بدون شرح برای شرح
«امروز که از خواب پاشدم یه سر رفتم تو سایت فیفا که ببینم هنوز سه امتیازمون سر جاش هست یا نه؟؟ بالاخره اینجا ایرانه، عجیب نیست اگه دو امتیازشو بِدن به لبنان.»
این توییت طنز که دیروز در توییتر منتشر شد و خیلی هم دیده شد، فقط یک نوشته بامزه نیست. ادامه بحثی‌ست که سال‌هاست در تاکسی‌ها، گعده‌های خانوادگی و دوستانه و اخیرا در سخنرانی‌ها و نظریات و مطالب سیاسی جدی هم زیاد مطرح می‌شود. سال ۸۸ هم در شعارهای معترضان حضور داشت؛ نه غزه نه لبنان و... لپ کلام ماجرا هم این است: «پول‌های ما رو بردن دارن می‌دن به فلسطین و لبنان و...»
این بحث چنان برای بخشی از مردم و حتی فعالان سیاسی و اجتماعی مهم شده است که به صورت جدی فکر می‌کنند همه مشکلات موجود در کشور، دستکم در حوزه اقتصادی ناشی از همین قضیه است و اگر ایران از کمک کردن به لبنان و غزه و سوریه دست بکشد پول کافی برای همه چیز در داخل خواهیم داشت و فقر و مشکلات مالی مملکت برطرف خواهد شد.
بحث به جاهایی کشیده شده که خیلی از ایرانی‌ها، اعم از دارا و ندار در مناطق مختلف کشور به صورتی جدی حس می‌کنند حقشان را لبنانی‌ها و فلسطینی‌ها و سوری‌ها خورده‌اند.
این وسط کمتر کسی از کسانی که به این موضوعات می‌پردازند به این بعد ماجرا فکر می‌کند یا مایل است بپردازد که صرف بودجه در راستای اهداف منطقه‌ای و بین‌المللی و منافع ملی کلان کشور نه ربطی به الان دارد و نه فقط تاکتیکی مختص جمهوری‌اسلامی است، چه آنکه پیش از انقلاب حتی محمدرضا شاه پهلوی فهرستی از کمک‌ها و بذل و بخشش‌های مالی عجیب و غریب از کمک به کشورهای توسعه یافته و پول‌داری مانند انگلستان و فرانسه و آلمان غربی تا پرداخت کمکهای بلاعوض به هندوستان و پاکستان و شیعیان لبنان و سوریه به ریاست جمهوری حافظ اسد (پدر بشار اسد) را در پرونده دارد.
به عنوان مثال در یک دهه از سال ۱۳۴۷ تا ۱۳۵۷ محمدرضاه شاه بیش از ده میلیارد دلار از درآمد نفتی کشور را به‌صورت وام با بهره پایین، یا حتی وام بلاعوض و هدیه به «کشورهای دوست» ایران داد.
منبع بخشی از کمک‌ها، از رادیوفردا: http://yon.ir/TkSUm
حمایت و کمکهای مالی به متحدان منطقه‌ای البته فقط مختص ایران نیست و بیشتر کشورهای بزرگ جهان، حتی با وجود داشتن فقر شدید و مشکلات مالی گسترده شهروندان خود، با هدف پیشبرد اهداف دیپلماتیک و استراتژیک (به غلط یا درست) به کشورهای دیگر کمک می‌کنند. چرا که اساسا بودجه‌های اختصاص یافته برای این بخش‌ها مجزا است و هیچ ربطی به همدیگر ندارد. برای کمک دقیق‌تر به این بحث تجارب دو کشور جهان، یکی از غرب و یکی از شرق را مثال می‌زنم.
آمریکا یکی از بزرگترین کشورهای دنیا در زمینه اعطای کمکهای مالی به دیگر کشورهاست، مثلا در یک قلم فقط: «براساس پیمان صلح کمپ دیوید بین مصر و اسرائیل در سال ۱۹۷۹، دولت آمریکا، متعهد شد تا سالانه ۱/۵ میلیارد دلار کمک مالی به مصر ارائه دهد.» الان چهل سال است که آمریکا این مبلغ را به مصر می‌پردازد.
در موردی دیگر می‌توان به کمکهای مالی کلان آمریکا به اسرائیل اشاره کرد، براساس بودجه آمریکا همین سال ۲۰۱۸ پرداخت کمکی ۳/۱ میلیارد دلاری برای اسرائیل تصویب شده است. کمکهای مالی آمریکا فقط به این موارد خلاصه نمی‌شود، این کشور همچنین مبلغی بیشتر از یک میلیارد دلار با عنوان کمک اقتصادی و امنیتی به اردن می‌پردازد.
اگر شما هم مثل خیلی‌ها تصور می‌کنید آمریکا به عنوان بزرگترین اقتصاد دنیا، مشکل فقر و بیکاری در کشورش ندارد و قیاس چنین کمک‌هایی با کشوری مثل ایران اشتباه است، این خبرها که به نقل از گاردین و یورونیوز و سناتور آمریکایی برنی سندرز است را بخوانید:
هشدار گزارشگر ویژه سازمان ملل: نابرابری در آمریکا خطرناک شده است به شکلی که ۱۸ درصد کودکان آمریکا (برابر با ۱۳میلیون نفر) فقیر هستند. مرگ و میر کودکان در این کشور بیشتر شده است و متوسط طول عمر کمتر. سیاستهای اجتماعی دولت ترامپ هم وضعیت را بدتر کرده و 'بیرحمانه' است.
