به گزارش نبض بازار، در کشورهای مختلف دنیا راهکارهای مختلفی برای حمایت از اقشار آسیب پذیر به خصوص در اوضاع نابسامان اقتصادی پیاده می شود. قصد آن داریم تا در سری گزارش های مختلف به بررسی، تجزیه و تحلیل هرکدام از روش های اجرا شده بپردازیم تا بلکا از دل آن بتوانیم به مدل مطلوبی برای اقتصاد ایران دست یابیم.

در این بخش به این موضوع خواهیم پرداخت که با توجه به هدف مورد نظر، چه نوع سیاست حمایتی مناسب و بهینه خواهد بود.

سیستم حمایت کالایی و اختصاص یارانه به صورت ارز ترجیحی به واردات کالاهای اساسی، از دو منظر دارای ایراد است: اول آنکه منجر به ثبات قیمت نشده و اتلاف منابع را در پی داشته و باعث گسترش فساد شده و دوم آنکه در هدف گیری نیز دچار ایراد بوده، یعنی حتی اگر تمامی اهداف تعیین شده را نیز محقق می‌کرد، یارانه تحقق یافته به دهک های بالای درآمدی بسیار بیشتر از یارانه پرداختی به دهک های پایین بود.

یارانه ها از ابزارهای مهم حمایتی دولت برای حمایت از مصرفکنندگان هستند و پرداخت آنها با هدف حمایت از گروه های آسیبپ پذیر و برون رفت خانوارها از دام فقر صورت میگیرد. بررسی تجربه جهانی نشان می دهد که تاکنون برنامه های حمایتی مختلفی از سوی بسیاری از کشورها به کار گرفته شده است. هریک از این برنامه ها منافع و مزایایی دارند که اطلاع از آن ها می‌تواند ما را در انتخاب بهترین برنامه حمایتی یاری دهد. برای این منظور در ادامه ابتدا بر انواع سیستم های پرداخت یارانه در دنیا مروری داشته و سپس ضمن برشمردن مزایا و معایب هریک تلاش می شود تا سیاست حمایتی بهینه جایگزین نرخ ارز ترجیحی در شرایط فعلی کشور معرفی شود. 1 به طور کلی انواع سیستم های حمایتی در دنیا را می توان به 6 نوع طبقه بندی کرد:

 

پرداخت نقدي: این نوع پرداخت از متداول ترین برنامه های اقتصاد حمایتی در دنیا محسوب می شود و به افرادی پرداخت میشود که بدون این کمک مالی در معرض فقر قرار می گیرند. از مزایای اصلی این روش لحاظ حق انتخاب برای افراد و حفظ کرامت آنهاست. پرداخت های نقدی به دو صورت مشروط و غیرمشروط صورت میگیرد. هدف سیاستگذار از پرداخت شرطی، افزایش سرمایه انسانی و کاهش فقر است و به ازای تطبیق خانوار فقیر با دریافت خدمات آموزش و بهداشت، پرداخت صورت می گیرد. بدین ترتیب با افزایش سرمایه گذاری در سرمایه انسانی، علاوه بر کاهش فقر خانوارها در شرایط موجود، از فقر در آینده نیز جلوگیری میشود

در پرداخت های غیرشرطی، خانوار برای دریافت یارانه مجبور به انجام فعالیتی نیست و صرف اینکه در گروه هدف قرار داشته باشد واجد شرایط دریافت یارانه است. برنامه های پرداخت نقدی شرطی اگرچه نقش مهمی در کاهش فقر دارند، اما اجرای آنها مستلزم هماهنگی های پیچیده میان سازمان های مختلف است و برای شرایطی همچون وقوع شوک های ناگهانی وارده بر اقتصاد طراحی نشده اند. در مقابل پرداخت های نقدی غیرشرطی از هزینه های عملیاتی کمی برخوردارند.

 

از پشت پرده ها بیشتر خواهید شنید با ما همراه باشید.