به گزارش نبض بازار ، کارخانههای نوین در خاورمیانه توانستهاند هزینه تولید هر مترمکعب آب را به ۳۷ تا ۵۰ سنت کاهش دهند، رقمی که نشاندهنده پیشرفت فناوری است. با این حال، این قیمت تنها هزینه شیرینسازی را شامل میشود و باید هزینه انتقال و زیرساختهای جانبی را نیز به آن افزود. کارشناسان معتقدند بدون بهینهسازی شبکه انتقال و کاهش تلفات، کاهش هزینه تولید نمیتواند قیمت نهایی آب را به سطح منطقی برای مصرفکننده برساند. این نکته اهمیت توسعه همزمان فناوری و زیرساخت را در ایران برجسته میکند.
اختلاف قیمتها؛ از مناطق ارزان تا نقاطی با هزینه نجومی
با کاهش شدید منابع آب تجدیدپذیر، ایران ناگزیر به استفاده از آبشیرینکنها شده است. این فناوری به دولت و بخش خصوصی امکان میدهد بخشی از کمبود آب آشامیدنی و صنعتی را جبران کنند اما چالش اصلی، مدیریت هزینهها و تضمین توزیع عادلانه آب در نقاط مختلف کشور است. کارشناسان هشدار میدهند که بدون برنامهریزی دقیق، سرمایهگذاری در آبشیرینکنها ممکن است به پروژههایی پرهزینه با بازده محدود تبدیل شود.
قیمت آب شیرینشده در ایران بسته به منطقه و مسیر انتقال، تفاوتهای شدیدی دارد؛ برخی مناطق با پرداخت حدود ۶۰ سنت به ازای هر مترمکعب، به آب دسترسی دارند، در حالی که در مناطق دورافتاده هزینهها به بیش از ۴ یورو هم میرسد. این اختلاف نه تنها فشار اقتصادی بر مصرفکنندگان را افزایش میدهد، بلکه چالشهای مدیریتی و نابرابری اجتماعی را تشدید میکند و نیاز به برنامهریزی ملی برای توزیع عادلانه منابع را بیش از پیش ضروری میسازد.
مسیر انتقال؛ نقطه ضعف قیمت تمامشده
کارشناسان تاکید دارند که مسیر انتقال، تجهیزات پمپاژ، تلفات شبکه و نگهداری زیرساختها، نقش بسیار مهمی در تعیین قیمت نهایی آب دارند. حتی اگر فناوری شیرینسازی بسیار پیشرفته باشد، بدون اصلاح و بهینهسازی شبکههای انتقال، آب ارزان به مصرفکننده نمیرسد. این مسئله نشان میدهد که نگاه جامع به کل زنجیره تولید و توزیع آب، کلید موفقیت در کاهش هزینههاست.
توسعه آبشیرینکنها در ایران راهکاری کوتاهمدت برای کاهش فشار بر منابع آب است، اما برای تامین پایدار آب، مدیریت مصرف، کاهش هدررفت و برنامهریزی هوشمند ضرورت دارد. تجربه جهانی نشان میدهد که بدون مدیریت جامع، این پروژهها ممکن است به منابعی پرهزینه و ناکارآمد تبدیل شوند که فشار اقتصادی بر خانوارها و صنایع را افزایش میدهد.
الگوی موفق خاورمیانه؛ ایران چه درسی میگیرد؟
کشورهای پیشرفته خاورمیانه با ترکیب فناوریهای نوین، مدیریت هوشمند شبکه و سرمایهگذاری بلندمدت، هزینهها را به حداقل رسانده و دسترسی به آب پایدار را تضمین کردهاند. ایران نیز با بهرهگیری از این تجربیات و توجه به شرایط جغرافیایی، اقتصادی و اجتماعی خود میتواند مسیر مشابهی را برای کاهش هزینهها و افزایش عدالت دسترسی طی کند.
هزینه بالای آب شیرینشده در برخی مناطق، فشار اقتصادی بر خانوارها و صنایع ایجاد میکند و میتواند به نابرابری در دسترسی منابع حیاتی بینجامد. در صورت عدم برنامهریزی مناسب، بحران آب میتواند به مسئلهای اجتماعی تبدیل شود که تبعات آن نه تنها اقتصادی، بلکه فرهنگی و سیاسی نیز خواهد بود.
نقش دولت و بخش خصوصی؛ همکاری برای موفقیت
توسعه آبشیرینکنها نیازمند مشارکت فعال بخش خصوصی و حمایت دولت است. دولت مسئول ایجاد زیرساختها و نظارت بر کیفیت و قیمت است و بخش خصوصی میتواند در احداث و بهرهبرداری به بهینهسازی عملکرد پروژهها کمک کند. تنها با هماهنگی این دو بخش است که میتوان آینده تامین آب پایدار و قیمت منطقی را تضمین کرد.
آبشیرینکنها به عنوان راهکار فوری ایران برای مقابله با کمبود منابع آب حیاتی هستند. با این حال، قیمت واقعی، چالشهای منطقهای و مدیریت شبکه انتقال، نشان میدهد که تامین پایدار و عادلانه آب مستلزم ترکیبی از فناوری پیشرفته، مدیریت هوشمند منابع و سیاستگذاری اقتصادی دقیق است. تنها با هماهنگی این سه عنصر میتوان به هدف دسترسی پایدار و اقتصادی به آب رسید.