منبع: http://yon.ir/ODpLj
از یورونیوز: " نتایج یک تحقیق در ایالات متحده حاکی از آن است که حدود نیمی از از خانوارهای ساکن این کشور قادر به فراهم کردن مایحتاج اصلی زندگی از قبیل غذا، مسکن، آموزش، نگهداری از کودکان، حمل و نقل، تلفن همراه و بهداشت نیستند."
منبع: http://yon.ir/WFy64
«۴۳ درصد از آمریکایی‌ها توانایی خرید مایحتاج اولیه زندگی را ندارند. پارسال یعنی سال ۲۰۱۷ بیش از ۲۵ درصد افراد بالغ آمریکایی از مراقبت‌های ضروری پزشکی صرف‌نظر کردند به دلیل آنکه پولش را نداشتند.»
منبع، توییت سناتور آمریکایی برنی سندرز: http://yon.ir/cS8je
مشابه این مثال‌ها را می‌توان در مورد بسیاری دیگر از کشورهای غربی مانند فرانسه یا انگلستان و... هم با آوردن فکت از کمکهای مالی آنها به دیگر کشورها و همچنین آمار و ارقام فقر و بیکاری در کشور خودشان ادامه داد.
مثلا این گزارش BBCفارسی با تیتر :" تعداد کودکان فقیر در بریتانیا 'به شدت افزایش یافته است " جنس فقرشان هم فکر نکنید شکل متفاوتی با فقر در کشور خودمان دارد، بخشی از یک گزارش بی‌بی‌سی درباره وضعیت کودکان فقیر اهل شهر لستر انگلستان: «بعضی روزها اوضاع آنقدر خراب است که باید از خوردن غذا صرف نظر کنند تا از پس پرداخت قبض ها برآیند.»
در این آدرس: http://yon.ir/yM9tM
موضوع کمک مالی به کشورهای متحد یا با اهداف استراتژیک فقط به غرب هم خلاصه نمی‌شود، در کشوری مانند هندوستان با جمعیتی بالای یک میلیارد نفر که طبق آمار سازمان ملل دستکم ۲۵۰ میلیون نفر از جمعیتش (چهار برابر جمعیت کل ایران) در فقر به سر می‌برند هم چنین سیاستی وجود دارد.
به عنوان مثال این خبر را ببیند که نخست‌وزیر هند برای سال ۲۰۱۷ اعلام کرده است: هند یک میلیارد دلار به افغانستان به صورت بلا عوض کمک می‌کند. قرار است این کمک برای ایجاد ظرفیت در بخش‌های آموزش و پرورش، بهداشت، زراعت، انرژی و زیربناها در افغانستان استفاده شود.
منبع: http://yon.ir/yKgS4
حالا برای اینکه تصویر دقیق‌تری از میزان فقر در هندوستان داشته باشید این خبر را بخوانید که در آن آمده است: سازمان ملل متحد در گزارشی اعلام کرد که بیش از ۳۰ میلیون از جمعیت ۲۵۰ میلیون نفری فقیر هند از حداقل نیازهای انسانی بهره‌ای نمی‌برند.
منبع: http://yon.ir/KtaKS
خواندن این گزارش بی‌بی‌سی با تیتر "خیاط هندی اولین یخچال روستایش را خرید" هم بد نیست. در این گزارش آمده است : "در حال حاضر فقط ۲۵ درصد خانه‌ها در هند صاحب یخچال هستند" آماری که در ایران شامل بیشتر از ۹۵ درصد خانه‌ها می‌شود.
منبع: http://yon.ir/tZTlj'
خواندن این گزارش هم خوب است، در آن نوشته شده: «در هند ۷۳۲ میلیون نفر بدون امکانات ابتدایی سرویس‌های بهداشتی هستند.» به زبان ساده یعنی این جمعیت بیش از هفتصد میلیونی حتی به دستشویی هم دسترسی ندارند و در فضاهای باز قضای حاجت می‌کنند.
منبع: http://yon.ir/nDyvA
با این آمار و ارقام به نظر شما نمی‌توان آمریکا و انگلستان و هند و دیگر کشورهای جهان را سرزنش کرد که چرا بودجه خود را به جای کمک به افغانستان و اسرائیل و مصر و... برای فقرای کشور خودشان خرج نمی‌کنند که مردمشان یخچال و سرویس بهداشتی داشته باشند یا به دلیل بی‌پولی بیخیال درمان بیماریشان نشوند و فقر غذایی‌شان برطرف شود؟
واقعیت این است که کشاندن موضوعاتی با اهمیت بسیار بالا از جنس منافع ملی و امنیتی به قیاس‌هایی احساسی و هیجانی و مثال آوردن از فقر و نابرابری در کشور، یا از سر بی‌اطلاعی است و یا کار کسانی‌ست که از این مقایسه‌ها و حاشیه‌سازی‌های بی‌ربط سود می‌برند.
به یاد بیاورید که بیشتر خبرسازی‌ها درباره صرف بودجه و حضور و قدرت منطقه‌ای ایران کار چه رسانه‌هایی و متعلق به چه کشورهایی است.