به گزارش نبض بازار، شروع حملات اسرائیل به ایران، توقف تولید را در برخی واحدهای پتروشیمی اجتنابناپذیر کرد. این موضوع، همراستا با آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران، از افت صادرات محصولات پتروشیمی در سهماهه نخست سال حکایت دارد. با وجود اینکه این بازه زمانی چندان طولانی نیست و شاید نتوان آن را بهعنوان معیاری قطعی در نظر گرفت، اما تداوم این روند میتواند نگرانکننده باشد.
در این میان، باید پرسید علت کاهش تولید و صادرات پتروشیمیها در سهماهه اول سال جاری چه بوده و توقف تولید در جنگ ۱۲ روزه تا چه میزان بر متغیرهای مذکور اثرگذار بوده است؟
مسئله اساسی پتروشیمیها؛ تامین خوراک گازی
محمدصادق مهرجو، کارشناس انرژی، در همین زمینه در گفتوگو با نبض بازار عنوان کرد: ایام خاص ۱۲ روزی که پتروشیمیها نیز از سر گذراندند در مقابل سه ماه، رقم قابل اعتنایی نیست. عمدهترین مشکل در صنعت پتروشیمی، بهویژه پتروشیمیهایی که از خوراک گاز استفاده میکنند، مسئله کمبود خوراک است. این مشکل در چهار ماهه پایانی سال تشدید میشود؛ بهویژه اگر زمستان یا سردی هوا زودتر از موعد فرا برسد. چنانکه سال گذشته نیز چنین شد و نزدیک به پنجونیم ماه از سال مصرف گاز بالا بود و به طور عمده در بخش خانگی سپری شد.
وی ادامه داد: در این ایام، بهطور متوسط حدود ۲۵ درصد از نیاز گازی پتروشیمیها تامین نمیشود. در حالیکه در تابستان، بهدلیل افت محسوس مصرف گاز در بخش خانگی، میتوان گاز بیشتری را در اختیار پتروشیمیها قرار داد. برآورد میشود حداکثر مصرف گاز پتروشیمیهای کشور حدود ۷۰ تا ۸۰ میلیون مترمکعب در روز باشد.
تعمیرات برنامهریزیشده و چالش مضاعف تابستان
مهرجو در مورد مشکلات پتروشیمیها توضیح داد: در ششماهه نخست سال، معمولا تعمیرات برنامهریزیشده در بالادست و پاییندست صنعت گاز، بهویژه در مجتمعهای پارس جنوبی، انجام میشود. این تعمیرات موجب میشوند که برخی فازهای گازی بهصورت موقت از مدار خارج شوند. در همین دوره، شرکت ملی گاز باید همزمان نیاز گاز نیروگاهها، صنایع بزرگ و شهرکهای صنعتی را نیز پاسخ دهد که کار را سخت میکند.
او تشریح کرد: برخی اوقات کشور مجبور شده است تا برخی از مجموعهها را ببندد چراکه تعمیرات برنامهریزیشده وجود دارد. همه مجموعهها همزمان بسته نمیشوند و در این زمینه برنامهریزی مدونی موجود است، اما از سوی دیگر، محدودیت تولید وجود دارد.
وی افزود: از آنجا که این تعمیرات با هدف آمادگی برای فصل سرد انجام میشود، چارهای جز اجرای آنها وجود ندارد، اما متاسفانه اولویت کشور همواره تامین گاز شبکه خانگی است و پتروشیمیها در اولویت آخر هستند. در نتیجه، نخستین بخشی که دچار محدودیت گازی میشود، همین پتروشیمیها هستند که از این محدودیت آسیب میبینند و با کاهش تولید روبهرو میشوند.
لزوم دستیابی به خوراک پایدار
مهرجو خاطرنشان کرد: در سالهای اخیر، با توجه به کمبود خوراک و کاهش تولید محصول، برخی شرکتهای پتروشیمی تلاش کردهاند که وارد حوزه سرمایهگذاری در میادین گازی شوند تا بتوانند به خوراک پایدار دست پیدا کنند. در واقع، این شرکتها بهدنبال آن هستند که درصدی از تولیدات گازی میادینی را که توسعه دادهاند، حتی در زمستان، در اختیار بگیرند.
این کارشناس انرژی گفت: این مسیر باید با جدیت و سرعت بیشتری دنبال شود. سرمایهگذاری پتروشیمیها در توسعه میادین گازی باید افزایش یابد و بهجای آنکه پتروشیمیها سرمایههای خود را به بازارهایی، چون مسکن یا طلا ببرند تا از افت ارزش داراییها جلوگیری کنند، بهتر است همین منابع را در توسعه میادین گازی سرمایهگذاری کنند تا بتوانند از تولیدات گاز استفاده کنند. با این اقدام میتوانند در بلندمدت به خوراک پایدار دست یابند و از خسارات ناشی از توقف تولید در زمستان جلوگیری شود.
مهرجو درنهایت تاکید کرد: دوره سهماهه ابتدایی سال بازه زمانی قابل اعتنایی نیست. باید دید وضعیت گازرسانی و تولید محصولات پتروشیمی حداقل در ششماهه ابتدایی سال چگونه خواهد بود و روند تولید و صادرات محصولات پتروشیمی چه تغییری نسبت به سال گذشته دارد. اگر میزان صادرات کمتر از سال گذشته باشد، زنگ خطر به صدا درمیآید، اما اگر میزان صادرات در ششماه افزایش پیدا کرده باشد، این موضوع را باید به فال نیک گرفت. برنامهریزیهای بالادست و پاییندست وزارت نفت در این زمینه وضعیت پتروشیمیها را مشخص میکند.