بازار سرمایه در این خصوص به خبرنگار ایمنا می‌گوید: ابعاد اقتصادی و نتایج حاصل از توافق برجام را هر یک از کارشناسان به نحوی تحلیل می‌کنند. گروهی معتقدند با آزاد شدن ارتباطات بین‌المللی، ورود ارز حاصل از صادرات یا دارایی‌های بلوکه شده ایران در خارج از کشور، فزونی منابع ارزی به مصارف ارزی منجر به کاهش نرخ دلار می‌شود؛ بنابراین شرکت‌های ریال‌محور و آن دسته از شرکت‌ها که براساس دلار یا کامودیتی‌ها فعالیت نمی‌کنند، منتفع خواهند شد.
وی اضافه می‌کند: در مقابل، افرادی که معتقدند توافقی حاصل نخواهد شد یا اگر توافقی باشد، نتیجه چندانی ندارد، اظهارنظری برعکس آنچه گفته شد دارند.
باید به وضعیت اقتصاد ایران در ۱۰ سال گذشته توجه شود
این کارشناس بازار سرمایه معتقد است: به نظر می‌رسد واقع‌بینانه‌ترین تحلیل این است که توجه داشته باشیم، طی ۱۰ سال گذشته ۶۰ میلیارد دلار از منابع ارزی دولت «اوباما» وارد کشور شد؛ در آن زمان دلار در محدوده ۲،۵۰۰ تومان بود و اکنون به محدوده ۳۰ هزار تومان است. نرخ تورم در این سال‌ها فزاینده و ضریب تشکیل سرمایه کاهنده بوده است.
آزادشدن منابع مالی تأثیر کوتاه مدت خواهد داشت
آقابزرگی اضافه می‌کند: سایر متغیر‌های اقتصادی از جمله حجم نقدینگی که به بیش از پنج هزار همت رسیده، به گونه‌ای بوده است که نشان می‌دهد صرفاً با آزادسازی منابع ارزی ناشی از توافق، در کوتاه‌مدت ممکن است شاهد اثر جزئی باشیم، اما در بلندمدت نیازمند اقداماتی در اقتصاد کشور هستیم.
وی ادامه می‌دهد: برنامه‌ریزی‌های اقتصادی، کاهش هزینه‌ها و کوچک‌سازی دولت، افزایش کارایی و بهره‌وری شرکت‌هایی که توسط دولت اداره شده و نیازمند اصلاح ساختار مدیریتی و ساختار سرمایه گذاری است، اولویت‌های بزرگ‌تری برای بهبود شاخص‌های اقتصادی است.
اقتصاد ایران بلاتکلیف مانده است
این کارشناس بازار سرمایه می‌گوید: بلاتکلیفی در حصول توافق اکنون اقتصاد ایران را معطل نگه داشته است. ما اطلاعی از مفاد قرارداد، زمان رفع تحریم‌ها، چگونگی ارتباط با فعالان اقتصادی دنیا نداریم. اگر همه منابع ارزی ما آزاد شده و برای مراودات با همه شرکت‌های خارجی آزادی عمل داشته باشیم، حتی برخی از شرکت‌های ریال محور نیز ممکن است نابود شوند.
آقابزرگی اضافه می‌کند: باید بدانیم ابعاد اقتصادی رفع تحریم‌ها چگونه است. با ارزپاشی در اقتصاد کشوری که رشد تولید ناخالص ملی و حجم نقدینگی آن با یکدیگر تطابقی ندارد، نمی‌توان انتظار داشت نرخ ارز کاهش یابد. چنین شرایطی منجر به فرار سرمایه می‌شود، همانطور که بخش زیادی از سرمایه‌های پیشین که به کشور بازگشت نیز از کشور خارج شد.
با رفع تحریم‌ها بانکی‌ها منتفع می‌شوند
وی ادامه می‌دهد: منابع درآمدی بانک‌ها اکنون به مرز‌های جمهوری اسلامی ایران محدود شده است، چنان‌چه با رفع تحریم‌ها با عرضه بین‌المللی و از جمله سوئیس ارتباط داشته باشیم، برای حوزه بانکی گشایش ایجاد خواهد شد.
