به گزارش نبض بازار ، با وجود تعیین سقف شهریه مدارس غیرانتفاعی توسط وزارت آموزش و پرورش، بررسیهای میدانی نشان میدهد بسیاری از مدارس ابتدایی بیش از سقف مجاز دریافت شهریه دارند. این موضوع نشاندهنده ضعف نظارت و امکان سوءاستفاده از قوانین موجود است و سوالات جدی درباره نحوه اجرای مقررات مالی مدارس ایجاد میکند. کارشناسان میگویند این فاصله بین قانون و عمل، فرصتی برای افزایش نابرابری آموزشی فراهم کرده است و میتواند زمینهساز تبعات اجتماعی و اقتصادی گسترده شود.
آمارها نشان میدهد در سال تحصیلی اخیر حدود ۱۵ درصد از دانشآموزان در مدارس غیرانتفاعی ثبتنام کردهاند، در حالی که این سهم در کشورهای توسعهیافته پایینتر است. افزایش تقاضا همزمان با کاهش قدرت خرید خانوادهها و رشد نرخ فقر، بیانگر آن است که والدین حتی در شرایط محدودیت مالی، مدارس غیرانتفاعی را راهی برای تضمین آینده فرزندان خود میدانند. این وضعیت نشان میدهد اعتماد عمومی به مدارس دولتی کاهش یافته و تمایل به سرمایهگذاری بلندمدت در آموزش خصوصی افزایش یافته است.
مدارس غیرانتفاعی؛ تجربهای فراتر از کلاس درس
مدارس خصوصی با ارائه خدمات آموزشی، فرهنگی و مهارتی، تجربهای جامع برای دانشآموزان فراهم میکنند. امکانات پیشرفته، برنامههای آموزشی متنوع و بهرهگیری از کادر مجرب، این مدارس را به محیطی جذاب برای والدین و دانشآموزان تبدیل کرده است. بسیاری از خانوادهها این شهریهها را نوعی سرمایهگذاری بلندمدت برای موفقیت تحصیلی و حرفهای فرزندان خود میدانند، حتی اگر هزینه آن بیش از توان اقتصادی خانوار باشد.
یکی از دلایل اصلی انتخاب مدارس غیرانتفاعی، ساعات برگزاری کلاسهاست. بسیاری از مدارس دولتی در پایان صبح یا اوایل ظهر کلاسها را خاتمه میدهند، در حالی که والدین شاغل نمیتوانند فرزندان خود را در این ساعات بهطور ایمن نگهداری کنند؛ بنابراین پرداخت شهریه بالا برای مدارس غیرانتفاعی، به والدین امکان میدهد برنامه کاری و تحصیلی خود را هماهنگ کنند و نگرانی از مراقبت کودک در ساعات خالی نداشته باشند.
فرار والدین از محدودیتهای دولت
والدین تنها به کیفیت آموزشی اهمیت نمیدهند؛ امنیت فرهنگی و تربیتی نیز نقش مهمی دارد. تراکم بالای مدارس دولتی، تنوع فرهنگی محدود و محیط دستوری حاکم، باعث شده والدین حتی با کیفیت آموزشی مشابه، مدارس غیرانتفاعی را ترجیح دهند. این روند نشان میدهد انتخاب مدارس غیردولتی نه تنها به دلیل آموزش بهتر، بلکه برای اطمینان از شرایط اجتماعی و تربیتی مطلوب است.
تعیین سقف شهریه از سوی دولت، نتوانسته مانع پرداخت شهریههای بالاتر شود. والدین ترجیح میدهند برای ثبتنام فرزندشان در مدارس غیرانتفاعی، محدودیتهای قانونی را نادیده بگیرند. این رفتار نشاندهنده فقدان اعتماد به اقدامات نظارتی و ضعف ساختاری در مدیریت آموزش دولتی است و زمینهساز افزایش شکاف اقتصادی و اجتماعی میشود.
در روزهای اخیر، احمد محمودزاده، معاون وزیر آموزش و پرورش، اعلام کرد سقف شهریه مدارس غیردولتی ۱۴۰ میلیون تومان است و تنها ۲ درصد از مدارس این سقف را رد میکنند. اما تحقیقات میدانی نشان میدهد تعدادی از مدارس ابتدایی با سقف ۵۷ میلیون تومان، شهریهای بیش از ۱۰۰ میلیون دریافت میکنند. این مسئله نشان میدهد که تعیین سقف قانونی به تنهایی نمیتواند جلوی افزایش غیررسمی شهریهها را بگیرد و نظارت دقیقتر و راهکارهای اجرایی مؤثر ضروری است.
ضرورت اصلاحات در آموزش دولتی
افزایش ثبتنام در مدارس خصوصی با کاهش درآمد خانوارها، شکاف آموزشی و نابرابری اجتماعی را تشدید میکند. محدود بودن منابع آموزشی، تفاوت کیفیت کادر معلمی و امکانات پژوهشی، سبب میشود دانشآموزانی که در مدارس دولتی تحصیل میکنند، فرصتهای برابر با همتایان خود در مدارس غیرانتفاعی نداشته باشند. این شکاف، هم عدالت آموزشی را تهدید میکند و هم پیوندهای اجتماعی را تضعیف میکند.
کارشناسان بر تقویت مدارس دولتی تأکید دارند. نوسازی تجهیزات آموزشی، کاهش تعداد دانشآموزان در کلاسها، آموزش مستمر معلمان و ارائه حمایتهای مالی و غیرمالی به دانشآموزان نیازمند از اقدامات ضروری است. بدون این اصلاحات، فشار بر مدارس غیردولتی افزایش یافته و شکاف آموزشی گستردهتر خواهد شد.
افزایش شکاف اجتماعی و نابرابری آموزشی
برای بسیاری از خانوادهها، هزینه مدارس غیرانتفاعی هم سرمایهگذاری و هم اجتناب از شرایط نامطلوب مدارس دولتی است. والدین ترجیح میدهند شهریه بالاتر پرداخت کنند تا فرزندشان در محیطی امن و مناسب رشد کند و فرصتهای تحصیلی و شغلی بهتری در آینده داشته باشد. این روند، هم نشاندهنده کمبود اعتماد به نظام آموزشی دولتی و هم فشار اقتصادی بر خانوادههاست.
اگر اقدامات اصلاحی در مدارس دولتی به سرعت اجرا نشود، شکاف آموزشی و نابرابری اجتماعی عمیقتر خواهد شد. این وضعیت میتواند بر فرصتهای شغلی، درآمد و تعاملات اجتماعی نسلهای آینده تأثیر منفی بگذارد؛ بنابراین توجه به کیفیت آموزش دولتی و ایجاد شرایط برابر برای همه دانشآموزان، تنها راه کاهش فشار بر خانوادهها و مدیریت شهریههای مدارس غیرانتفاعی است.