به گزارش نبض بازار-صنایع فلزات اساسی ایران در سالهای اخیر با افزایش چشمگیر مصرف گاز مواجه بودهاند و آمار ۹ ماهه سال مالی ۱۴۰۴ نشان میدهد که این فشار نه تنها کاهش نیافته، بلکه روند صعودی آن ادامه دارد. کارشناسان هشدار میدهند که زمستان پیشرو میتواند به گلوگاه جدی در تامین سوخت و تولید تبدیل شود، به ویژه در شرایطی که شبکه گاز کشور همزمان باید نیاز خانگی و صنعتی را پاسخگو باشد.
روند مصرف گاز؛ افزایش سالانه و ماهانه
بر اساس آمار رسمی، مصرف گاز فولاد مبارکه از ابتدای سال مالی تا پایان مهر ۱۴۰۴ به ۱،۴۰۱ میلیارد مترمکعب رسیده است. این رقم در مقایسه با مصرف مشابه در سال قبل، یعنی زمستان و بهار ۱۴۰۳ که مجموعاً ۳،۵۸۹ میلیارد مترمکعب گزارش شده بود، حاکی از رشد قابل توجه در مصرف ماههای گرم سال است.
در واقع، مصرف گاز در سال ۱۴۰۴ با میانگین نرخ ۵۷،۸۰۳ ریال به ازای هر مترمکعب، باعث افزایش هزینههای عملیاتی فولاد مبارکه به حدود ۷۰ هزار میلیارد ریال شده است. این نشان میدهد که هرگونه کاهش در راندمان تولید یا اختلال در تأمین گاز، میتواند هزینهها را بیش از پیش افزایش دهد.
تحلیل مصرف ماهانه؛ نشانههای بحران
نگاهی به آمار ماههای گرم سال ۱۴۰۴ نشان میدهد که مصرف گاز در فروردین تا تیرماه حدود ۱،۲۴۲ میلیارد مترمکعب بوده و در مرداد و شهریور با افزایش ملایمی مواجه شده است. این افزایش حتی در ماههای تابستان که انتظار میرود مصرف گاز کمتر باشد، نشاندهنده وابستگی شدید فولاد مبارکه به گاز است.
برای مثال، در مردادماه ۱۴۰۴، مصرف گاز فولاد مبارکه به ۲۴۱ میلیارد مترمکعب رسید که ۱۰ درصد بیشتر از مردادماه ۱۴۰۳ بوده است. این روند، خطر کمبود گاز در ماههای سرد سال و افزایش فشار بر شبکه را به وضوح نشان میدهد.
مقایسه زمستان ۱۴۰۳ و سال جاری
آمار مصرف گاز در زمستان ۱۴۰۳، یعنی آذر و دی و بهمن، حاکی از فشار شدید بر شبکه است. مصرف گاز در این دوره حدود ۳،۵۸۹ میلیارد مترمکعب بود و هزینهها بالغ بر ۱۲۲ هزار میلیارد ریال ثبت شد. در کنار سردی هوا و افزایش مصرف خانگی، صنایع مجبور بودند رقابت جدی برای تامین سوخت داشته باشند.
با توجه به روند مصرف ماههای ابتدایی ۱۴۰۴، به نظر میرسد زمستان پیشرو نیز شرایط مشابه یا حتی سختتری داشته باشد. مصرف ماهانه احتمالاً ۱۰ تا ۱۵ درصد نسبت به سال گذشته افزایش خواهد یافت، به ویژه در نیروگاهها و خطوط تولید که وابستگی به گاز مستقیم است.
تمرکز روی گاز؛ ستون فقرات تولید
گاز طبیعی، اصلیترین سوخت برای بخشهای مختلف صنایع فلزات اساسی است؛ از نیروگاهها و خطوط تولید گرفته تا بخش خوراک و گرمایش. آمار ۹ ماهه سال ۱۴۰۴ نشان میدهد:
مصرف نیروگاهها: ۲،۵۹۱،۳۵۸ مگاوات ساعت، هزینه حدود ۱۶،۸۷۳ میلیارد ریال
مصرف بخش خوراک: ۱،۱۶۰،۲۵۴ مترمکعب، هزینه حدود ۸۵،۱۴۴ میلیارد ریال
این دادهها نشان میدهد که وابستگی صنایع به گاز نه تنها افزایش یافته، بلکه هرگونه اختلال در عرضه میتواند تولید را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. حتی افزایش اندک نرخ گاز یا نوسانات عرضه، به طور مستقیم هزینههای تولید را بالا میبرد.
پیشبینی زمستان ۱۴۰۴
با در نظر گرفتن دادههای ۹ ماهه سال ۱۴۰۴ و مقایسه با مصرف زمستان ۱۴۰۳، میتوان پیشبینی کرد:
مصرف گاز در دی و بهمن ۱۴۰۴ حداقل ۱۰ تا ۱۵ درصد نسبت به سال قبل افزایش یابد.
هزینهها به بیش از ۷۵ تا ۸۰ هزار میلیارد ریال خواهد رسید.
صنایع در تامین سوخت با چالشهای جدی مواجه میشوند، به ویژه نیروگاهها و بخش خوراک.
احتمال اعمال محدودیتهای مصرف یا مدیریت اضطراری گاز برای جلوگیری از اختلال گسترده وجود دارد.
با توجه به روند مصرف گاز و برق صنایع فولاد در سال جاری و مقایسه آن با زمستان سال گذشته، میتوان برآورد کرد که زمستان ۱۴۰۴ با فشار مضاعف بر شبکه گاز مواجه خواهد شد. در زمستان ۱۴۰۳، مصرف گاز صنایع فلزات اساسی در ماههای دی و بهمن به بیش از ۳.۵ میلیارد مترمکعب رسید و باعث شد برخی صنایع با محدودیت تامین سوخت مواجه شوند. اگر مصرف امسال مشابه یا بالاتر از سال گذشته باشد، به ویژه با توجه به افزایش تولید و راهاندازی خطوط جدید، احتمال قطعی یا محدودیت گاز در برخی واحدهای صنعتی وجود دارد.
هشدار و ضرورت اقدامات پیشگیرانه
این روند افزایشی مصرف گاز و فشار بر شبکه، زنگ خطری برای صنایع و سیاستگذاران انرژی است. بدون اقدامات فوری، زمستان امسال میتواند شاهد کاهش تولید و بهرهوری، افزایش هزینههای عملیاتی و اختلال در خطوط تولید و تامین انرژی باشد. راهکارهای عملی شامل افزایش ذخیرهسازی سوخت، بهینهسازی مصرف گاز در نیروگاهها و خطوط تولید، و استفاده از منابع جایگزین انرژی است. این اقدامات میتواند فشار را کاهش دهد، اما نیازمند برنامهریزی دقیق و هماهنگی بین وزارت نیرو، شرکت ملی گاز و صنایع است.