به گزارش نبض بازار، صنعت روانکار به‌عنوان یکی از زیرمجموعه‌های صنعت فرآورده‌های نفتی، نقش کلیدی در کاهش اصطکاک بین سطوح متحرک و ثابت در صنایع مختلف از جمله خودروسازی و صنایع سنگین ایفا می‌کند. این صنعت در ایران با توجه به وجود منابع نفتی فراوان و نیاز روزافزون به محصولات روانکار در بازار‌های داخلی و منطقه‌ای، از پتانسیل بالایی برخوردار است.
یادآور می‌شود پیش از پیشرفت‌های فناوری در پالایش نفت، از روغن‌های حیوانی و گیاهی به‌عنوان روانکار استفاده می‌شد. اما با توسعه صنعت نفت، روغن‌های پایه نفتی به دلیل عملکرد برتر، جایگزین انواع سنتی شدند. امروزه روانکار‌ها علاوه بر کاهش اصطکاک، وظایفی نظیر تسهیل حرکت، کاهش مصرف انرژی، و محافظت از سطوح در برابر خوردگی، سایش و زنگ‌زدگی را بر عهده دارند.

روانکار در ایران
ایران به دلیل دسترسی به منابع نفتی گسترده، یکی از تولیدکنندگان مهم روانکار در منطقه خاورمیانه است. این صنعت در زنجیره ارزش فرآورده‌های نفتی قرار دارد و با صنایع خودروسازی، حمل‌ونقل، و صنایع سنگین ارتباط تنگاتنگی دارد. با این حال، چالش‌هایی نظیر تحریم‌ها، نوسانات ارزی، و رقابت با محصولات وارداتی، توسعه این صنعت را با موانعی مواجه کرده است.
بر همین اساس تا سال ۱۴۰۴، صنعت روانکار ایران با توجه به رشد تقاضا در بخش خودرو و صنایع تولیدی، از پتانسیل رشد بالایی برخوردار است. تولید روغن موتور به‌عنوان محصول اصلی این صنعت، همچنان بیش از ۶۰ درصد از بازار را تشکیل می‌دهد. افزایش تعداد خودرو‌های داخلی و نیاز به تعمیر و نگهداری، تقاضا برای روانکار‌های خودرو را افزایش داده و در بخش صنعتی نیز، توسعه زیرساخت‌ها و پروژه‌های صنعتی، نیاز به گریس و روغن‌های صنعتی با افزایش همراه شده است.

چالش‌های روانکار
سال هاست که تحریم‌ها نه تنها برای صنعت رونکار بلکه اقتصاد خرد و کلان و حوزه تولید کشور را با مشکل روبه رو ساخته و دسترسی به مواد اولیه با کیفیت و فناوری‌های پیشرفته را محدود کرده به طوری که هزینه‌های تولید با افزایش روزانه مواجه می‌شوند.
تغییرات نرخ ارز بر قیمت مواد اولیه وارداتی و هزینه‌های تولید تأثیر منفی دارد و رقابت با محصولات خارجی نیز از چالش‌های این صنعت به شمار می‌رود، زیرا محصولات وارداتی با کیفیت بالاتر، به‌ویژه در بخش روانکار‌های صنعتی، سهم بازار محصولات داخلی را تهدید می‌کنند.
همچنین مشکلات زیست‌محیطی به عنوان یکی دیگر از چالش‌های این صنعت است، زیرا تولید روانکار‌ها با پایه نفتی، چالش‌های زیست‌محیطی ایجاد کرده و نیاز به حرکت به سمت محصولات سبز و پایدار را افزایش داده است.

رصد فرصت‌ها
با تمامی چالش‌هایی که صنعت روانکار در پیش روی خود دارد، مسیر درآمدزایی با فرصت‌هایی نیزهمراه است که می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد: 
منابع نفتی فراوان: دسترسی به مواد اولیه نفتی، هزینه تولید را در مقایسه با بسیاری از کشور‌ها کاهش می‌دهد.
بازار منطقه‌ای: کشور‌های همسایه مانند عراق، افغانستان و ترکیه، بازار‌های بالقوه‌ای برای صادرات روانکار‌های ایرانی هستند.
افزایش تقاضای داخلی: رشد صنایع خودروسازی و زیرساختی، نیاز به روانکار‌ها را در داخل کشور افزایش داده است.
توسعه محصولات سبز: سرمایه‌گذاری در تولید روانکار‌های زیست‌سازگار می‌تواند جایگاه ایران را در بازار‌های جهانی تقویت کند.

بورسی‌های روانکار 
چند شرکت‌ها به‌عنوان بازیگران اصلی صنعت روانکار در ایران شناخته می‌شوند که در بازار سرمایه حضور دارند و بخش عمده‌ای از نیاز داخلی را تأمین می‌کنند. در حال حاضر شرکت‌های بورسی روانکار، شرایط مطلوبی دارند و نوسانات در سود و زیان، برای فعالان این حوزه مهم ارزیابی می‌شود.
صنعت روانکار ایران در سال ۱۴۰۴ با وجود چالش‌هایی نظیر تحریم‌ها و نوسانات ارزی، از پتانسیل رشد قابل‌توجهی برخوردار است و شرکت‌های بورسی مانند نفت بهران، نفت سپاهان، نفت ایرانول، و نفت پارس به‌عنوان بازیگران اصلی این صنعت، نقش کلیدی در تأمین نیاز داخلی و توسعه بازار‌های صادراتی دارند. بنابراین وضعیت E/P و S/P شرکت‌های صنعت مذکور نشان‌دهنده جذابیت نسبی برای سرمایه‌گذاری در بورس تهران بوده و انتظار می‌رود با رشد ۱۰-۱۵ درصدی در سناریوی پایه، ارزش بازار این صنعت در بازار سرمایه افزایش یابد.

