به گزارش نبض بازار، همراه با افزایش جمعیت شهری و تشدید آلاینده‌های زیست محیطی بیشتر کشورهای جهان از بازیگران صنعتی گرفته تا غیرصنعتی و در حال توسعه با مشکل آلودگی هوا دست و پنجه نرم می‌کنند تا جایی که از نیمه دوم قرن بیستم، آلودگی هوا به ویژه در کلان‌شهرها به یکی از دغدغه‌های اصلی دولتمردان تبدیل شده چرا که گفته می‌شود آلودگی هوا چهارمین عامل مرگ و میر در جهان محسوب می‌شود.
در حال حاضر، آلودگی هوا به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تهدیدهای بهداشت محیطی در جهان در نظر گرفته می‌شود و براساس اعلام سازمان جهانی بهداشت، هر ساله عامل مرگ بیش از هشت میلیون نفر در سراسر پهنه خاکی است. به طور کلی، دولت‌های هر یک از کشورهای دنیا برای کنترل آلودگی هوا بنابر ویژگی‌های منطقه‌ای که در آن زندگی می‌کنند راهکارهای متعددی در نظر گرفته‌اند و با بررسی و به‌کارگیری بهترین آنها می‌توان از روزهای هوای آلوده کاست. در ایران نیز قانون هوای پاک در این زمینه در نظر گرفته شده، اما عملا این قانون اجرایی نمی‌شود.
در همین رابطه با محمدصادق حسنوند رئیس مرکز تحقیقات آلودگی هوای دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت‌وگویی داشتیم که در ادامه می خوانید:
- به نظر شما دلایل اصلی افزایش آلودگی هوا چیست؟
از جمله دلایلی که می‌توان برای افزایش آلودگی هوا به آن اشاره کرد این است که مسئولان اقدامی در خصوص منابع انتشار آلودگی هوا انجام نداده‌اند که برخی از این منابع وسایل نقلیه موتوری، منابع طبیعی همچون طوفان‌های گرد و غبار، از رده خارج نکردن خودروهای فرسوده، عدم توسعه کارآمد وسایل حمل و نقل عمومی، عدم استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر و غیره هستند، بنابر این نمی‌توان انتظار کیفیت هوای خوبی داشته باشیم و این یک امر غیر منطقی است.
بسیاری از اقداماتی که برای کاهش آلودگی هوا انجام می‌شود بدون شواهد علمی است
همچنین، بسیاری از اقداماتی که برای کاهش آلودگی هوا انجام می‌شود بدون شواهد علمی است، به همین دلیل، پس از مدتی و بعد از یه مدت متوجه می‌شوند که تصمیمات اتخاذ شده فایده و اثری ندارند.
ما برای کاهش آلودگی هوا قانون هوای پاک را داریم که عملا اجرا نمی‌شود، دلیل آن چیست؟
عدم اجرای قانون هوای پاک در کشور دارای دلایل زیادی است، در حقیقت مسئولیت نظارت بر آلودگی هوای کشور با سازمان محیط زیست کشور است و این گونه نیست که تنها یک سازمان مسئولیت خود را به درستی انجام نداده باشد، بلکه عوامل اقتصادی اجتماعی متعددی وجود دارد که اجرای قانون هوای پاک را دشوار و یا حتی غیر ممکن کرده است.
مثلا در ماده ۱۸ قانون هوای پاک نوشته شده که از سال ۹۷ به بعد باید سالی ۳۰ درصد نسبت به سال قبل از انرژی‌هایی تجدیدپذیر بیشتری استفاده می‌کردیم که عملا این اتفاق نمی‌افتد.
همچنین، در ماده ۱۳ قانون هوای پاک داریم که سازمان محیط زیست باید دستگاه‌های مختلف همچون نیروگاه‌ها و صنایع از سوخت استاندارد استفاده کنند و اگر سوخت مناسب نبود، روی آنها تجهیزات کنترلی نصب کند، اما به دلیل قیمت بالایی که دارند آنها چنین کاری را انجام نمی‌دهند، به همین دلیل نمی‌توانیم انتظار کیفیت هوای خوب داشته باشیم، چرا که هیچ اقدام مناسبی در این زمینه صورت نگرفته و یا اینکه صورت نمی‌گیرد.
- مقصر اصلی آلودگی هوا کیست؟
در بحث آلودگی هوا، فقط یک نهاد یا یک مجموعه مقصر نیستند در واقع همه جامعه توی این بحث درگیرند و سهمی دارند اما دولت به عنوان مجری این برنامه یا قانون هوای پاک قطعاً سهم بالاتری دارد.
برای رفع این مشکل چه باید کرد؟
اگر دولت بر اساس شواهد علمی اقداماتی را که باید در زمینه کاهش آلودگی هوا انجام دهد، اولویت‌بندی کند قطعاً می‌تواند اثربخش باشد.
دولت باید اثربخشی خود در زمینه کاهش آلودگی هوا افزایش دهد
در واقع، دولت باید اثربخشی خود در زمینه کاهش آلودگی هوا را از طریق ارائه یک برنامه منسجم و مبتنی بر شواهد علمی افزایش دهد. البته باید این مورد را هم در نظر داشته باشیم که با توجه به شرایط اقتصادی موجود این طور نیست که یک دولت پس از روز کارآمدن و ظرف دو یا سهال بتواند این معضل را حل کند، اما با اولویت‌بندی اقدامات نظیر از رده خارج کردن خودروهای فرسوده و توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی و همچنین نوسازی آن گام‌هایی در این زمینه بردارد؛ چنین برنامه‌هایی می‌تواند با هزینه بسیار قابل قبول، اثربخشی زیادی در کاهش آلودگی هوا داشته باشند.
در واقع، نیاز به هیچ ایده جدیدی در بحث کنترل هوا نداریم تنها کافی است از تجربیات موفق دنیا که در این زمینه وجود دارد استفاده کنیم همانند آنچه در چین، مکزیک و بسیاری کشورهای دیگر رخ داده است.
مشاهده کرده‌ایم که سایر کشور از فروش حق آلایندگی استفاده می‌کنند، به نظر شما این امر در ایران نیز امکان‌پذیر است؟
هوای پاک یا هوای سالم یکی از اجزای حقوق انسانی است که باید در مناطق مختلف وجود داشته باشد؛ در سازمان ملل نیز این امر پذیرفته شده و هوای پاک به عنوان یک اصل در نظر گرفته شده است.