؛ستاد مرکزی مدیریت بحران سازمان نظام پزشکی در بیانیهای از همزمانی ویروس کرونا و آنفلوآنزا ابراز نگرانی کرده و در این باره نکاتی را گوش زد کرده است. دانشمندان ادعا کردهاند که استفاده گسترده از ماسک و پوشش صورت ممکن است به عنوان نوعی “واکسن” خام علیه ویروس کرونا _ کوویدـ۱۹ باشد.
در بیانیه ستاد مرکزی مدیریت بحران سازمان نظامپزشکی آمده است: اکنون پزشکان در سراسر جهان نگران همزمان شدن و همراهی اپیدمی فصلی آنفلوآنزا و پاندمی کوویدـ۱۹ هستند. از آنجایی که نشانههای بالینی آنفلوآنزا شبیه به نشانههای شایع کوویدـ۱۹ است، نشانهها و علائم آنفلوآنزا میتوانند با ایجاد مشکل در تشخیص و از طریق مبتلایانی که بیماری ایشان تشخیص داده نشده و تحت قرنطینه و اجرای دستورالعملهای مربوطه قرار نگرفتهاند، خطر گسترش و سرایت بیماری کوویدـ۱۹ را افزایش دهند.
از سوی دیگر، هرگاه شخصی با آلودگی توسط هر کدم از ویروسها دچار آنفلوآنزا یا کوویدـ۱۹ شود، تا اندازهای تضعیف و گرفتار خواهد شد که به سادگی میزبان مساعدی برای ویروس دیگر باشد.
آنچه مسلم است: ابتلای همزمان به هر دو ویروس میتواند پیشآگهی بالینی بدتری داشته و به خصوص در افراد مسن، و دارای بیمارییهای زمینهای و نیز کودکان به نتایج ناگواری منجر شود.
یادآور میشود که نشانههای بالینی مشترک این دو بیماری عبارتند از تب، احساس تب و حرارت، لرز، درد بدن، سرفه یا تنفس مشکل و کوتاه شدن نفسها. برای تشخیص افتراقی باید به علائم و نشانههای بالینی اختصاصی کوویدـ۱۹ مانند از دست دادن حس بویایی یا نماهای اختصاصی در سیتیاسکن ریهها یا تست PCR استناد شود.
در شرایط فعلی، نگرانی جامعه پزشکی این است که مراجعات مبتلایان به آنفلوآنزا به بیمارستانها و مراکز درمانی، روند خدمترسانی به بیماران کوویدـ۱۹ و فرایندهای پیشگیری را دچار اختلال جدی نماید.
مخاطرات معینی که هم اکنون در کشورهای نیمکره شمالی و از جمله ایران مطرح است: این است که در اکثر مناطق، مسئله بازگشایی مدارس و فضاهای تحصیلی، حضور کودکان، نوجوانان و جوانان، به همراه آموزگاران، استادان و کادرهای اداری و فنی در مدارس و دانشگاهها، یک تهدید جدی برای شیوع بیشتر بیماری کوویدـ۱۹ به شمار میرود.
در حال حاضر شبح بیماری آنفلوآنزا موجب نگرانی مردم و ابهامات جدی در افکار عمومی شده است که امید است با توضیح بنیادهای علمی این مورد، از بار نگرانی و تشویش مردم کاسته شود و در عین حال مردم شریف ایران تشویق شوند با جدیتر گرفتن مقررات و مفاد پروتکل «فاصلهگذاری اجتماعی» به کاهش دامنه و شدت اپیدمی آنفلوآنزا نیز یاری برسانند. اگر در این زمینه بخواهیم مطلب را خلاصه و جمعبندی کنیم، موارد زیر را باید مورد تأکید قرار دهیم:
۱. شواهد موجود از نیمکره جنوبی که اپیدمی همزمان آنفلوآنزا و کوویدـ۱۹ را تجربه کردهاند، نشان میدهد بهتر است با توضیح علمی مسائل و تأکید بر مقررات فاصلهگذاری اجتماعی (استفاده از ماسک، شستوشوی دستها با آب و صابون، خودداری از مسافرتهای غیرضروری، خودداری از اجتماعات و...) از وحشت ورود به فصل آنفلوآنزا در رسانهها کاسته شود زیرا انتظار میرود با یاری مردم و فاصلهگذاری اجتماعی، اپیدمی آنفلوآنزای خفیفتری نسبت به سالهای گذشته داشته باشیم.