بنیاد پایدار
وضعیت E/P (نسبت قیمت به سود): این نسبت نشان‌دهنده ارزش‌گذاری سهام شرکت‌ها در مقایسه با سودآوری آنهاست. طبق فایل، وضعیت E/P صنعت روانکار در مقایسه با سایر صنایع، نشان‌دهنده جذابیت نسبی برای سرمایه‌گذاری است، اگرچه نوسانات بازار ممکن است بر این نسبت تأثیر بگذارد.
حاشیه سود خالص و عملیاتی: حاشیه سود شرکت‌های صنعت روانکار به دلیل وابستگی به قیمت نفت و نوسانات ارزی، متغیر است. با این حال، برخی شرکت‌ها مانند نفت بهران توانسته‌اند با مدیریت هزینه‌ها، حاشیه سود قابل‌قبولی را حفظ کنند.
رشد سود خالص و عملیاتی: رشد سود شرکت‌ها در سال‌های اخیر تحت تأثیر افزایش تقاضا و بهبود مدیریت، مثبت بوده است، اما نوسانات اقتصادی می‌تواند این روند را مختل کند.

پیش بینی فروش 
وضعیت فروش (بر اساس داده‌های فرضی و عمومی تا سال ۱۴۰۴) بر مبنای دلار ۸۰ الی ۹۰ هزار تومانی، نرخ تورم ۴۵ درصدی روند‌های گذشته، میزان فروش، تقسیم سود و. می‌توان پیش بینی کرد: 
نفت بهران (شبهرن): به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده روانکار در ایران، حدود ۴۰-۴۵ درصد از سهم بازار را در اختیار دارد. انتظار می‌رود فروش این شرکت در سال ۱۴۰۴ با رشد ۱۵-۲۰ درصدی همراه باشد.
نفت سپاهان (شسپا): با سهم بازار حدود ۲۵-۳۰ درصد، دومین بازیگر بزرگ صنعت است. رشد فروش این شرکت نیز در محدوده ۱۰-۱۵ درصد پیش‌بینی می‌شود.
نفت ایرانول (شرانول) و نفت پارس (شنفت): این شرکت‌ها با سهم بازار کمتر (هر کدام حدود ۱۰-۱۵ درصد)، رشد فروش متوسطی در حدود ۸-۱۲ درصد خواهند داشت.
البته در این میان عوامل فاندامنتال نیز تاثیر گذاری بسیاری خواهد داشت و می‌تواند شرایط محتملی به شرح ذیل مد نظر قرار داد:

الف) سناریوی خوش‌بینانه
در صورت کاهش تحریم‌ها، ثبات نرخ ارز، و افزایش سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین، صنعت روانکار ایران می‌تواند در سال ۱۴۰۴ و پس از آن، رشد قابل‌توجهی را تجربه کند. صادرات به کشور‌های منطقه، توسعه محصولات زیست‌سازگار، و افزایش تقاضای داخلی، می‌تواند فروش شرکت‌ها را تا ۲۵-۳۰ درصد افزایش دهد. در این سناریو، ارزش بازار صنعت در بورس تهران نیز رشد چشمگیری خواهد داشت.

ب) سناریوی پایه
با ادامه شرایط کنونی (تحریم‌ها و نوسانات ارزی)، رشد صنعت روانکار در سال ۱۴۰۴ در محدوده ۱۰-۱۵ درصد باقی خواهد ماند. شرکت‌های بزرگ مانند نفت بهران و نفت سپاهان به بهبود تدریجی ادامه می‌دهند، اما رقابت با محصولات وارداتی و چالش‌های زیست‌محیطی، موانعی برای رشد سریع خواهند بود.

ج) سناریوی بدبینانه
در صورت تشدید تحریم‌ها، افزایش هزینه‌های تولید، و کاهش تقاضای داخلی، صنعت روانکار ممکن است با رکود مواجه شود. در این سناریو، رشد فروش شرکت‌ها ممکن است به زیر ۵ درصد کاهش یابد و برخی شرکت‌ها با زیان مواجه شوند. این امر بر ارزش سهام آنها در بورس تهران نیز تأثیر منفی خواهد گذاشت.

چشم انداز بورسی‌ها
صنعت روانکار، نشان‌دهنده ارزش‌گذاری مناسب این صنعت در مقایسه با سایر صنایع بورسی هستند که می‌تواند صنعت روانکار را به گزینه‌ای جذاب برای سرمایه‌گذاران تبدیل کند.
البته قیمت نفت و نوسانات ارزی نیز در سودسازی بورسی‌های روانکار بی تاثیر نیستند وافزایش قیمت نفت می‌تواند هزینه تولید را بالا ببرد، اما در عین حال، سودآوری شرکت‌ها را در صورت افزایش قیمت محصولات بهبود می‌دهد.
همچنین مقررات زیست‌محیطی و حمایت‌های دولتی از صادرات می‌تواند بر عملکرد مالی شرکت‌ها تأثیر بگذارد.
البته و با توجه به پتانسیل رشد ۱۰-۱۵ درصدی صنعت در سناریوی پایه، انتظار می‌رود ارزش بازار شرکت‌های روانکار در بورس تهران تا پایان سال ۱۴۰۴ افزایش یابد. در صورت تحقق سناریوی خوش‌بینانه، این رشد می‌تواند به ۲۰-۲۵ درصد برسد و صنعت روانکار به یکی از صنایع پیشرو در بازار سرمایه تبدیل شود.