به گزارش نبض بازار، نشست بینالمللی شرمالشیخ امروز به میزبانی مشترک مصر و ایالات متحده برگزار میشود؛ نشستی با هدف نهاییسازی توافق آتشبس در غزه و طراحی چارچوبهای امنیتی، اداری و بازسازی پس از جنگ. بیش از بیست کشور از جمله بریتانیا، فرانسه، آلمان، ایتالیا، ترکیه، اردن و نمایندگان سازمان ملل متحد در آن حضور دارند. دونالد ترامپ، رئیسجمهور ایالات متحده، پس از سفر به اسرائیل وارد مصر شد تا در کنار عبدالفتاح السیسی، رئیسجمهور مصر، و شماری از رهبران کشورهای ضامن توافق، امضای رسمی آتشبس را اعلام کند. این نشست، مرحله دوم ابتکار صلح واشنگتن در خاورمیانه محسوب میشود.
ایران چرا غایب است؟
جمهوری اسلامی ایران دعوت رسمی قاهره و واشنگتن برای شرکت در نشست را رد کرده است. عباس عراقچی، وزیر امور خارجه، اعلام کرد که ابتدا دعوت برای رئیسجمهور مسعود پزشکیان و سپس برای وزیر خارجه ارسال شده، اما هیچیک پذیرفته نشده است. عراقچی در واکنش به این دعوت در شبکه X نوشت: «ایران از دعوت رئیسجمهور السیسی برای حضور در نشست شرمالشیخ سپاسگزار است. با وجود تمایل به تعاملات دیپلماتیک، نه رئیسجمهور پزشکیان و نه من، نمیتوانیم با کسانی وارد تعامل شویم که به مردم ایران حمله کردهاند و همچنان ما را تهدید و تحریم میکنند. ”
حالا در همین شبکه کاربران این سوال را مطرح کردهاند که اگر آنچه میفرمایید درست باشد، هیچ جنگی در جهان پایان نخواهد گرفت؛ هیچ مخاصمهای هرگز تمام نمیشود، و انسان ناگزیر خواهد بود در چرخهای بیپایان از خشونت زیست کند. حال آنکه فلسفهی دیپلماسی، دقیقاً برای شکستن همین چرخه است؛ برای آنکه دشمنیها پایان یابد، نه آنکه تداوم پیدا کند.
عده دیگری هم به اهمیت دیپلماسی در پایان دادن به درگیریها اشاره کردهاند و گفتهاند اگر در زمان جنگ ایران و عراق جنابعالی بر سر کار بودید، شاید ما هنوز با عراق در حال جنگ بودیم. قرار بود از عربستان نگذریم، اما گذشتیم؛ قرار بود با صدام صلح نکنیم، اما کردیم. تاریخ سیاست ایران، تاریخ عبور از جنگ با تدبیر است، نه ماندن در میدان آن.
به گفتهی منابع دیپلماتیک، تهران این نشست را بخشی از «طرح سیاسی ترامپ با محوریت آمریکا و اسرائیل» میداند و از بیم آنکه حضورش به معنای تأیید ضمنی این طرح تفسیر شود، از شرکت خودداری کرده است. با این حال، برخی از کارشناسان سیاسی در داخل کشور این تصمیم را خطای استراتژیک میدانند. کوروش احمدی، دیپلمات پیشین ایران، در گفتوگو با خبرآنلاین تأکید کرده است: «ایران باید در هر سطح ممکن در این اجلاس شرکت میکرد؛ نبود در چنین سطحی یعنی خروج داوطلبانه از فرایند تصمیمسازی درباره آینده منطقه.»
پیامدهای غیبت ایران در شرمالشیخ
عدم حضور ایران در شرمالشیخ تنها یک تصمیم تشریفاتی نیست؛ بلکه پیامدهای راهبردی دارد. این نشست قرار است چارچوب اجرایی صلح، نحوه بازسازی غزه، تبادل اسرا و حتی شکل احتمالی اداره موقت این منطقه را تعیین کند. غیبت ایران به معنای از دست دادن فرصت اثرگذاری بر روندی است که نهتنها سرنوشت غزه، بلکه توازن ژئوپلیتیکی در مرزهای جنوبی و روابط تهران با بازیگران عربی را تعیین خواهد کرد. در شرایطی که ایالات متحده از این اجلاس برای بازسازی «نقشه نظم جدید منطقه» استفاده میکند، نبود صدای ایران عملاً به دیگران امکان میدهد روایت خود را از صلح و امنیت منطقهای تثبیت کنند.
موقعیت و اهمیت شرمالشیخ
شرمالشیخ شهری ساحلی در جنوب شبهجزیره سینا، در سواحل دریای سرخ مصر است؛ منطقهای با موقعیت ژئوپلیتیکی حساس میان آسیا و آفریقا که طی دو دهه گذشته بارها میزبان نشستهای بینالمللی ازجمله کنفرانس اقلیمی سازمان ملل (COP۲۷) و مذاکرات اتحادیه عرب بوده است. این شهر به دلیل امنیت بالا و زیرساختهای پیشرفته اقامتی، به پایگاه سنتی گفتوگوهای سیاسی و امنیتی در خاورمیانه تبدیل شده است.
در نشست اخیر، رهبران کشورهایی، چون آنتونیو گوترش، کییر استارمر، امانوئل مکرون، ملک عبدالله دوم، رجب طیب اردوغان، فریدریش مرتس و جورجا ملونی شرکت دارند. در مقابل، بنیامین نتانیاهو نخستوزیر اسرائیل تا لحظه برگزاری نشست حضور خود را تأیید نکرده و جنبش حماس نیز اعلام کرده است در این مراسم شرکت نخواهد کرد و صرفاً از طریق میانجیها در روند اجرای توافق مشارکت دارد.
شرمالشیخ بار دیگر به کانون توجه جهانی بازگشته است؛ اما این بار بدون حضور ایران — غیاب کشوری که هرچند در میدان تأثیرگذار است، در میز مذاکره صدایی از آن شنیده نمیشود.