سارا اسلامی- به گزارش نبض بازار، مجمع تشخیص مصلحت نظام پس از شش سال وقفه و تداوم بحث و جدل موافقان و مخالفان در مجلس، دولت و فضای عمومی کشور، در اردیبهشت امسال لایحه پیوستن ایران به معاهده پالرمو را تایید کرد؛ البته به صورت مشروط. تصویب این معاهده یکی از گامهای اصلی برای خروج کشور از فهرست سیاه FATF (گروه ویژه اقدام برای مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم) است.
حالا دبیرخانه این نهاد بینالمللی، از هادی خانی، دبیر شورای عالی پیشگیری و مقابله با جرایم پولشویی و تأمین مالی تروریسم دعوت کرده است که برای مذاکره به مادرید اسپانیا سفر کند. مقامات و رسانههای دولتی، تلاش کردهاند که چنین اقدامی را چراغ سبزی برای خروج ایران از فهرست سیاه FATF نشان دهند.
سید علی مدنیزاده، وزیر اقتصاد اخیرا در همین رابطه گفته است که تصویب پیوستن ایران به پالرمو، گره مذاکره با گروه ویژه اقدام مالی را گشود؛ او این موضوع را به عنوان یک «خبر خوب» در گفتوگویی تلویزیونی اعلام کرده است.
در عین حال، سعید مشکات، کارشناس بازارهای مالی به نبض بازار میگوید ایران همچنان اختلافهای جدی بر سر تعریف مفاهیم و مصادیق تروریسم، با FATF دارد. ضمن اینکه حتی در صورت حل این چالشها و خروج کشور از فهرست سیاه، موضوع اصلی برای اقتصاد کشور باقی میماند؛ تحریمهای ثانویه آمریکا.
باید دید آیا گروه ویژه اقدام مالی شروط ایران را میپذیرد؟
مشکات در این باره توضیح میدهد: «تصویب پیوستن ایران به معاهده پالرمو به صورت مشروط بوده است و در گام نخست باید دید آیا این نهاد شرطهای کشور را میپذیرد یا خیر.»
مشکات، مساله بعدی را تفاوت تعریفها از مفاهیم و مصادیق گروههای تروریستی میداند و میافزاید: «بعضی گروههای فعال در منطقه از نظر ایران نقش مقاومتی و از نظر بعضی کشورها و نهادهای بینالمللی وجه تروریستی دارند. این تفاوت دیدگاه میتواند در فرایند خروج ایران از فهرست سیاه FATF، مشکلساز شود.»
به گفته او، گروه ویژه اقدام مالی ممکن است حمایت یا مراوده مالی با همه شرکتهایی را که به چنین گروههایی مرتبط میشوند، مصداق پولشویی و حمایت از تروریسم تعبیر کنذ؛ در حالی که ایران آنها را همپیمانان خود در منطقه میداند.
این کارشناس بازارهای مالی تاکید میکند: «با توجه به پافشاری هر دو طرف در مواضع خود، حل این چالشها به مذاکرات جدی نیاز دارد و مشخص نیست که نتیجه آن چه میشود. در نتیجه نمیتوان صرف دعوت را نشانهای برای حل و فصل اختلافات ایران با این نهاد بینالمللی تعبیر کرد.»
خروج ایران از فهرست سیاه FATF، مشکل اقتصاد کشور را حل نمیکند
مشکلات در عین حال معتقد است که حتی در صورت حل اختلافات و خروج ایران از فهرست سیاه FATF، چالشهای اقتصادی و تجارت خارجی کشور حل نمیشود؛ هر چند که این موضوع یکی از شروط لازم برای بهبود شرایط است.
او توضیح میدهد: «تا زمانی که ایران در مذاکرات هستهای با کشورهای اروپایی و به ویژه آمریکا به نتیجه نرسد و مساله تحریمهای ثانویه را حل نکند، خروج از فهرست سیاه FATF، کمک چندانی به اقتصاد کشور نمیکند. در واقع این موضوع، شرط لازم برای برطرف کردن چالشها است؛ نه شرط کافی آن.»
این کارشناس بازارهای مالی میافزاید: «ایران درگیر سه حلقه از تحریمهای ثانویه آمریکاست که در دهههای گذشته اعمال شدند و به ترتیب، به داماتو، سیسادا و کاتسا معروف هستند. تا تکلیف این سه حلقه به ویژه دو مورد آخر، مشخص نشود، چالش شرکتهای بزرگ برای مراودات تجاری و پرداختهای بانکی در سطح بینالملل حل نمیشود.»
حذف از فهرست کشورهای پرخطر، در مقیاسهای کوچک اثر مثبت دارد
به گفته مشکات، خروج از فهرست سیاه گروه ویژه اقدام مالی، تبعات مثبتی هم دارد؛ برای مثال میتواند از نظر روانی و در نقش یک مسکن، تاثیر اندک و موقتی را بر فضای داخلی کشور بگذارد، اما اثر ماندگاری بر اقتصاد کلان ندارد.
به عبارت دیگر؛ ایران در صورت تدوام تحریمهای ثانویه آمریکا، نمیتواند از مزایای این موضوع بهره چندانی ببرد؛ چرا که بانکهای بزرگ بینالمللی به دلیل ریسک جریمههای سنگین، حاضر به همکاری با ایران نمیشوند.
او همچنین توضیح میدهد که خروج از فهرست سیاه FATF به ایرانیان خارج از کشور، برای گشایش حساب در بانکهای کوچک محلی و مراوده مالی با داخل ایران کمک میکند. شرکتهای کوچک هم میتوانند برای پرداختهای بینالمللی خود از همین بانکها بهره بگیرند؛ اما خروج اقتصاد ایران از انزوا به این موضوع بستگی دارد که شرکتهای بزرگ بتوانند در سطح دنیا مراوده و پرداختهای تجاری داشته باشند.
نتیجه مذاکرات نامعلوم است
مشکات در این میان نتایج مذاکرت هستهای ایران با طرفهای غربی را نیز نامعلوم میداند؛ چرا که اختلاف اصلی بر سر غنیسازی صفر درصد است. ایران میگوید به هیچ عنوان این موضوع را نمیپرد و طرف مقابل هم پذیرش آن را ضروری میداند. شرایط اکنون به گونهای است که هر دو طرف، بر مواضع خود پافشاری دارند.
او در ادامه به موضوع برنامههای موشکی ایران نیز اشاره میکند که به مذاکرات افزوده شده است و در مورد آن اختلافاتی وجود دارد.
به گفته او باید دید تیم جدیدی که شورای امنیت ملی به آن افزوده شده است و علی لاریجانی در راس آن قرار دارد، چه رویهای را در مذاکرات در پیش میگیرد و نتیجه چانهزنیها چه میشود.
به گزارش نبض بازار، گمانهزنیها در مورد چراغ سبز گروه ویژه اقدام مالی برای خروج ایران از فهرست سیاه FATF در حالی مطرح شده است که تکلیف یکی دیگر از لایحههای مهم در این زمینه مشخص نیست؛ مجمع تشخیص مصلحت نظام هنوز تصمیمی در مورد پیوستن ایران به کنوانسیون مقابله با تأمین مالی تروریسم (CFT) نگرفته است. اکنون همه چیز به تصویب این لایحه و نتیجه مذاکرات ایران با FATF از یک سو و کشورهای غربی از سوی دیگر بستگی دارد.