۲. واکسیناسیون علیه آنفلوآنزا، به خصوص در گروههای پرخطر، حلقه مهمی در جلوگیری از حدت و شدت اپیدمی آن است. در حال حاضر وزارت بهداشت اقدام عملی نسبت به خرید و تهیه واکسن آنفلوآنزا را آغاز کرده و در دست اجرا دارد. مسئله مهم مدیریت نحوه توزیع واکسن و نظارت بر دسترسی و دریافت افرادی است که در گروههای پر خطر قرار دارند. مسئولان بهداشتی کشور حتماً لازم است که شیوهنامه تقسیمبندی جمعیت و شناسایی افراد پرخطر را بسیار سریع آماده نمایند تا از هرج و مرج، ایجاد بازار سیاه، رشد پدیده قاچاق و برخوردار نشدن افرادی که واقعاً به واکسن نیاز داشتهاند جلوگیری شود.
کودکان سالم ۶ تا ۲۳ ماهه، بزرگسالان بالای ۶۵ سال، زنان باردار در سه ماهه دوم و سوم حاملگی و کلیه افراد بالای ۲ سال که بیماری زمینهای از قبیل دیابت، سرطان، نارسایی کلیه، روماتیسم، آسم و... داشته باشند، در کنار کلیه کادر پزشکی- بهداشتی- درمانی از گروههای هدف در دریافت و تزریق واکسن آنفلوآنزا به حساب میآیند. سازمان نظام پزشکی حسب وظایف قانونی خود همکاری و مشارکت در سیاستگذاریها و تامین واکسن با کیفیت مناسب و اولویتگذاری توزیع آن آمادگی خود را در این امر اعلام میدارد.
۳. بازگشایی مدارس، دانشگاهها، پادگانها و امثالهم باید با احتیاط کامل و پس از بررسی تمام جوانب و وضعیت همهگیری ویروسی در هر منطقه، کمک گرفتن از نظرات کارشناسی مسئولان و فعالان بهداشتی و درمانی کشور انجام شود. بسیار ضروری است که برنامهریزی علمی و تأمین امکانات و ملزومات انجام شود، سپس به فکر بازگشایی کامل و بازگشت به روشهای حضوری باشیم. در تعدادی از کشورهای اروپایی نیز تعجیل در بازگشایی مدارس و دانشگاهها به بنبست برخورد کرده و بار دیگر به روشهای غیرحضوری روی آوردهاند.
مدام به تمامی مردم توصیه میشود در هر شرایطی از ماسک استفاده کنند تا اگر مبتلا هستند قطرات آلوده تنفسی خود را به دیگران منتقل نکنند و اگر نیستند این قطرات آلوده دیگران را با نفس به درون ریه خود نکشند. در واقع ماسک برای همه مردم همانند یک فیلتر محکم عمل میکند. با این حال ماسکها به طور کامل و صد در صد مانع ایجاد نمیکنند. ماسک ها، بهویژه نوع جراحی و پارچهای که توسط اکثر مردم استفاده میشود کامل نیستند و به برخی از ذرات ویروس کرونا اجازه میدهند تا به مجاری تنفسی فرد وارد شوند.
اکنون دانشمندان کارشناسان کشف بسیار عجیب و باورکردنی انجام دادهاند و میگویند قرار گرفتن مداوم افراد در معرض مقدار کمی ویروس کرونا این روش ممکن است بدن آنها را برای شناسایی و مقابله با آن تربیت کند و در نتیجه از آنها ایمنسازی شود. یعنی اگر فرد ماسک دارد این ماسک در صورتی که کرونا را از خود عبور دهد فقط مقدار کمی از آن را به درون ریه میفرستد. این نظریه اثبات نشده توسط دانشمندان دانشگاه کالیفرنیا در سرمقالهای شرح داده شد است.
بعید به نظر میرسد که فرضیه بدون شک اثبات شده باشد زیرا این امر مستلزم قرار دادن افرادی با ماسک و بدون ماسک در آزمایشات بالینی است که غیراخلاقی به شمار میرود. دانشمندان پشت این تفسیر تأکید کردند که افراد سعی کنند عمداً ویروس را بگیرند تا مصونیت ایجاد کند. این ایده که ماسکها ممکن است برخی از مصونیتها را در برابر ویروس کرونا ایجاد کنند، وابسته به تئوری «واریاس» است، یک تکنیک ایمنسازی که قرن هاست مورد استفاده قرار میگیرد.
