به گزارش نبض بازار-در حالی که بسیاری از تحلیلگران بازار خودرو، تابستان سرد و بیروحی را برای تجاریسازان پیشبینی میکردند ایران خودرو دیزل جاده مخصوص در یک بازی پیچیده، ورق را به نفع خود برگرداند. بررسی دادههای کدال در سه ماهه منتهی به آذرماه نشان میدهد که «خاور» با یک استراتژی «دپوی هوشمند» در شهریور و «فروش تهاجمی» در آبان، نه تنها رکوردهای درآمدی خود را جابهجا کرده، بلکه حالا با انباری که هنوز خالی نشده، به استقبال زمستان میرود.
شهریور؛ آرامش پیش از طوفان
داستان از آخرین ماه تابستان شروع شد. در شهریورماه، وقتی گزارش فعالیت ماهانه روی خروجی قرار گرفت، ناامیدی کوتاهی بازار را فرا گرفت. درآمد ۱۲ هزار و ۸۷۷ میلیارد ریالی، کمترین رقم در ماههای اخیر بود. اما اگر کسی کمی عمیقتر به اعداد نگاه میکرد، متوجه یک «انحراف مثبت» میشد.
در این ماه، خاور ۶۹۶ دستگاه تولید کرد، اما فقط ۲۹۸ دستگاه را فروخت. یعنی بیش از ۴۰۰ دستگاه خودروی سنگین و گرانقیمت در یک ماه راهی پارکینگهای شرکت شد. سوال این بود: چرا خاور نمیفروشد؟ پاسخ در فصول بعدی پدیدار شد؛ شرکت در حال انتظار برای «اصلاح قیمت» و «تخصیصهای ارزی» بود تا کالای خود را به بهای ناچیز چوب نزند.
مهر؛ شارژ ارزی و جهش تولید
مهرماه، ماهِ «تجدید قوا» بود. خاور در این ماه با مصرف بیسابقه ۶۱ میلیون یورو ارز، قفل واردات قطعات (CKD) را شکست. تولید با رشدی ۳ برابری نسبت به شهریور به عدد ۲ هزار و ۱۱۴ دستگاه رسید. اما جالب اینجا بود که همچنان دستفرمانِ مدیریت بر مبنای «صبر» بود. از این حجم عظیم تولید، تنها ۱ هزار و ۲۱۱ دستگاه فاکتور شد.
درآمد به ۵۰ هزار و ۴۹۳ میلیارد ریال جهش کرد، اما انبار شرکت همچنان در حال چاق شدن بود. در پایان مهرماه، خاور به وضوح نشان داد که از یک تولیدکننده صرف، به یک استراتژیست بازار تبدیل شده است که نبضِ عرضه را در دست دارد.
آبان؛ انفجار درآمدی و جادوی اتوبوسها
و، اما آبان؛ ماهی که خاور تمام برگهای برندهاش را روی میز ریخت. درآمد ۵۲ هزار و ۸۰۲ میلیارد ریالی در این ماه، نه تنها یک رکورد بود، بلکه نسبت به مدت مشابه سال قبل، رشد تجمعی شرکت را به عدد خیرهکننده ۶۹ درصد رساند.
در این ماه، برای اولین بار در سال جاری، تعداد فروش (۱،۲۴۱ دستگاه) از تعداد تولید (۹۳۰ دستگاه) پیشی گرفت. این یعنی لولههای خروجی انبار باز شد. اما شگفتی اصلی در نرخ فروش بود. اتوبوسهای خاور که تا دیروز با نرخ ۱۴۰ میلیارد ریال فاکتور میشدند، ناگهان در آبانماه با نرخ ۱۷۳ میلیارد ریال به فروش رفتند. این یعنی ۲۵ درصد سود خالصِ بیشتر، تنها با جابهجا کردن زمان فروش.
