به گزارش نبض بازار، امیر جعفری آزاد، پژوهشگر و تحلیلگر منابع آبی وضعیت کنونی سدهای تهران را در این زمینه توصیف و افت فشار آب به عنوان راهکار موقت آن اشاره کرده است:
تهران سالانه بهطور میانگین ۲۴۰ میلیمتر باران دریافت میکند؛ هرچند در برخی سالها این میزان به ۳۸۰ میلیمتر نیز رسیده است. اما از مهرماه سال گذشته تاکنون، تنها ۱۵۶ میلیمتر بارندگی در تهران ثبت شده که نسبت به سال پیش ۳۱ درصد و نسبت به میانگین ۵۰ سال گذشته ۴۲ درصد کاهش را نشان میدهد.
اکنون پنج سال پیاپی است که پایتخت با خشکسالی شدید دستوپنجه نرم میکند. در این بازه، بارندگی سالانه بهصورت مستمر کاهش یافته و تمامی ذخایر سدها و منابع آب زیرزمینی به مصرف رسیدهاند. بهعبارت دیگر، تهران در چهار سال گذشته همانند تاجری که بدون درآمد از سرمایه خویش خرج میکند، منابع آبی خود را مصرف کرده و اکنون با کمبود جدی مواجه شده است.
نگرانی اصلی، متوجه چهار سد اصلی تأمینکننده آب تهران است: سدهای لتیان، لار و ماملو در شرق و سد کرج در غرب. در حال حاضر، این سدها تنها ۱۳ درصد از ظرفیت خود را در اختیار دارند؛ معادل حدود ۱۹۰ میلیون مترمکعب آب. این در حالی است که در همین زمان در سال گذشته، ذخایر این سدها ۳۷۰ میلیون مترمکعب و در بلندمدت، حدود ۵۷۰ میلیون مترمکعب بوده است. این کاهش شدید، زنگ خطری جدی برای امنیت آبی پایتخت محسوب میشود.
سدهای کرج، لار و لتیان در سال جاری رکورد کمترین ورودی آب از زمان ساخت خود را ثبت کردهاند. بهویژه در ماه اردیبهشت، که همواره انتظار بارشهای فراوان میرود، میزان بارندگی ۹۲ درصد کمتر از حد نرمال بوده است. مجموع این عوامل، پایتخت را در وضعیت ناپایدار آبی قرار داده است.
مصرف سالانه آب تهران بالغ بر ۱.۳ میلیارد مترمکعب است. تقریباً تمامی منابع آبی در شعاع ۲۵۰ کیلومتری تهران با اجرای پروژههایی بهکار گرفته شده و به پایتخت منتقل شدهاند. اما اقلیم نیمهخشک این منطقه، توان پاسخگویی به نیازهای جمعیتی بالغ بر ۱۰ میلیون نفر در شهر و نزدیک به ۶ میلیون نفر در حاشیه آن را ندارد؛ جمعیتی که بدون در نظر گرفتن حضور گسترده مهاجران افغان محاسبه شده است.
کاهش فشار آب؛ تصمیمی فنی در شرایط بحرانی
در شرایط عادی، در هر ثانیه حدود ۵۰ تا ۶۰ هزار لیتر آب وارد شبکه توزیع تهران میشود؛ معادل حدود ۴ میلیون مترمکعب در روز. فشار معمول شبکه در زمان وفور منابع، حدود ۲ بار است. اما با توجه به اختلاف ارتفاع ۹۰۰ متری میان شمال و جنوب شهر و فرسودگی ۵۰ ساله زیرساختهای آبی، این فشار بالا سبب افزایش شدید هدررفت آب میشود.
هرچند سهم سیاستگذاری نادرست و حکمرانی ناپایدار در رسیدن به این بحران انکارناپذیر است، اما در حال حاضر، مؤثرترین و در دسترسترین راهکار برای مقابله با کمآبی، کاهش مصرف درونشهری است. نخست باید با کاهش فشار شبکه، میزان نشت را به حداقل رساند. دوم آنکه خودِ کاهش فشار موجب مهار جریان آب در مصارف خانگی و در نتیجه، صرفهجویی مؤثر خواهد شد.
هدف این اقدامات، مدیریت منابع موجود تا رسیدن نخستین بارندگی مؤثر در پاییز، یعنی آبان یا آذرماه است.