به گزارش نبض بازار، حمله گسترده اسرائیل به تاسیسات هستهای و نظامی ایران در درست یک روز پس از پایان ضرب العجل دولت چهل و هفتم ایالات متحده به جمهوری اسلامی برای توافق هستهای، با رمز و پاسخ موشکی ایران، بحرانی بیسابقه در چهار دهه اخیر خاورمیانه ایجاد کرده است.
این درگیری مستقیم که دستکم طبق پیشبینیها یک هفته تداوم دارد، امارات متحده را در معمای پیچیدهای گرفتار کرده: از سویی بهعنوان «سوئیس خلیج فارس» میزبان ۳۰ درصد سرمایهگذاری خارجی منطقه است، از سوی دیگر در فاصله ۱۵۰ کیلومتری تنگه هرمز - شریان حیاتی نفت جهان - قرار دارد. پرسش محوری اینجاست: آیا مدل اقتصادی امارات که بر سه پایه گردشگری، لجستیک و سرمایهگذاری امن استوار است، تاب این طوفان ژئوپلیتیک را خواهد داشت؟
فصل ۱: شوک اولیه؛ زلزله در بازارهای جهانی
انفجارهای تهران و اصفهان پیش از آنکه خاموش شوند، بازارهای مالی جهان را به لرزه درآوردند. بر اساس دادههای بلومبرگ، قیمت نفت برنت در ۲۴ ساعت نخست درگیری ۱۱ درصد جهش کرد و به ۸۹.۵ دلار در هر بشکه رسید - بالاترین رقم از زمان جنگ اوکراین (Sky News, ۱۳ June ۲۰۲۵). این شوک، برای ابوظبی که ۳۰ درصد تولید ناخالص داخلی امارات از نفت تامین میشود، در کوتاهمدت منفعت مالی ایجاد کرد. اما تحلیل مرکز انرژی آتلانتیک (Atlantic Council, June ۲۰۲۵) هشدار میدهد: «هر افزایش ۱۰ دلاری نفت، تورم جهانی را ۰.۴ درصد بالا میبرد» و این دقیقا سم مهلک برای اقتصاد دبی است که ۹۳ درصد اقتصادش غیرنفتی است. همزمان، شاخص بورس دبی (DFMGI) در اولین روز معاملات پس از حمله ۵.۷ درصد سقوط کرد - بزرگترین ریزش از زمان همهگیری کرونا.
فصل ۲: تضعیف صنعت گردشگری در دبی
هتلهای خالی، پروازهای لغوشده و سکوت مرگبار فرودگاه بینالمللی دبی
صنعت گردشگری امارات که ۱۶ درصد تولید ناخالص داخلی را تشکیل میدهد (WTTC, ۲۰۲۴)، نخستین قربانی مستقیم این درگیری ست. به گزارش رویترز، ۴۸ ساعت پس از آغاز حمله، ۷۲ درصد پروازهای عبوری از فضای هوایی امارات به اروپا لغو شد و نرخ رزرو هتلهای لوکس دبی ۶۵ درصد کاهش یافت؛ همچنین نمایشگاه بینالمللی الکترونیک ۲۰۲۵ دبی با انصراف ۸۰ درصد غرفهداران مواجه شد.
این در حالی است که پیشبینی موسسه Statista (May ۲۰۲۵) رشد ۶ درصدی سالانه این صنعت تا ۲۰۲۹ متصور بود. محمد ابراهیم حافظ، پژوهشگر اقتصادی دانشگاه ناتینگهام ترنت، بهصراحت هشدار میدهد: «حتی بدون گسترش فیزیکی جنگ، تصویر جنگ در خاورمیانه کافی است تا گردشگری منطقه را برای ۱۸ ماه به کما ببرد» (Gulf News, ۱۴ June ۲۰۲۵).
