به گزارش نبض بازار مذاکرات میان ایران و آمریکا درباره احیای توافق هستهای بار دیگر با مانعی جدی مواجه شده است. موضوع غنیسازی اورانیوم که بهعنوان یکی از اصلیترین محورهای اختلاف مطرح میشود، اکنون به خط قرمز هر دو طرف تبدیل شده است. مواضع اعلامشده از سوی مقامات آمریکایی، بهویژه فرستاده ویژه این کشور، نشان میدهد که ایالات متحده بر سیاست «غنیسازی صفر» اصرار دارد؛ موضعی که با واکنش منفی تهران روبهرو شده و احتمال شکست کامل مذاکرات را افزایش داده است.
پافشاری آمریکا بر «غنیسازی صفر»؛ نگرانی تحلیلگران
گریگوری برو، تحلیلگر ارشد در مؤسسه اوراسیا گروپ، درباره شرایط کنونی مذاکرات ابراز نگرانی کرده و میگوید: «استیو ویتکاف، فرستاده ویژه آمریکا، بار دیگر بر موضع 'غنیسازی صفر' تأکید دارد. او معتقد است ایران باید غنیسازی را کنار بگذارد تا مسیر توافق باز شود.» این تحلیلگر میافزاید که با توجه به اهمیت غنیسازی برای تهران و تاکید مکرر ایران بر حقوق هستهایاش در چارچوب معاهده NPT، شانس رسیدن به توافق بسیار اندک است.
در همین راستا، دنیل دیپتریس، ستوننویس روزنامه شیکاگو تریبون، هشدار داده که اگر موضع سختگیرانه ویتکاف تنها یک «ژست رسانهای» نباشد و سیاست رسمی آمریکا باشد، آینده مذاکرات به شدت در معرض خطر قرار میگیرد. او تأکید کرد که مذاکرات فنی و سیاسی باید با انعطاف و واقعگرایی همراه باشند تا به نتیجه برسند.
موضع ایران؛ غنیسازی یک حق مسلم است
از سوی دیگر، جمهوری اسلامی ایران بارها اعلام کرده که برنامه غنیسازی اورانیوم بخشی از حقوق مشروع این کشور است و عقبنشینی از آن ممکن نیست. عباس عراقچی، از مذاکرهکنندگان ارشد ایران، پیشتر تصریح کرده بود که اگر هدف آمریکا صرفاً جلوگیری از ساخت سلاح هستهای باشد، دستیابی به توافق ممکن است، اما اگر خواستههای غیرواقعبینانه مانند «غنیسازی صفر» مطرح شود، مذاکرات به بنبست میرسد.
تهران تأکید دارد که فعالیتهای هستهایاش صلحآمیز بوده و تحت نظارت آژانس بینالمللی انرژی اتمی قرار دارد. بر همین اساس، مقامات ایرانی خواستار آن هستند که حقوق هستهای کشور در چارچوب توافقی منصفانه و واقعگرایانه به رسمیت شناخته شود.
سناریوی شکست یا ادامه تنشها؟
در حالی که میانجیگری عمان همچنان ادامه دارد، فضای کلی مذاکرات تیره و مبهم به نظر میرسد. کارشناسان معتقدند که ادامه اصرار آمریکا بر سیاستهای سختگیرانه و رد حق غنیسازی میتواند روند دیپلماتیک را متوقف کرده و حتی تنشهای منطقهای را تشدید کند.
با این حال، هنوز پنجرهای از دیپلماسی باز است، بهویژه اگر طرفین در هفتههای آینده با نگاهی واقعگرایانه و مصالحهجویانه به گفتوگو بازگردند. آینده مذاکرات به سطح انعطافپذیری دو طرف و میزان آمادگی برای پذیرش راهحلهای میانه وابسته است.
منبع همشهری