به گزارش نبض بازار،بیمه بیکاری، یکی از مهمترین حمایتهای نظام تأمین اجتماعی ایران است که در سال ۱۳۶۹ با هدف حمایت از کارگران بیکار شده بدون میل و اراده، به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. این قانون، در کنار حمایت مالی، نقش بسزایی در حفظ ثبات اجتماعی، حفظ کرامت نیروی کار و جلوگیری از فقر ناشی از بیکاری ایفا میکند.با توجه به ناپایداریهای احتمالی ناشی از جنگ، بحرانهای طبیعی و شرایط اضطراری، بررسی چگونگی اجرای بیمه بیکاری در این وضعیتها ضرورتی دوچندان یافته است.
مشمولان و مستثنیشدگان بیمه بیکاری
طبق ماده ۱ قانون بیمه بیکاری، کلیه بیمهشدگان تأمین اجتماعی که تابع قوانین کار و کار کشاورزی هستند، مشمول این قانون خواهند بود. با این حال، گروههای زیر از شمول آن مستثنی شدهاند:
بازنشستگان و ازکارافتادگان کلی
صاحبان حرف و مشاغل آزاد و بیمهشدگان اختیاری
اتباع خارجی
تعریف بیکار و شمول شرایط بحرانی
مطابق ماده ۲ قانون، بیکار کسی است که بدون میل و اراده بیکار شده و آماده بهکار باشد.تبصره ۲ این ماده صراحت دارد که افرادی که به دلیل وقوع جنگ، بلایای طبیعی، آتشسوزی و سایر حوادث قهریه بیکار میشوند نیز مشمول این قانون هستند. این بند، پوششی حمایتی برای شرایط غیرقابل پیشبینی ایجاد میکند و شرط سابقه بیمه را برای این موارد لغو مینماید.
میزان و مدت حمایت بیمه بیکاری
سازمان تأمین اجتماعی موظف است بر اساس قانون، به بیمهشدگان واجد شرایط، مقرری پرداخت کند.میزان حق بیمه بیکاری معادل ۳ درصد مزد بیمهشده است و بهطور کامل توسط کارفرما پرداخت میشود.
مدت زمانی که یک فرد میتواند از مقرری بیمه بیکاری استفاده کند، بسته به میزان سابقه بیمهای و وضعیت تأهل یا سرپرستی او متفاوت است:
افرادی که بین ۶ تا ۲۴ ماه سابقه بیمهای دارند، در صورتی که مجرد باشند حداکثر ۶ ماه و در صورتی که متأهل یا متکفل باشند حداکثر ۱۲ ماه از مقرری بهرهمند میشوند.
با سابقه ۲۵ تا ۱۲۰ ماه، حداکثر مدت دریافت مقرری برای مجردها ۱۲ ماه و برای متأهلها یا متکفلها ۱۸ ماه است.
در سابقه بین ۱۲۱ تا ۱۸۰ ماه، مقرری برای مجردها تا ۱۸ ماه و برای متأهلها یا متکفلها تا ۲۶ ماه قابل پرداخت است.
برای افراد دارای سابقه ۱۸۱ تا ۲۴۰ ماه، این مدت برای مجردها ۲۶ ماه و برای متأهلها ۳۶ ماه در نظر گرفته شده است.
و نهایتاً، بیمهشدگانی که بیش از ۲۴۱ ماه سابقه بیمهای دارند، در صورت مجرد بودن تا ۳۶ ماه و در صورت متأهل یا متکفل بودن تا ۵۰ ماه مشمول دریافت مقرری خواهند بود.
مراحل گامبهگام دریافت بیمه بیکاری در شرایط جنگ یا بحران
گام ۱: ثبت درخواست در سامانه جامع روابط کار به آدرس prkar.mcls.gov.ir
ورود به سامانه سامانه جامع روابط کار
انتخاب گزینه "درخواست بیمه بیکاری" از پنجره خدمات
گام ۲: انتخاب علت بیکاری
در بخش علت بیکاری، گزینه "حوادث غیرمترقبه" (مانند جنگ، زلزله، سیل، آتشسوزی) را انتخاب نمایید.
گام ۳: بارگذاری مدارک و مستندات
بارگذاری مدارک مربوط به:
خاتمه همکاری (نامه کارفرما یا گزارش تعطیلی)
اسناد یا گزارشهایی مبنی بر وقوع حادثه (جنگی، امنیتی یا بلایای طبیعی)
مدارک هویتی و سابقه بیمه (در صورت وجود)
گام ۴: ارسال نهایی و دریافت کد رهگیری
پس از تکمیل مراحل، درخواست را نهایی کرده و کد پیگیری دریافت نمایید.
گام ۵: پیگیری پرونده از اداره کار یا تأمین اجتماعی
پس از ثبت درخواست، پرونده شما توسط کارشناسان بررسی میشود.
در صورت نیاز به تکمیل مدارک، از طریق پیامک یا تماس تلفنی به شما اطلاع داده خواهد شد.
گام ۶: شرکت در جلسات احتمالی مشاوره یا بررسی
در صورت لزوم، ممکن است از شما برای شرکت در جلسه بررسی وضعیت یا آموزشهای لازم دعوت شود.
گام ۷: صدور رأی نهایی و آغاز پرداخت مقرری
در صورت تأیید، سازمان تأمین اجتماعی پرداخت مقرری بیمه بیکاری را آغاز خواهد کرد.
مدت زمان و مبلغ مقرری بر اساس سابقه، وضعیت تأهل و نوع حادثه تعیین میشود.
قانون در مورد تعطیلی یا آسیبدیدن کارگاهها چه میگوید؟
در صورت تعطیلی یا از کار افتادن واحدهای تولیدی یا خدماتی بر اثر جنگ یا بحرانهای قهریه، قانون بیمه بیکاری همچنان حمایت از کارگران را برقرار میدارد. کارگرانی که در چنین کارگاههایی شاغل بودهاند، با ارائه مدارک لازم میتوانند مشمول دریافت مقرری شوند.
تعهدات بیمهشده برای دریافت مقرری
بیمهشده بیکار موظف است:ظرف ۳۰ روز از تاریخ بیکاری، آمادگی خود را برای کار مجدد اعلام کند.در دورههای آموزش فنی و حرفهای یا سوادآموزی شرکت نماید.
هر ماه یکبار گواهی شرکت در دورهها را به سازمان تأمین اجتماعی ارائه دهد.
پرداخت مابهالتفاوت در صورت اشتغال به شغل با دستمزد پایینتر
در صورت اشتغال فرد بیکار به کاری با دستمزدی پایینتر از مقرری بیمه بیکاری، سازمان تأمین اجتماعی موظف است مابهالتفاوت حقوق دریافتی تا سطح مقرری را پرداخت کند. این سازوکار از کاهش سطح زندگی فرد جلوگیری میکند.
قانون بیمه بیکاری ایران با طراحی منعطف و ساختارمند، ظرفیت بالایی برای پاسخ به بحرانهای گسترده از جمله جنگ دارد. این قانون:در بحرانها شرایط سختگیرانه را تسهیل میکند.از کارگران آسیبدیده بدون سابقه کافی نیز حمایت میکند.با ابزارهای دیجیتال مانند سامانه جامع روابط کار، فرآیندها را آسان کرده است