به گزارش نبض بازار،با ورود به فصل پاییز، تزریق واکسن آنفولانزا برای جلوگیری از شیوع و عوارض شدید بیماری، به ویژه در گروه‌های پرخطر از جمله سالمندان، کودکان و بیماران خاص اهمیت مضاعفی یافته است. سال‌هاست که واکسن‌های آنفولانزای وارداتی هلندی و فرانسوی بخش عمده‌ای از بازار این واکسن را در اختیار دارند و به دلیل کیفیت مطلوب، استقبال عمومی نیز بیشتر از واکسن‌های داخلی است.

اما امسال اوضاع به گونه‌ای دیگر رقم خورده است. به دلیل حذف ارز ترجیحی و واردات واکسن با ارز آزاد، قیمت واکسن وارداتی به حدود ۹۱۷ هزار تومان رسیده است؛ قیمتی که عملاً با نمونه‌های داخلی فلوگارد که کیفیت بالایی دارد، برابر شده است. با این حال واکسن داخلی که برای افراد بالای ۱۸ سال توصیه می‌شود، نتوانسته جایگاه خود را در بازار تثبیت کند و استقبال عمومی از آن پایین است.

کمبود واکسن آنفولانزای وارداتی؛ آغاز بحران

وضعیت زمانی بحرانی‌تر شد که بیش از دو هفته پیش، توزیع واکسن آنفولانزای وارداتی به شدت محدود و در بسیاری از داروخانه‌ها کاملاً نایاب شد. پارت اول واکسن وارداتی که در اواخر مرداد ماه به بازار آمد، به سرعت تمام شد و وعده‌های مسئولان برای توزیع پارت‌های بعدی عملی نشده است.

این کمبود به دلیل مشکلات تامین ارز، مسائل لجستیکی، سیاست‌های شرکت‌های پخش دارو و حتی شرط شرکت‌های واردکننده مبنی بر اتمام موجودی واکسن داخلی، شدت یافته است. به همین دلیل داروخانه‌ها اکنون عمدتاً با واکسن داخلی «فلوگارد» سروکار دارند که استقبال زیادی از آن نمی‌شود.طبق گزارش میدانی خبرنگار نبض بازار حتی برخی از داروخانه ها به خاطر استقبال کم از واکشن آنفولانزای داخلی ، این واکسن را در داروخانه خود موجود نمی کنند چون مردم نمی خرند.

بازار سیاه واکسن آنفولانزا؛ جولانگاه دلالان

در غیاب واکسن وارداتی در بازار رسمی و تمایل کم مردم به واکسن داخلی، بازار سیاه واکسن آنفولانزا به سرعت شکل گرفته است. در این بازار غیررسمی، واکسن‌های وارداتی با قیمتی بیش از یک میلیون و پانصد هزار تومان به فروش می‌رسد؛ قیمتی که بیش از ۶۰ درصد بالاتر از نرخ رسمی داروخانه‌ها است.

این بازار سیاه نه تنها به افزایش فشار مالی بر مردم می‌افزاید، بلکه ریسک سلامت عمومی را نیز بالا می‌برد؛ چرا که واکسن‌ها ممکن است در شرایط نامناسب نگهداری شده یا اصالت آنها تضمین نشده باشد.

چرا واکسن آنفولانزای داخلی موفق نبود؟

از دلایل اصلی استقبال پایین از واکسن داخلی، قیمت بالای آن در مقایسه با گذشته و نزدیکی قیمتش به نمونه‌های وارداتی است. ضمن اینکه این واکسن تنها برای افراد بالای ۱۸ سال توصیه شده و برای کودکان و برخی گروه‌های حساس کاربرد ندارد.

در سال‌های اخیر، سالانه حدود ۳ میلیون دوز واکسن آنفولانزا در ایران تزریق می‌شد. پارسال، برای نخستین بار واکسن آنفولانزای ایرانی با حجم قابل توجهی تولید شد اما به دلیل استقبال نسبتا کم مردم، بخش قابل توجهی از این واکسن‌ها روی دست تولیدکنندگان باقی ماند.

 وحید محلاتی، دبیر انجمن شرکت‌های پخش دارو، در این باره توضیح داد: «مردم ایران سالانه حدود ۳ میلیون دوز واکسن آنفولانزا مصرف می‌کنند. پارسال تولیدکنندگان داخلی واکسن را با حجم خوبی تولید کردند، اما به دلیل عدم استقبال کافی، امسال دیگر تولیدی انجام ندادند.» او افزود که جلب اعتماد مردم برای استفاده از واکسن ایرانی نیازمند زمان است و این روند به تدریج باید اتفاق بیفتد.

یکی از دلایل مهم استقبال کم، نگرانی‌هایی است که برخی افراد نسبت به کیفیت و اثربخشی واکسن ایرانی دارند. علاوه بر این، قیمت و سودآوری نیز نقش مهمی در تصمیم تولیدکنندگان برای ادامه تولید ایفا می‌کند. در سال جاری، تنها حدود ۶۰۰ هزار دوز واکسن آنفولانزای ایرانی وارد بازار شد، که نسبت به سال گذشته کاهش چشمگیری داشته است.

با توجه به این شرایط، تولیدکنندگان داخلی واکسن، با وجود داشتن ظرفیت تولید، به دلیل ریسک مالی و فروش ناکافی، از سرمایه‌گذاری و تولید گسترده خودداری می‌کنند. این موضوع نشان می‌دهد که برای موفقیت واکسن‌های تولید داخل، علاوه بر کیفیت و اثربخشی، باید اعتماد عمومی و حمایت‌های لازم برای تشویق مردم به استفاده از این واکسن‌ها فراهم شود.

در نهایت، به نظر می‌رسد مسیر توسعه و پذیرش واکسن آنفولانزای ایرانی هنوز نیازمند صبر و برنامه‌ریزی بلندمدت است تا بتواند سهم بیشتری از بازار واکسن آنفولانزا را در کشور به دست آورد.

کمبود واکسن وارداتی و افزایش قیمت‌ها، به ویژه در شرایطی که بازار سیاه واکسن رشد کرده، سلامت گروه‌های پرخطر را در آستانه فصل سرد تهدید می‌کند. تاخیر در تزریق واکسن ممکن است باعث افزایش ابتلا به آنفولانزا و بار اضافی بر نظام درمانی شود.

وضعیت واکسن آنفولانزا در ایران نشان‌دهنده چالش‌های اقتصادی و مدیریتی است که مستقیماً سلامت مردم را تحت تاثیر قرار داده است. بازار سیاه واکسن که اکنون جولانگاه دلالان شده، نماد بارزی از ناکارآمدی تامین و توزیع است که باید با جدیت و برنامه‌ریزی دقیق از بین برود. تنها با هماهنگی همه ارکان دولتی و بخش خصوصی می‌توان از این بحران عبور کرد و زمینه‌ای امن برای تزریق واکسن و حفظ سلامت جامعه فراهم آورد.