به گزارش نبض بازار-وضعیت منابع آبی ایران بار دیگر هشداردهنده شد و زنگ خطر کمآبی در سراسر کشور به صدا درآمده است. تازهترین آمارها نشان میدهد که ورودی مخازن کل کشور نسبت به سال گذشته ۳۸ درصد کاهش یافته و این کاهش شدید باعث شده حجم پرشدگی سدهای مهم کشور تنها به ۳۲ درصد برسد. شرایط در برخی سدها بحرانیتر است؛ بهطوری که در ۱۶ سد، میزان پرشدگی کمتر از ۱۰ درصد گزارش شده است. این در حالی است که میزان بارشها در ۹ استان کشور صفر بوده و ادامه چنین روندی میتواند آثار جبرانناپذیری بر تأمین آب شرب، کشاورزی و صنایع کشور بگذارد. کارشناسان هشدار میدهند که کمبود منابع آبی، فشار بر منابع زیرزمینی و افزایش خشکسالیهای منطقهای را به همراه خواهد داشت و اگر اقدامات فوری برای مدیریت مصرف و تقویت زیرساختهای آبی انجام نشود، بخشهای گستردهای از کشور با بحران شدید مواجه خواهند شد. با کاهش ذخایر آبی و افت ورودی مخازن، اهمیت اطلاعرسانی دقیق و اجرای برنامههای فوری صرفهجویی، بهینهسازی مصرف و حفاظت از منابع آب به یک اولویت ملی تبدیل شده است. این شرایط نشان میدهد که بدون اقدام فوری، کشور در معرض یک بحران گسترده زیستمحیطی و اقتصادی قرار دارد.
وضعیت بحرانی آب
ورودی مخازن آبی کشور نسبت به سال گذشته ۳۸ درصد کاهش یافته و حجم پرشدگی سدها به ۳۲ درصد رسیده است، در حالی که در ۱۶ سد، میزان آب کمتر از ۱۰ درصد است و بارشها در ۹ استان صفر گزارش شده است. وضعیت منابع آبی کشور بار دیگر هشداردهنده شد. آخرین آمارها نشان میدهد که ورودی مخازن آبی کل کشور نسبت به سال گذشته ۳۸ درصد کاهش یافته است. این کاهش جدی باعث شده حجم پرشدگی سدهای کشور تنها به ۳۲ درصد برسد.
وضعیت در برخی سدها بحرانیتر است؛ در ۱۶ سد، درصد پرشدگی کمتر از ۱۰ درصد گزارش شده و این موضوع نگرانیها درباره تأمین آب شرب و کشاورزی را افزایش داده است.
همچنین میزان بارشها در ۹ استان کشور صفر بوده است، که بحران کمآبی را تشدید میکند. کارشناسان هشدار میدهند که ادامه روند فعلی، خطر خشکسالی گسترده، کاهش تولید محصولات کشاورزی و فشار بر منابع زیرزمینی را به دنبال خواهد داشت.
با کاهش ذخایر آبی و نبود بارش مؤثر، مدیریت بحران آب در کشور بیش از پیش اهمیت یافته است. اقدامات فوری شامل بهینهسازی مصرف، تقویت زیرساختهای آبی و افزایش اطلاعرسانی به مردم برای کاهش مصرف، ضروری است.
این آمار نشان میدهد که کشور در شرایط کمآبی شدید قرار دارد و بیتوجهی به وضعیت سدها و منابع آبی میتواند تبعات زیستمحیطی و اقتصادی گستردهای به دنبال داشته باشد.