نرخهای جدید؛ از کامیون تا پیکاپ
اگر بخواهیم مورد به مورد قیمتها را در این سه ماه بررسی کنیم، به الگوی منظمی از رشد میرسیم:
۱. کامیون سنگین (ستون فقرات خاور): این محصول در شهریور با نرخ ۴۴.۶ میلیارد ریال فروخته میشد. در مهرماه با یک پله صعود به ۴۶.۸ میلیارد ریال رسید و در آبان در همان محدوده تثبیت شد. خاور در این سه ماه مجموعاً بیش از ۲،۲۰۰ دستگاه از این محصول را به بازار تزریق کرده است.
۲. ون و پیکاپ: این بخش از بازار که رقابتیترین بخش است، برای خاور در محدوده ۲۳ میلیارد ریال نوسان داشت. با وجود رقبای بخش خصوصی، خاور توانست سهم بازار خود را حفظ کند، هرچند تمرکز اصلی را بر روی محصولات سنگینتر گذاشت که حاشیه سود بالاتری دارند.
۳. اتوبوس (آسِ نهایی): بدون شک قهرمان گزارشهای پاییزه، بخش اتوبوسسازی بود. پرش قیمتی از ۱۳۹ میلیارد به ۱۷۳ میلیارد ریال نشان میدهد که یا قراردادهای جدید شهرداریها اجرایی شده و یا خاور موفق به اخذ مجوزهای قانونی برای افزایش قیمت شده است.
بهای تمامشده؛ ارزهایی که طلا شدند
یکی از نقاط قوت خاور در این گزارشها، مدیریت بهای تمامشده است. در حالی که نرخ ارز در بازار آزاد نوسان داشت، خاور در مهرماه با اختصاص ۶۱ میلیون یورو، بخش بزرگی از نیاز سالانه خود را پوشش داد. خرید تجمعی ۱۷۷ هزار میلیارد ریالی مواد اولیه تا پایان مهر، نشان میدهد که انبار قطعات شرکت برای نیمه دوم سال به شدت غنی است.
کاهش مصرف ارز در آبان (تنها ۳.۵ میلیون یورو) ثابت میکند که تولیداتِ پرفروش آبانماه، با ارزِ ارزانترِ ماههای قبل ساخته شدهاند. این یعنی فاصله بین «قیمت تمامشده» و «قیمت فروش» در آبان به بیشترین حد خود رسیده و باید منتظر یک گزارش میاندورهایِ بسیار سبز برای سهامداران بود.
چالشها؛ برق و گاز، ترمزهای احتمالی.
اما این جاده هموار نیست. گزارش مصرف انرژی نشان میدهد که با نزدیک شدن به زمستان، مصرف گاز شرکت در حال افزایش است (رشد ۱۰ درصدی در آبان). محدودیتهای احتمالی در تامین گاز و برق صنایع در ماههای آذر و دی میتواند ترمز تولید را بکشد. اما خبر خوب این است که خاور با هوشمندی، در مهر و آبان به قدری «موجودی کالای ساخته شده» ایجاد کرده که حتی با توقف موقت تولید هم، فروش شرکت در آذرماه تضمین شده است.
با نگاهی به آمار تجمعی ۸ ماهه، به یک عدد میرسیم. مجموع تولید خاور ۶،۵۷۰ دستگاه و مجموع فروش ۵،۹۰۱ دستگاه بوده است. این یعنی ۶۶۹ دستگاه خودروی سنگینِ آماده در پارکینگهای شرکت موجود است که هنوز فاکتور نشدهاند.
اگر خاور این محصولات را در آذرماه با نرخهای فعلی (میانگین ۴۵ میلیارد ریال برای کامیون و ۱۷۰ میلیارد برای اتوبوس) بفروشد، درآمد آذرماه میتواند به راحتی از مرز ۳۰ هزار میلیارد ریال عبور کند. این یعنی پایان یک ۹ ماهه رویایی که در آن درآمد شرکت نسبت به سال قبل تقریباً دو برابر شده است.