به گزارش نبض بازار، صنعت پتروشیمی ایران در سالهای اخیر با چالشی اساسی کمبود خوراک روبهرو بوده است. سعید باغبانی، مدیر کنترل تولید شرکت ملی صنایع پتروشیمی، در همین زمینه عنوان کرد: حدود ۲۲ میلیون تن از ظرفیت نصبشده صنعت در سال ۱۴۰۳ استفاده نشده که حدود ۷۰ درصد آن بهدلیل کمبود خوراک بوده است. اگر صنعت پتروشیمی بتواند تامین خوراک را حل کند، قادر است بخش قابل توجهی از ظرفیت خالی را به کار گیرد. افزون بر این، حل مشکلات تجهیزاتی و فرآیندی و پایداری تولید نیز در فعال کردن ظرفیت تولید موثر است.
این عدد بهروشنی نشان میدهد که مشکل دسترسی پایدار به خوراک یکی از مهمترین مشکلات پتروشیمیهاست. اما آنچه اهمیت دارد، رویکردی است که صنعت پتروشیمی برای مواجهه با این بحران در پیش گرفته است. پتروشیمیها اینبار خودشان ابتکار عمل را به دست گرفتهاند و به این نتیجه رسیدهاند که اگر منتظر بمانند، ظرفیتهای خالی همچنان خاک خواهد خورد و ارزش افزودهای برای کشور ایجاد نخواهد شد؛ بنابراین خودشان تصمیم گرفتهاند در تولید، مدیریت و مصرف گاز نقش ایفا کنند.
ورود به توسعه بالادستی برای جبران کمبود خوراک
یکی از اصلیترین گامهایی که پتروشیمیها برداشتهاند، ورود به توسعه میدانهای گازی و نفتی است. در همین زمینه، مدیر کنترل تولید شرکت ملی صنایع پتروشیمی به امضای قراردادهایی میان پتروشیمی باختر و پتروفرهنگ برای حضور در توسعه میادین بالادستی اشاره کرد، قراردادی که قرار است به زودی تنفیذ شود. این اتفاق را میتوان نوعی تغییر نگاه در صنعت دانست. اگر تا دیروز پتروشیمیها فقط منتظر خوراک از سوی وزارت نفت نفت بودند، امروز خودشان بخشی از زنجیره تامین خوراک شدهاند.
این تغییر نگاه اهمیت زیادی دارد. حضور مستقیم پتروشیمیها در بالادست، یعنی اینکه بخشی از تولید گاز از همان ابتدا برای تامین خوراک صنعت مورد استفاده قرار میگیرد. به بیان دیگر، شرکتهای پتروشیمی میخواهند تضمین کنند که در روزهای زمستان یا در زمانهای بحران انرژی، سهم آنها از خوراک در اولویت قرار گیرد.
جمعآوری گازهای مشعل یکی دیگر از راهکارهای جبران کمبود خوراک
راهکار دیگری که صنعت برای حل مشکل خوراک در پیش گرفته است، استفاده از گازهایی است که سالهاست به شکل مشعل سوزانده میشوند.
شرکت پالایش گاز بیدبلند خلیجفارس در فاز نخست توانسته است روزانه ۹۴ میلیون فوتمکعب گاز از محل همین مشعلها جمعآوری کند. باید گفت ظرفیتهای پنهان در صنعت انرژی ایران کم نیست و میتوان با نگاهی دقیقتر، منابع تازهای برای تامین خوراک یافت. همچنین پتروشیمیها حاضر شدهاند بخشی از سرمایه و توان خود را به حوزهای اختصاص دهند که هم به محیطزیست کمک میکند و هم برای خودشان منبع خوراک تازهای فراهم میآورد.
به بیان دیگر، پتروشیمیها بار دیگر دست به کار شدهاند تا منابعی که در کشور هدر میروند را در راستای خلق ارزش افزوده بیشتر برای اقتصادی تخصیص دهند.
اصلاح مصرف منجر به افزایش تولید پتروشیمیهای زاگرس و پردیس شد
از دیگر ابتکارهای صنعت پتروشیمی، پویش کاهش ۱۰ درصدی مصرف انرژی است. در این طرح، پتروشیمیها بخشی از درآمد خود را صرف فرهنگسازی و جایگزینی تجهیزات کممصرف در مناطق مختلف کردهاند. حاصل این اقدام، کاهش مصرف گاز و در نتیجه آزاد شدن بخشی از منابع برای خوراک صنایع بوده است.
مدیر کنترل تولید شرکت ملی صنایع پتروشیمی درباره مشارکت شرکتهای پتروشیمی در صرفهجویی گاز گفت: واحد بهینهسازی مصرف انرژی شرکت ملی صنایع پتروشیمی پارسال موفق شد با تخصیص درآمد حاصل از فرهنگسازی و پویش کاهش ۱۰ درصدی مصرف انرژی، همسو با عمل به مسئولیتهای اجتماعی، تجهیزات با کیفیت بالاتری را در برخی نقاط کشور جایگزین کند. این اقدامها به کاهش مصرف و در نتیجه افزایش تولید در پتروشیمیهای زاگرس و پردیس منجر شد.
باید گفت گرچه راهکارهای بهینهسازی در دولت مغفول مانده است، اما پتروشیمیها فهمیدهاند که توسعه صنعتی بدون تغییر در رفتار مصرفی مردم و صنایع دیگر امکانپذیر نیست.
اولویت بخشی به بخش خانگی و غیرصنعتی
مدیر کنترل تولید شرکت ملی صنایع پتروشیمی با بیان اینکه گاز با قیمت پایین و بدون رعایت الگوی مصرف در دسترس مردم قرار دارد، اظهار کرد: بالاترین قیمت سوخت در کشور به خوراک پتروشیمیها اختصاص دارد و شرکتهای پتروشیمی میتوانند با انجام اقدامهای اصلاحی در بخشی که بهای کمتری برای گاز پرداخت میشود، گاز را به قیمت کمتری دریافت کنند.
باید گفت هرقدر مصرف در بخش خانگی و غیرصنعتی کاهش یابد، گاز بیشتری با قیمت مناسبتر میتواند به سمت صنعت پتروشیمی حرکت و به سودآوری آنها کمک کند. این منطق اقتصادی، نشان میدهد که چگونه سازوکار قیمت میتواند به یک ابزار اصلاحی تبدیل شود.
مجموعه این اقدامات، تصویری روشن از تغییر جایگاه پتروشیمیها به دست میدهد. اگر تا دیروز این صنعت فقط یک مصرفکننده بزرگ خوراک بود که به دولت وابسته بود، امروز به بازیگری تبدیل شده که در تولید، جمعآوری، مصرف و حتی فرهنگسازی نقش دارد.
واقعیت این است که دولتها در سالهای اخیر نشان دادهاند که توجه چندانی به بحران خوراک و ظرفیتهای خالی صنعت ندارد. در چنین شرایطی، این خود شرکتهای پتروشیمی بودهاند که ابتکار عمل را در دست گرفتهاند تا از دل بحران، فرصتی تازه بسازند. آنها دریافتهاند که گاز تنها یک منبع انرژی برای سوزاندن در بخاریها یا نیروگاهها نیست، بلکه میتواند پایهای برای خلق ارزش افزوده و توسعه اقتصادی کشور باشد. راهی که در آن، هر فوتمکعب گاز به جای آنکه بیهوده بسوزد، به محصولی با ارزش افزوده بالا تبدیل میشود و رشد و توسعه اقتصاد را رقم میزند.