به گزارش نبض بازار، امنیت غذایی به معنای دسترسی مستمر و کافی همه افراد به غذای سالم، مغذی و کافی است که برای داشتن زندگی فعال و سالم ضروری است. این موضوع از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا تأمین غذای پایدار نه تنها سلامت جامعه را تضمین میکند، بلکه به ثبات اقتصادی و سیاسی کشورها نیز کمک میکند. هر کشوری که نتواند امنیت غذایی خود را تأمین کند، ممکن است با بحرانهای اجتماعی، اقتصادی و حتی تهدیدات امنیتی روبرو شود.
از سوی دیگر، امنیت غذایی به عنوان یکی از مولفههای اصلی امنیت ملی مطرح است و ضعف در این حوزه میتواند به ابزاری برای فشار و جنگهای اقتصادی تبدیل شود. بهعنوان نمونه، استفاده از گرسنگی بهعنوان سلاح در برخی مناطق نشان میدهد که کنترل منابع غذایی و تأمین پایدار آن، نه تنها مسئلهای اقتصادی بلکه موضوعی استراتژیک و حیاتی برای حفظ استقلال و قدرت کشورها محسوب میشود.
وزیر جهاد کشاورزی، غلامرضا نوری، در نخستین همایش ملی «نقش تأمین مالی پایدار در امنیت غذایی» بر اهمیت امنیت غذایی به عنوان یکی از کلیدیترین مؤلفههای توسعه ملی و حفظ استقلال کشور تأکید کرد. این گزارش به بررسی محورهای اصلی سخنان وزیر و پیامدهای تصویب قوانین جدید تسهیل تأمین مالی بخش کشاورزی میپردازد.
اهمیت امنیت غذایی و جایگاه آن در سیاستهای کلان کشور
امنیت غذایی بهعنوان یکی از پایههای استراتژیک هر کشور مطرح است وعدم تأمین آن تهدیدی جدی برای ثبات و توسعه ملی محسوب میشود. وزیر جهاد کشاورزی با اشاره به کاربرد امنیت غذایی بهعنوان سلاح در بحران غزه، هشدار داد که ضعف در این حوزه میتواند به ابزاری برای فشار و تهدید تبدیل شود. این نکته نشاندهنده حساسیت و ضرورت توجه ویژه به خودکفایی و تأمین پایدار مواد غذایی است.
پیشرفتها و ظرفیتهای بخش کشاورزی ایران
نوری از موفقیتهای قابل توجهی در حوزه کشاورزی و دامداری کشور خبر داد که گویای رشد و خودکفایی نسبی در این بخش است. از جمله مواردی که وی اشاره کرد:
• کاهش وابستگی به واردات لبنیات و تبدیل ایران به صادرکننده محصولاتی که در صنایع غذایی جهانی استفاده میشوند.
• بهبود چشمگیر ضریب تبدیل در صنعت طیور.
• افزایش بهرهوری آب در تولید محصولات کشاورزی که نمونهای بارز از استفاده بهینه منابع طبیعی است.
چالشها و کمبودها در بخش کشاورزی
اگرچه پیشرفتهای مهمی حاصل شده، ولی کمبود سرمایهگذاری و کندی در رشد تشکیل سرمایه چالشی اساسی برای توسعه پایدار این بخش است. وزیر اعلام کرد نرخ تشکیل سرمایه در کشاورزی تقریباً نصف سهم این بخش از اقتصاد است؛ در حالی که کشاورزی بیش از ۴۰ درصد به دیگر بخشهای اقتصادی کمک میکند. این شکاف، خطر کاهش بهرهوری و پویایی بخش را افزایش میدهد.
تصویب قوانین جدید و راهکارهای تأمین مالی نوین
یکی از مهمترین دستاوردهای همایش اعلام تصویب قوانین جدید برای تسهیل تأمین مالی بخش کشاورزی بود. همکاری میان بانک مرکزی، بانک کشاورزی و دانشگاهها در جهت اجرای روشهای نوین تأمین مالی، میتواند فرصتهای تازهای برای سرمایهگذاری و نوآوری در کشاورزی فراهم آورد.
این اقدام نشاندهنده تغییر نگرش به بخش کشاورزی و توجه ویژه به ابزارهای مالی بهروز و کارآمد است که میتواند نقش کلیدی در جذب سرمایه و افزایش بهرهوری ایفا کند.
ایران بهواسطه موقعیت جغرافیایی ممتاز خود، دسترسی به آبهای آزاد و کریدورهای بینالمللی، ظرفیت تبدیل شدن به قطب غذایی منطقه را دارد. این فرصت باید با برنامهریزی دقیق و سرمایهگذاری هدفمند به یک مزیت رقابتی تبدیل شود.
نتایج اقتصادی و تجاری
رشد ۳۲ درصدی صادرات کشاورزی و بهبود تراز تجاری این بخش، از منفی ۱۱ به منفی ۸ میلیارد دلار، نشانهای مثبت از حرکت به سمت خودکفایی و تقویت اقتصاد ملی است. این روند اگر ادامه یابد، میتواند باعث افزایش درآمدهای ارزی و کاهش وابستگی به منابع خارجی شود.
توسعه پایدار و امنیت غذایی در ایران به شدت به تأمین مالی مؤثر و سرمایهگذاری هدفمند در بخش کشاورزی وابسته است. تصویب قوانین جدید تسهیل تأمین مالی و همکاری میان نهادهای مالی و دانشگاهی گامی مهم در این مسیر است. برای استفاده بهینه از ظرفیتهای بخش کشاورزی، لازم است علاوه بر افزایش سرمایهگذاری، موانع موجود از جمله پیچیدگیهای صدور مجوزها و نظام بانکی اصلاح شود.
امنیت غذایی، خودکفایی، و بهرهوری منابع بهویژه آب باید بهعنوان اصول راهبردی در سیاستهای کشاورزی کشور دنبال شوند تا ایران بتواند جایگاه خود را بهعنوان قطب غذایی منطقه تثبیت کند و نقش مؤثری در اقتصاد ملی و امنیت منطقهای ایفا نماید.