به گزارش نبض بازار ، ایران با وجود دارا بودن دومین ذخایر بزرگ گاز جهان، سال‌هاست که درگیر پدیده ناترازی میان تولید و مصرف است؛ شکافی که هر زمستان خود را آشکارتر نشان می‌دهد و صنایع، نیروگاه‌ها و حتی خانوار‌ها را با کمبود جدی انرژی مواجه می‌سازد. هم‌زمان با افزایش تقاضا در بخش خانگی و صنعتی، سرمایه‌گذاری در توسعه میادین و تقویت زیرساخت‌های انتقال به دلیل تحریم‌ها، کمبود منابع مالی و ضعف مدیریت به تعویق افتاده و نتیجه آن، بروز بحران‌هایی است که امروز تصمیم‌گیران را به سمت گزینه‌های موقت از جمله واردات سوق داده است.

در این میان، واردات گاز برای کشوری که خود یکی از قدرت‌های انرژی جهان محسوب می‌شود، پرسش‌های مهمی را پیش روی افکار عمومی قرار داده است. اینکه چرا کشوری با چنین ظرفیت عظیمی ناچار به خرید گاز شده، چه پیامد‌هایی برای امنیت انرژی در بلندمدت دارد و تا چه حد می‌تواند به عنوان یک راه‌حل پایدار در نظر گرفته شود، از جمله دغدغه‌هایی است که در سایه افزایش مصرف و نبود سیاست‌گذاری مؤثر بیش از پیش اهمیت یافته است.

وابستگی به واردات گاز در سایه ضعف مدیریت

ایران با وجود در اختیار داشتن دومین ذخایر بزرگ گاز طبیعی جهان، این روز‌ها برای تأمین نیاز داخلی به واردات از روسیه روی آورده است؛ تصمیمی که از نگاه کارشناسان نتیجه سال‌ها کم‌توجهی به سرمایه‌گذاری در توسعه میادین، تحریم‌ها و رشد فزاینده مصرف داخلی است. آرش نجفی، رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی در گفت‌و‌گو با نبض بازار تأکید می‌کند که واردات گاز، اگرچه راهکاری کوتاه‌مدت برای جلوگیری از بحران در صنایع و تأمین نیاز مناطق شمالی کشور است، اما می‌تواند وابستگی بلندمدتی را رقم بزند که آینده امنیت انرژی ایران را به خطر می‌اندازد.

به گفته نجفی، اصلی‌ترین دلیل حرکت ایران به سمت واردات گاز، کمبود فشار در خطوط انتقال به مناطق شمالی در ایام سرد سال است؛ موضوعی که ناشی از فقدان سرمایه‌گذاری به‌موقع در توسعه میادین و نیز تحریم‌ها بوده است. وی معتقد است که طی سال‌های گذشته مدیریت ناکارآمد و کمبود منابع مالی باعث شده کشور نتواند از ظرفیت عظیم ذخایر خود استفاده کند و اکنون ناگزیر به واردات شده است. او واردات گاز از روسیه را یک «راه‌حل میانی» می‌داند که می‌تواند از تعطیلی صنایع جلوگیری کند، اما این راهکار را به هیچ‌وجه پایدار نمی‌داند.

منافع روسیه در اولویت است نه ایران

نجفی با اشاره به تجربه اروپا در مواجهه با بحران انرژی، روسیه را «شریک قابل اعتماد» نمی‌داند و تأکید می‌کند که این کشور گاز را ابزاری برای قدرت‌نمایی سیاسی خود قرار داده است. به باور او، روسیه هیچ‌گاه به‌دنبال سرمایه‌گذاری در خطوط لوله یا میادین گازی ایران نبوده و ترجیح داده است با فروش گاز، وابستگی تهران را افزایش دهد. او هشدار می‌دهد که این روند نه‌تنها استقلال گازی ایران را تضعیف می‌کند، بلکه کشور را در موقعیت آسیب‌پذیری قرار می‌دهد.

مصرف بی‌رویه و ناترازی فزاینده

رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی یکی از دلایل اصلی بحران گاز را رشد نامتوازن مصرف می‌داند. وی توضیح می‌دهد که با وجود افزایش تولید، ناترازی گاز همچنان پابرجاست، چراکه مصرف خانگی و صنعتی به همان میزان یا حتی بیشتر افزایش یافته است. به گفته او، بخش عمده این ناترازی در زمستان رخ می‌دهد و دلیل اصلی آن نیز استفاده غیربهینه از گاز در بخش گرمایش است. نجفی تأکید می‌کند که اجرای مقررات ملی ساختمان، به‌ویژه مبحث ۱۹، و بهینه‌سازی مصرف انرژی می‌توانست تا حد زیادی از این بحران جلوگیری کند.

واردات به‌عنوان راه‌حل موقت

با وجود انتقادات، نجفی معتقد است که واردات گاز از روسیه در کوتاه‌مدت می‌تواند جلوی تعطیلی صنایع و بحران در بخش خانگی را بگیرد. او می‌گوید: «اینکه برای صنایع ارزشمند کشور گاز تأمین شود و تولید متوقف نشود، اقدام معقولی است، اما نباید به آن به چشم راه‌حل دائمی نگاه کرد.» وی تأکید می‌کند که واردات تنها باید فرصتی برای بازنگری در سیاست‌های انرژی کشور و حرکت به سمت استقلال پایدار باشد.

نجفی در پایان هشدار می‌دهد که اگر روند فعلی ادامه یابد و مصرف داخلی همچنان رشد کند، ایران طی پنج تا ده سال آینده نه‌تنها جایگاه خود را در بازار‌های جهانی گاز از دست می‌دهد، بلکه در داخل نیز با بحران‌های شدیدتری مواجه خواهد شد. او می‌گوید آینده انرژی کشور وابسته به اصلاح الگوی مصرف، سرمایه‌گذاری جدی در توسعه میادین و مدیریت هوشمندانه منابع است.