کارشناسان چه میگویند؟
به جهت بررسی موضوع فوق، گفتوگو کردیم با محسن موسوی خوانساری، کارشناس آب، که در ادامه مشروح آن را میخوانیم:
· با توجه به ۳۲ درصد آب سدها و کاهش ۳۸ درصدی ورودی نسبت به سال گذشته، وضعیت آبی امسال را تا پایان سال چگونه ارزیابی میکنید؟
کشور ایران با توجه به آماری که از بارشهای شصت سال اخیر داریم، مرتباً دورههای خشکسالی و ترسالی داشتیم. خشکسالی و ترسالی ما بین ۵ تا ۶ سال ادامه داشته است. به هر دوره از خشکسالی نباید با نگرانی نگاه کرد. ما تا ابد خشکسالی نخواهیم داشت. این دورهها با توجه به آمار و اطلاعات شصت سال گذشته، میگذرند. نکتهای که وجود دارد این است که با توجه به گرمایش هوا که حدود ۱.۵ درجه نسبت به چهل سال قبل بالا رفته و خصوصاً کشور ایران که افزایش دمای بیشتر از استاندارد جهانی داشته، یخهای قطبی در حال آب شدن است و کشورهای مختلف با بحران محیط زیستی و تغییر اقلیم مواجه شدهاند. ما وارد یک دوره تغییر اقلیم شدهایم. شرایط مثل سابق نیست که بارشهای مدیترانهای منظم داشته باشیم. امکان اینکه خشکسالیها فصلی باشد وجود دارد و برعکس آن هم صادق است. امکان اینکه بارشها به مرور خیلی زیاد شود هم وجود دارد. ما باید منتظر دورههای خیلی خشک و خیلیتر مانند سال ۹۸ باشیم. آنچه سال ۹۸ رخ داد ممکن است در آینده هم رخ دهد. قطعاً سدها یک روزی دارای آب خواهند شد ولی نکته اساسی اینجاست که در ایران باید با واقعیت خشکسالی مواجه شویم.
· میزان مصرف آب در کدام نقاط کشور بیشتر است؟
رفتاری که ما با آب داریم، اصلاً با شرایط واقعی ما همخوان نیست. هنوز در تهران با وجود خشکسالی به چمنها آب میدهند. ما به آب اهمیت نمیدهیم و آب را به عنوان یک موضوع اساسی قبول نداریم. متوسط مصرف آب ما در شهر ۲۴۰ لیتر است که عدد بسیار زیادی است. ما باید به نزدیک ۱۰۰ لیتر در روز برای هر نفر برسیم. اصفهان زیر ۲۰۰ لیتر است، کاشان روی تلفات آب تمرکز داشته، اما در دیگرشهرها وضعیت جالب نیست. بالاترین مصرف آب در روز متعلق به تهران است. مقداری از این مشکل ناشی از تلفات در لولههای قدیمی است. کمترین مصرف متعلق به روستاهای ما است.
· برخی از استانها نزدیک ۹ ماه است که باران به اندازه کافی به خود ندیدهاند؛ این وضعیت در ماه پیش رو بهتر خواهد شد؟
قضاوت بر سر باران زود است. حدود ۷۰ درصد بارشهای کشور از دی تا فروردین است. بارش ما مدیترانهای است و از رطوبتهای مدیترانهای و تحرکات جوی سودانی و عربستان میآید. ما نمیدانیم چه اتفاقی امسال رخ خواهد داد. باید در میانه دی ماه قضاوت کرد. اگر در آن موقع پوشش برفی نداشتیم، وضعیت بد است.
· برخی از سدها به پایینترین سطح خود رسیدهاند. برداشت از این بخش سدها کار درستی است؟
حجم مرده آب سدها در مجاورت با آلودگی رسوبات سد است. این آب سالم نیست، اما در نهایت وارد تصفیه خانهها میشود. اگر آب وارد حجم مرده شود، دریچهای برای برداشت آن وجود ندارد. بهتر است شهرها به سمت جیرهبندی و استفاده از آب چاههای تلفیقی بروند. برخی از شهرها مثل تهران، نیمی از مصارفشان از آب زیرزمینی است. اگر بارشی نداشته باشیم، احتمال رفتن به سوی جیرهبندی وجود دارد.