فصل ۳: گره مرگبار بر گلوگاه لجستیک جهانی
تنگه هرمز که ۲۱ میلیون بشکه نفت روزانه (۲۰ درصد عرضه جهانی) از آن عبور میکند، حالا به نقطه انفجار تبدیل شده. بر اساس شبیهسازی شرکت مشاوره لازارد (Lazard Geopolitical Advisory, ۱۴ June ۲۰۲۵)، در صورت توقف ترانزیت از این آبراهه، قیمت نفت به ۱۲۰ دلار خواهد رسید، هزینه حمل کانتینر از آسیا به اروپا ۴۰۰ درصد افزایش مییابد، و تورم کالاهای اساسی در امارات به ۳۵ درصد میرسد.
همزمان، گزارش آلین اینترنشنال (Allyn International, ۱۴ June ۲۰۲۵) نشان میدهد ۷۸ درصد کشتیهای عبوری از خلیج فارس بیمه خود را لغو کردهاند. این برای دبی که ۳۰ درصد تجارت بازرگانی خاورمیانه را مدیریت میکند، به معنای فلج سیستم توزیع کالا است.
فصل ۴: فرار سرمایه؛ پایان افسانه امنیت مالی
صندوق سرمایهگذاری مستقیم دبی (DIFC) که میزبان ۲۵۰۰ مؤسسه مالی با دارایی ۱.۵ تریلیون دلاری بود، اکنون شاهد خروج بیسابقه سرمایه است از قرار خروج ۱۲ میلیارد دلار سرمایه در ۴۸ ساعت اول (Bloomberg, ۱۴ June ۲۰۲۵)، افزایش ۹۰ درصدی تقاضا برای خرید طلا در صرافیهای امارات، و افت ۴۵ درصدی معاملات املاک لوکس در پالم جُمَیرا.
همزمان، هزینه بیمه سرمایهگذاری خارجی در امارات ۳۰۰ پایه افزایش یافت. کارشناسان مؤسسه فایننشال تایمز (FT) تحلیل میکنند: «ریسک ژئوپلیتیک حاشیه خلیج فارس، رتبه اعتباری امارات را از AA به A+ کاهش خواهد داد» (۱۵ June ۲۰۲۵).
فصل ۵: سناریوهای آینده
در چارچوب اقتصاد سیاسی، سه سناریو محتمل است:
سناریوی بهینه (احتمال ۲۰ درصد): توقف درگیری در یک هفته؛ رشد اقتصادی امارات به ۱.۵ درصد در ۲۰۲۵ محدود میشود
سناریوی محتمل (۵۰ درصد): جنگ نیابتی ۶ ماهه؛ انقباض ۳ درصد اقتصاد، ورشکستگی ۱۵ درصد کسبوکارهای کوچک
سناریوی فاجعه (۳۰ درصد): درگیری مستقیم منطقهای؛ سقوط ۴۰ درصد ارزش املاک دبی، خروج ۶۰ درصد سرمایه خارجی
پروفسور بسام فَتیانة از دانشگاه سوربن پاریس هشدار میدهد: «امارات با معمای مرگباری مواجه است: حمایت از متحدان غربی = خطر حمله ایران، بیطرفی = تحریم غرب. هر انتخاب، پایان عصر طلایی دبی است» (Le Monde, ۱۴ June ۲۰۲۵).
نتیجه: فروپاشی مدل توسعه امارات؟
مدل توسعه امارات که بر سه اصل «امنیت، بیطرفی، ثبات» استوار بود، امروز در آتش جنگ همسایه شمالی میسوزد. تناقض مرگبار، اینجاست: دبی برای جذب سرمایه جهانی، خود را «جزیره امن» معرفی کرد، اما اکنون در ۲۰۰ کیلومتری کانون جنگ هستهای قرار دارد. تحلیل مرکز مطالعات خلیج فارس شارجه (SGSC, June ۲۰۲۵) نشان میدهد حتی در خوشبینانهترین سناریو، ۳۰ درصد کاهش سرمایهگذاری مستقیم خارجی خواهیم داشت و ۲۵ درصد افزایش هزینههای امنیتی، همچنین ۱۵ درصد افت ارزش پول ملی. به بیانی، «شهر شیشهای دبی» با اولین ضربه موشکها ترک برداشته؛ این آیا پایان معجزه اقتصادیاش است؟ شاید نه، اما بیتردید آغاز عصر جدیدی از آسیبپذیری که ثبات همیشگی را به افسانه تبدیل میکند.