یارانه نقدی یا کالابرگ/ یارانه نقدی مستقیم عادلانه است
به گزارش نبض بازار، یارانه مبلغی است که دولت می‌پردازد تا تمام اقشار جامعه از حداقل امکانات رفاهی استفاده نمایند. به این ترتیب هدف از پرداخت یارانه انرژی، کمک به اقشار کم درآمد جامعه برای تحقق عدالت اجتماعی است. اما برخلاف تعریف فوق، با پرداخت یارانه به صورت غیرمستقیم (ارائه انرژی به قیمتی پایین‌تر از قیمت تمام شده) یارانه بر عکس عمل می‌کند. چرا که ضریب استفاده اقشار پردرآمد از انرژی بسیار بالاتر از اقشار کم درآمد است. بنابراین در این مقاله برای هدفمند شدن یارانه انرژی، روش پرداخت مستقیم یارانه انرژی (پرداخت مبلغ یارانه به اقشار کم درآمد) مطرح شده است. تغییر قیمت انرژی منجر به اثرات شدید در بخش‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشور خواهد شد.
عطا بهرامی کارشناس در خصوص سیاست دولت برای جبران افزایش قیمت‌ها از ناحیه هدفمندی یارانه ارز ترجیحی اظهار داشت: دو گزینه برای کمک معیشتی به مردم مطرح است؛ یارانه مستقیم و کوپن.
وی افزود: به دلایل بسیار زیادی می‌توان اثبات کرد که اصلا نباید به سمت کوپن و کالابرگ حرکت کرد؛ زیرا ما یک زمانی کوپن داشتیم و بعد به سمت یارانه نقدی رفتیم. این در حالی است که خروجی نظام کوپنی در دهه ۶۰ و ۷۰ این بود که ما به قصد عدالت این کار را انجام دادیم تا حداقل خرید ضروری مردم تامین شود، اما نتیجه این گونه بود که ضریب جینی به ۰.۴۱، ۰.۴۲ و حتی به ۰.۴۳ هم رسید که عملا در آمار‌های برابری اجتماعی خودش را نشان نمی‌داد. اما در سال ۸۹ یارانه نقدی مستقیم ۴۵۵۰۰ تومان معادل حدود ۴۵ دلار پرداخت شد و خروجی آن کاهش ضریب جینی بود و از ۰.۴۲ و ۰.۴۳ به ۰.۳۶ رسید که رکورد کاهش نابرابری در کل دنیا بود.
بهرامی ادامه داد: بنابراین این تجربه را داریم و زیرساخت آن نیز در دسترس است. نکته بعدی موضوع انتخاب مصرف کننده است. ما می‌خواهیم تشخیص دهیم که مثلا کالاهای اساسی این موارد مشخص است. خب این تشخیص نیاز به یک جلسه دارد که مشخص کند که مثلا مرغ، تخم مرغ و ... کالای اساسی باشد. این در حالی است که می‌دانیم که خیلی از افراد در جامعه، به عنوان مثال، مرغ و تخم مرغ به دلایلی استفاده نمی‌کنند و یا بسیاری از مردم در روستاها، از تخم مرغ و مرغ تولیدی خودشان استفاده می‌کنند؛ بنابراین با نظام کوپن و کالابرگ انتخاب مصرف کننده را مخدوش خواهیم کرد. از سوی دیگر زیرساخت آن نیز پیچیده است و متاسفانه با فساد و خطا همراه است و سودی ندارد.
این اقتصاددان افزود: همچنین باید یادآور شد که در کل دنیا پرداخت مستقیم انجام می‌دهند، مثلا دولت انگلیس به هر خانواده ۴۰۰ پوند بابت یارانه انرژی پرداخت می‌کند. این در حالی است که ما در کشورمان قیمت بنزین را دستکاری می‌کنیم و به قیمت کمتر از ۸ سنت می‌دهیم و می‌گوییم هرچقدر بیشتر مصرف کنید، بیشتر پول بدهید؛ در نتیجه عکس هدف گذاری اولیه و بر ضد عدالت عمل می‌کنیم.
وی در پایان تاکید کرد: یارانه نقدی مستقیم کاملا عادلانه، شفاف و قابل رهگیری است و فرصت انتخاب را به مصرف کننده می‌دهد تا مدیریت معیشتش را خودش انجام دهد.
استاد دانشگاه و کارشناس مسائل اقتصادی درباره مضرات ارز ۴۲۰۰ تومانی گفت: درست است که مشکل کمبود ارز در کشور وجود دارد و در نتیجه همین مسئله دردسر‌های فراوانی به وجود آمده است، اما بهتر آن بود تا حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی در شرایط مناسب‌تری عملیاتی می‌شد و با توجه به تعداد افراد فقیری که در اثر بی‌تدبیری‌های گذشته در کشور به وجود آمده، حذف این ارز مقداری عجولانه بود.
وی در رابطه با این مسئله تصریح کرد: بهتر آن است تخصیص ارز به کنترل درآید تا بهتر از گذشته به هدف اصابت کند، تا زمانی که مسئله تحریم‌ها یا اشتغال برطرف نشود، نباید مردم هزینه سوءتدبیر گذشته را از جیب خود بپردازند. زمانی که نرخ ارز در داخل کشور افزایش پیدا می‌کند، صادرات رونق می‌گیرد و به صرفه خواهد بود. در برهه‌ای از زمان که شاهد افزایش نرخ ارز بودیم، بصره‌ای‌ها برای خرید به آبادان مراجعه می‌کردند، گرچه مشکلاتی برای مردم آن شهر درست شد، اما اقتصاد شهر رونق پیدا کرده بود.
این کارشناس مسائل اقتصادی در ادامه افزود: موافقان حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی به درستی مطرح می‌کنند که تخصیص آن به هدف اصابت نکرده و مورد سوءاستفاده قرار گرفته است. اما باید به این نکته هم اشاره کرد که این سوءاستفاده‌کنندگان چهره‌های ناشناسی نیستند، بنابراین باید با آن‌ها برخورد قضایی صورت گیرد.
افقه درباره رفتار‌های حمایتی دولت از مردم در رابطه با بهینه‌سازی پرداخت یارانه‌ها ابراز کرد: در هر دو این موارد یعنی کالا برگ یا نقدی امکان در پیش گرفتن رفتاری غیر از آنچه دولت مورد توجه قرار داده، وجود دارد. اما با این وجود ویژگی کالابرگ این است کالایی برای خرید مشخص می‌شود، اما با کمک نقدی می‌توان در بازار براساس اولویت‌های زندگی دست به خرید زد و این یک امتیاز بر دیگری به حساب می‌آید.