احسان رضاپور، کارشناس بازار سرمایه نیز در این خصوص به خبرنگار ایمنا می‌گوید: سال‌هاست روند مذاکرات برجام، بر بازار‌های داخلی تأثیرگذار بوده و ریسک‌ها و هزینه‌های زیادی را به حوزه‌های اقتصادی و صنایع مختلف تحمیل کرده است. برهمین اساس انتظار می‌رود در صورتی که شاهد تحقق برجام باشیم، به واسطه کاهش این ریسک‌ها، فضای سرمایه‌گذاری و اقتصادی کشور بهبود و هزینه‌های مواد اولیه، دسترسی به تکنولوژی‌های جدیدتر و کاراتر و جابه‌جایی پول کاهش یابد.
قدرت چانه‌زنی شرکت‌ها در بازار‌های جهانی افزایش می‌یابد
وی افزود: همچنین با حصول توافق، ممکن است گشایش‌هایی در دسترسی به بازار‌های منطقه و جهانی برای صنایع به وجود آید؛ برای مثال قدرت چانه‌زنی افزایش می‌یابد و درآمد‌های بزرگ‌تری از محل افزایش قیمت و تناژ فروش نصیب شرکت‌ها خواهد شد. حذف ریسک سرمایه‌گذاری، امنیت آن را افزایش می‌دهد و همه این موارد بر بازار سرمایه نیز مؤثر است. همچنین اثر جزئی کاهش نرخ ارز با فاکتور‌هایی که گفته شد، پوشش داده می‌شود و درمجموع برآیند دستاوردهای برجام برای بورس ایران مثبت خواهد بود.
همه صنایع بورسی به شکل‌های مختلف تحت تأثیر برجام قرار می‌گیرد
این کارشناس بازار سرمایه می‌گوید: همه صنایع بورسی به شکل‌های مختلف تحت تأثیر برجام قرار می‌گیرد. برخی از شرکت‌ها که پیچیدگی‌ها و محدودیت‌های بیشتری را تجربه کرده‌اند با بهبود شرایط سریع‌تر تحولات مثبت خواهند داشت که از جمله آن می‌توان به گروه بانکی، تجهیزاتی و خودرویی اشاره کرد.
رضاپور اضافه می‌کند: تمام بازار از برجام متأثر خواهد شد و هر شرکتی متناسب با نوع فعالیت و ارتباط با شرکای خارجی می‌تواند از جنبه‌های مثبت و منفی برجام متأثر شود.
بانکی‌ها چه سودی می‌برند؟
وی ادامه می‌دهد: پس از اجرای توافق برجام شاهد افزایش فعالیت و گردش مالی داخلی و خارجی شرکت‌ها خواهیم بود. سال‌هاست نقل و انتقالات پولی خارجی تا حد زیادی محدود شده و درآمد‌هایی که از این محل نصیب بانک‌ها می‌شد، کاهش جدی داشته است. پس از گشایش‌های برجامی از محل افزایش تراکنش‌ها و ارتباطات داخلی، دسترسی به نرم‌افزار‌های به روز و ارتباط با سایر بانک‌ها و کارمزد فعالیت‌های بین‌المللی بانک‌ها، شرکت‌های گروه بانکی منتفع خواهند شد.
به گفته این کارشناس بازار سرمایه بخش مهمی از منابع پولی کشور اکنون از خارج از مسیر بانکی در حال جابه‌جا شدن است که اگر به سمت شبکه بانکی تغییر مسیر دهد، می‌تواند درآمد بانکی‌ها را افزایش دهد و زمینه توسعه، تقویت و اصلاح ساختار مالی در بانک‌ها را فراهم کند.
چه صنایعی بیشتر منتفع خواهند شد؟
رضاپور اضافه می‌کند: تأمین قطعات خودرو، واردات خودرو‌های جدیدتر، مشارکت خودروساز‌ها با شرکت‌های بین‌المللی در خدمات پس از فروش و تأمین قطعات می‌تواند بر این شرکت‌ها تأثیرگذار باشد.
وی ادامه می‌دهد: بخش مهمی از شرکت‌های تجهیزاتی نیز در تأمین تجهیزات و نقل و انتقال پول با چالش‌های جدی مواجه بودند. شروع پروژه‌های زیربنایی‌تر و ابرپروژه‌های توسعه راه‌ها و ریلی، این شرکت‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
این کارشناس بازار سرمایه خاطرنشان می‌کند: در کنار این موضوعات، برجام می‌تواند تمامی بازار سرمایه و کسب‌وکار‌ها را تحت تأثیر قرار دهد که در صورت عملکرد مثبت، بهره‌برداری مثبت و سودآوری از آن امکان پذیر است.