به گزارش نبض بازار، یکی از مسائل بنیادین در این حوزه، تداوم واردات برخی کالاها و مواد اولیهای است که امکان تولید آنها در داخل کشور وجود دارد، اما به دلیل نبود سرمایهگذاری و توسعه نیافتن صنایع پاییندستی پتروشیمی، از این ظرفیت استفاده نمیشود.
این روند نهتنها موجب خروج غیرضروری ارز از کشور میشود، بلکه مانعی جدی در مسیر توسعه تولید داخلی و تکمیل زنجیره ارزش پتروشیمی تلقی میشود. در این راستا، پرسش اساسی آن است که نقش دولت در تنظیمگری، سرمایهگذاریها و سیاستگذاری برای تحقق کامل ظرفیتهای داخلی چیست؟ آیا مداخلات دولت تاکنون توانستهاند مسیر حرکت به سمت ارزآوری حداکثری و تقویت تولید داخلی را هموار سازند؟
ضرورت حمایت از پتروشیمیها
عباس آرگون، عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران، در گفتوگو با نبض بازار عنوان کرد: بدیهی است که رقابت، عنصری اساسی در رشد هر صنعتی است. اگر انحصار ایجاد شود، در هیچ بخشی موجب توسعه پایدار و ارتقا کیفیت نخواهد شد؛ چنانکه در صنعت خودروسازی نیز با وجود نوعی انحصار، کشور نتوانست به کیفیت و رشد مطلوب دست یابد. از این رو، انحصار را نمیتوان تأیید کرد. رقابت سازنده میتواند به بهبود کیفیت و بهرهوری منجر شود.
وی ادامه داد:، اما در حوزه مواد اولیه، موضوع متفاوت است. در این حوزه، اولویت باید با تولید داخلی و حمایت از آن باشد. این امر با توجه به محدودیتهای اقتصادی کشور از اهمیت ویژهای برخوردار است.
به گفته او، در قوانین بالادستی نیز تصریح شده است که اگر کالایی در داخل کشور تولید میشود و این تولید، نیاز داخلی را تامین میکند، نباید ارز برای واردات نمونه مشابه آن تخصیص داده شود. اعمال این سیاست در اختیار دولت است و به نظر میرسد که تا حدودی نیز در حال اجراست. این حمایت از تولید داخلی بهویژه در حوزه مواد اولیه باید تقویت شود.
آرگون تشریح کرد: البته باید توجه داشت که حمایت از تولید داخل به معنای ایجاد انحصار کامل و حذف رقابت نیست. رقابت زمانی میتواند به افزایش کیفیت، بهرهوری و نوآوری منجر شود که بهصورت هوشمندانه و در کنار حمایت هدفمند اعمال شود. بنابراین، سیاست حمایتی باید در کنار تنظیمگری موثر و نظارت دقیق اجرا شود تا موجب رشد و توسعه پایدار شود.
پتروشیمیهای ایران باید در بازارهای جهانی حضور پررنگ داشته باشند
آرگون توضیح داد: دولت باید به گونهای عمل کند که پتروشیمیهای ایران بتوانند در بازارهای جهانی حضور پررنگتری داشته باشند و سهم بیشتری از صادرات جهانی کسب کنند. نباید اجازه داد که شرکتهای داخلی در بازارهای جهانی به رقابت مخرب با یکدیگر بپردازند. در گذشته، به نظر میرسد که هماهنگی بیشتری در صادرات وجود داشت، اما اکنون به دلایل مختلف از جمله تحریمها، این هماهنگی کاهش یافته است. لازم است صادرات محصولات پتروشیمی در قالب شرکتهای مشخص و با برنامهریزی و هماهنگی انجام شود تا هم منافع ملی حفظ شود و هم رقابت داخلی به درستی هدایت شود.
وی افزود: در داخل کشور نیز باید نظارت بیشتری صورت گیرد تا صنایع پاییندستی بهویژه آنهایی که به مواد اولیه نیاز دارند، بتوانند از تولیدات داخلی بهرهمند شوند و واردات کالاهای مشابه تا حد امکان محدود شود. خوشبختانه قوانین لازم در این زمینه وجود دارد و به نظر میرسد که در حال اجراست.
او خاطرنشان کرد: در نهایت، ظرفیتهای قابل توجهی در صنعت پتروشیمی وجود دارد که هنوز بهطور کامل مورد استفاده قرار نگرفتهاند. این موضوع تنها به مسائل مدیریتی محدود نمیشود، بلکه چالشهایی نظیر کمبود خوراک، قطعی برق و آب و سایر موانع زیرساختی نیز مطرح است.
آرگون بیان کرد: هماکنون یکی از مشکلات مهم صنایع مختلف از جمله فولاد و پتروشیمی، ناترازی در حوزه انرژی است. این ناترازی تاثیر منفی زیادی بر عملکرد صنایع داشته و سرمایهگذاریهای انجامشده در حوزههای مختلف را تحتالشعاع قرار داده است. وقتی زیرساختها و ظرفیتها ایجاد شدهاند، اما انرژی لازم برای بهرهبرداری از آنها وجود ندارد، منابع کشور هدر میروند.
وی درنهایت گفت: دولت با تلاش بیشتر در راستای رفع این ناترازی، میتواند زمینه بهرهبرداری کامل از ظرفیتهای ایجادشده در بنگاههای تولیدی را فراهم آورد تا این واحدها بتوانند مطابق با طراحیها و سرمایهگذاریهای صورتگرفته، فعالیت کنند.