واریولاسیون نوعی آلوده کردن عمدی افراد با دوزهای کم پاتوژن برای ایجاد یک پاسخ ایمنی محافظ است که از عفونت مجدد جلوگیری میکند. این تکنیک بحث برانگیز در طول تاریخ برای ایمنسازی افراد در برابر آبله استفاده میشد اما سرانجام واکسن مدرنی جایگزین آن شدند که از اشکال ضعیف ویروس برای ایمنتر کردن آنها استفاده میکند.
دکتر مونیکا گاندی، پزشک متخصص بیماریهای عفونی و پروفسور جورج روترفورد، متخصص بیماریهای اپیدمی دانشگاه کالیفرنیا معتقدند ماسکهای صورت ممکن است به همان روشی مانند واریس عمل کنند.
دکتر گاندی، در این مقاله نوشت: «شما میتوانید این ویروس را داشته باشید اما بدون علامت باشید. بنابراین اگر میتوانید با استفاده از ماسک میزان عفونت بدون علامت را افزایش دهید، این ممکن است راهی برای ایجاد تنوع در جمعیت باشد.» محققان آمریکایی اعتراف میکنند که نظریه آنها دو فرضیه گسترده در مورد کرونا میدهد که هنوز اثبات نشده است.
استدلال آنها بر این ایده استوار است که آلوده شدن با دوزهای کمتری از ویروس کرونا منجر به بیماری شدیدتری میشود و افراد خفیف یا بدون علامت از محافظت طولانی مدت برخوردار هستند. گروه مشاوره علمی اورژانس دولت انگلستان (SAGE) قبلاً گفته بود که معتقد است “بار ویروسی” نقش مهمی در بیمار شدن فرد دارد.
آنها گفتند که این توضیح میدهد که چرا بسیاری از کارکنان بهداشتی – که در تماس رو در رو با بیماران سخت بیمار قرار دارند – قربانی شده و بر اثر این بیماری درگذشتند. داشتن بار ویروسی زیاد – تعداد ذرات ویروسی که برای اولین بار به آن آلوده شدهاند – شروع به ازدیاد میکند. همچنین خطر ناکارآمد بودن سیستم ایمنی بدن بیمار در نبرد با کرونا را افزایش میدهد.
این بدان معناست که کسی که به طور غیرمستقیم با لمس دستگیره در آلوده شده باشد ممکن است علائم خفیف تری نسبت به فردی که سرفه فرد آلوده را استنشاق میکند، داشته باشد. متخصصان دانشگاه کالیفرنیا معتقدند پوشیدن ماسک دسته جمعی میزان بار ویروسی را که یک فرد متوسط به آن آلوده میکند بسیار کاهش داده است.
این ممکن است تا حدی توضیح دهد که چرا میزان مرگ و میر در بخشهای مراقبتهای ویژه به شدت کمتر شده است. تجزیه و تحلیل توسط دانشگاه بریستول نشان میدهد که نسبت بیمارانی که از کرونا در بخشهای ICU در سراسر دنیا میمیرند از ماه مارس یک سوم کاهش یافته است.
اما تصور میشود که میزان بقا بیشتر توسط پزشکان در بهبود بیماری ایجاد میشود که در اوایل سال از این بیماری چیز زیادی نمیدانستند. منتقدان این کشف اما نظریه ایمنسازی ماسک را رد کرده اند.
ساسکیا پوپسکو، اپیدمیولوژیست بیماری عفونی مستقر در آریزونا به نیویورک تایمز گفت: «به نظر میرسد موارد واکسن و ایمنیسازی خود به خود یک جهش است. ما چیز زیادی برای حمایت از این نظریه ( نقش ماسک در ایمنیسازی بدن) نداریم. ما هنوز هم میخواهیم که مردم سایر استراتژیهای پیشگیری را دنبال کنند. این به معنای هوشیار بودن در مورد پرهیز از حضور در ازدحام جمعیت، حفظ فاصله فیزیکی و بهداشت دست است و همچنین رفتارهایی که تأثیرات آنها با هم همپوشانی دارد.»
.